H Ελλάδα ανάμεσα σε δύο email: Οι ομοιότητες και οι διαφορές

Η σύγκριση δύο διαφορετικών κειμένων επιτρέπει σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση να ανταλλάξουν πυρά. Που εντοπίζονται τα κοινά σημεία, ποιες οι διαφορές.

Είναι το email του Γιάνη Βαρουφάκη καλύτερο ή χειρότερο από το email του Γκίκα Χαρδούβελη; Είναι προτιμότερες οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνουμε με τον νέο υπουργό Οικονομικών ή αυτές που ήμασταν έτοιμοι να αναλάβουμε με τον προηγούμενο; Η σύγκριση, κυριαρχεί σε πολιτικό επίπεδο αφήνοντας ανοικτό πεδίο σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση για σκληρή αντιπαράθεση. Η ασάφεια που επικρατεί αυτή τη στιγμή επιτρέπει και στις δύο πλευρές να σηκώσουν τους τόνους της κριτικής για την άλλη πλευρά. Είναι όμως συγκρίσιμα τα δύο κείμενα; Η απάντηση είναι όχι. 

Το email Χαρδούβελη αποτελούσε κείμενο συγκεκριμένων δεσμεύσεων που συντάχθηκε προκειμένου να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι ελάμβανε υπόψη συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους (εν προκειμένω πρωτογενές πλεόνασμα 3% για το 2015 και 4,5% για το 2016). Από την άλλη, το email Βαρουφάκη είναι ένα κείμενο αρχών. Δεν βασίζεται σε συγκεκριμένους στόχους καθώς αυτοί -μετά την συμφωνία στο Eurogroup- δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Ποιο σωστό θα ήταν το email Χαρδούβελη να συγκριθεί με το email που θα συντάξει ο Γιάνης Βαρουφάκης τον Απρίλιο όταν πλέον η σημερινή κυβέρνηση θα έρθει αντιμέτωπη με την «αξιολόγηση» των θεσμών με βάση πλέον συγκεκριμένους αριθμούς.

Και μόνο το γεγονός ότι στη δεύτερη περίπτωση δεν υπάρχει κεντρικός δημοσιονομικός στόχος, αφήνει περιθώρια στην κυβερνητική πλευρά να θεωρεί ότι πέτυχε μια διαπραγματευτική νίκη. Θεωρητικά, το να σου ζητείται να εμφανίσεις πλεόνασμα χαμηλότερο από το 3% του ΑΕΠ βάσει του οποίου συντάχθηκε ο προϋπολογισμός του 2015, αφήνει έναν δημοσιονομικό «αέρα» είτε για μείωση των εσόδων είτε για αύξηση των δαπανών (π.χ χρηματοδότηση του προγράμματος ανθρωπιστικής κρίσης). Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος: ότι η μείωση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος είναι πλέον επιβεβλημένη και «μονόδρομος» καθώς:

1. Ήδη από τον πρώτο μήνα υπάρχει σημαντική απόκλιση στο σκέλος των εσόδων (1,1 δις. ευρώ μόνο τον Ιανουάριο λόγω και της παράτασης για την αποπληρωμή του ΦΠΑ) η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και τον Φεβρουάριο σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ενδείξεις
2. Ήδη διεθνείς οίκοι αναθεωρούν τον στόχο της ανάπτυξης για το 2015 κατεβάζοντας τον πήχη από το 2,9% (με βάση αυτό τον αριθμό συντάχθηκε ο προϋπολογισμός του 2015) κάτω από το 1%. Μικρότερη ανάπτυξη, σημαίνει λιγότερα έσοδα και κατά συνέπεια μικρότερο πλεόνασμα καθώς οι δημόσιες δαπάνες δεν επηρεάζονται  σε τέτοιο βαθμό ανάλογα με την πορεία του ΑΕΠ (π.χ οι μισθοί και οι συντάξεις δεν ανεβοκατεβαίνουν ανάλογα με την πορεία του ΑΕΠ. Αντίθετα, τα έσοδα από τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης βρίσκονται σε ευθεία συσχέτιση).

Πέραν αυτής της θεμελιώδους διαφοράς ανάμεσα στα δύο email, η ανάλυση στη λεπτομέρεια αναδεικνύει και άλλα ζητήματα:

1. Τόσο στο email Χαρδούβελη όσο και στο email Βαρουφάκη υπάρχει δέσμευση για κατάργηση των παραθύρων που επιτρέπουν σε περίπου 150.000 ασφαλισμένους να βγουν πρόωρα στη σύνταξη. Από τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, είχε προκύψει ότι με την προηγούμενη κυβέρνηση θα εφαρμοζόταν ένα μεταβατικό σύστημα το οποίο θα κατέληγε σε πλήρη κατάργηση όλων των χαμηλότερων ορίων ηλικίας μέχρι και το 2019. Η νέα κυβέρνηση, δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της για το τι θα κάνει. Το email παραπέμπει σε παρεμβάσεις στα ενδιάμεσα όρια ηλικίας για δημόσιο και τράπεζες αναφορά που αγγίζει μεταξύ άλλων και μητέρες με ανήλικα παιδιά.
2. Θεματολογική ταύτιση υπάρχει και στο θέμα του ΦΠΑ. Από το 2011, οι δανειστές (με αρχικό μοχλό πίεσης εμπιστευτική έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου) ζήτησαν επιτακτικά να καταργηθεί η έκπτωση του φόρου στα νησιά και να καταργηθεί πλήρως ο υπερχαμηλός συντελεστής του 6,5%. (επιβάλλεται στα ξενοδοχεία, στα φάρμακα, στα βιβλία, στις εφημερίδες και στα εμβόλια). Ο πρώην υπουργός Οικονομικών είχε αποδεχτεί να αυξηθεί ο ΦΠΑ στα ξενοδοχεία. Ο νυν υπουργός -ακόμη και με σημερινές του δηλώσεις-επιμένει ότι δεν θα υπάρξει αύξηση συντελεστών είτε στα ξενοδοχεία είτε στα νησιά. Βέβαια, η συζήτηση ακόμη με τους «θεσμούς» για το ποιες θα είναι τελικώς οι αλλαγές δεν έχει ανοίξει ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, ακόμη και το Σαββατοκύριακο, οι αναφορές των εταίρων στην αναγκαιότητα αύξησης του ΦΠΑ ειδικά στα κοσμοπολίτικα νησιά των Κυκλάδων ήταν συνεχείς.
3. Με το email Χαρδούβελη, το υπουργείο Οικονομικών θα προχωρούσε σε «διόρθωση» της υφιστάμενης ρύθμισης των 100 δόσεων. Πληροφορίες, της περιόδου, ανέφεραν ότι θα θεσπίζονταν «φραγμοί» που θα εμπόδιζαν όσους οφειλέτες είχαν ενταχθεί σε προηγούμενες ρυθμίσεις με περισσότερες δόσεις, να μεταφερθούν στην καινούργια με τις περισσότερες. Η νέα κυβέρνηση, κινείται στην κατεύθυνση της πλήρους απελευθέρωσης της ρύθμισης χωρίς κανέναν φραγμό. Το αντίθετο: έχει εξαγγελθεί ακόμη και η ένταξη των μεγάλων οφειλετών. Ωστόσο, η νέα ρύθμιση όπως παρουσιάστηκε από την κυρία Νάντια Βαλαβάνη, δεν έχει πάρει ακόμη το πράσινο φως από τους «θεσμούς» ενώ πληροφορίες ανέφεραν ότι ήδη ασκούνται πιέσεις στην ελληνική πλευρά να μπουν αυστηρές προϋποθέσεις που θα εμποδίζουν την ένταξη όσων «έχουν και μπορούν να πληρώσουν άμεσα».
4. Με το email Χαρδούβελη υπήρχε αναφορά σε ενδεχόμενη αλλαγή των κριτηρίων χορήγησης του ΕΚΑΣ. Αυτό, θα συνέβαινε στο πλαίσιο εξεύρεσης πόρων για την χρηματοδότηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος το οποίο ήταν προγραμματισμένο να επεκταθεί σε ολόκληρη τη χώρα μέσα στο 2015. Αντίστοιχη αναφορά, για επέκταση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, υπάρχει και στο email Βαρουφάκη. Ωστόσο, δεν γίνεται καμία αναφορά (δεδομένου ότι πρόκειται για πλαίσιο αρχών) στο πώς ακριβώς θα χρηματοδοτηθεί ένα μέτρο το κόστος του οποίου προσεγγίζει σύμφωνα με εκτιμήσεις το ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
5. Το email Χαρδούβελη μιλούσε για επέκταση της σύνδεσης εισφορών-παροχών σε όλα τα ταμεία. Αυτό πρακτικά θα σήμαινε τροποποίηση των κύριων συντάξεων ανάλογα με τις «αντοχές» των οικονομικών των ταμείων. Στο email Βαρουφάκη δεν υπάρχει τέτοια αναφορά. Όμως δεν υπάρχει απάντηση και για το πώς θα καλυφθούν οι οικονομικές ανάγκες των ταμείων, ειδικά των επικουρικών στα οποία η κυβέρνηση δεν προτίθεται να ενεργοποιήσει την προβλεπόμενη από την προηγούμενη κυβέρνηση περικοπή κατά 8% από τον Μάρτιο και επιπλέον 7% από τον Ιούλιο του 2015. Στο email Βαρουφάκη γίνεται λόγος για διασύνδεση εισφορών-εισοδήματος κάτι που δυνητικά, αφορά σε τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ασφαλισμένους στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ. Μένει να φανεί πώς αυτό θα εξειδικευτεί αφενός για τις εισφορές που θα πληρώνουν οι ασφαλισμένοι (για κάποιους αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ακόμη και για μειώσεις) και αφετέρου για το ύψος των παροχών που θα δίνουν τα ταμεία.
6. Βασική διαφορά που προκύπτει από το email Βαρουφάκη είναι η έμφαση στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Η νέα κυβέρνηση, εκτιμά ότι θα εξασφαλίσει τα απαραίτητα έσοδα έτσι ώστε να βρει τους απαραίτητους πόρους για να χρηματοδοτήσει το πακέτο καταπολέμησης της ανθρωπιστικής κρίσης (δωρεάν ρεύμα, κουπόνια φαγητού κλπ). Στο email Χαρδούβελη τόσο εκτεταμένες αναφορές στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής δεν υπήρχαν. Βέβαια, μέχρι τώρα, η τρόικα, σε προτάσεις της ελληνικής πλευράς για κάλυψη δημοσιονομικών κενών μέσω της φοροδιαφυγής, ήταν πάντοτε αρνητική. Το ποια στάση θα τηρήσουν τώρα οι θεσμοί, τα φανεί τον Απρίλιο όταν πλέον το email Βαρουφάκη θα λάβει τη μορφή ολοκληρωμένης κοστολογημένης πρότασης για την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού. 

www.thetoc.gr