Η πρωτογενής παραγωγή είναι βασικός «μοχλός» ανάπτυξης!..

Πριν από 90 χρόνια, η συνθήκη της Λωζάνης σφράγιζε το τραγικό, για τον ελληνισμό, τέλος της μικρασιατικής εκστρατείας. Και ταυτόχρονα επέβαλλε την μετακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εκατέρωθεν του Αιγαίου, με τη λεγόμενη «ανταλλαγή των πληθυσμών». Για την Ελλάδα σήμαινε την απαρχή μιας νέας εποχής, που επέφερε ραγδαίες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Μια απ' αυτές, οπωσδήποτε εντυπωσιακή ως προς τα αποτελέσματά της, υπήρξε η δυναμική ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής και η συμμετοχή σε αυτήν του προσφυγικού στοιχείου.

Κατά κοινή αποδοχή, πλέον, τα «παιδιά της Ανταλλαγής», οι παππούδες μας που βίωσαν στο πετσί τους το δράμα του ξεριζωμού, συνέβαλαν καθοριστικά στον αστικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας του μεσοπολέμου τόσο στους κλάδους της βιομηχανίας και βιοτεχνίας όσο και στην αξιοποίηση της αγροτικής γης. Την περίοδο αυτή, διατέθηκαν 8,3 εκ. στρέμματα σε 143.591 οικογένειες προσφύγων καλλιεργητών. Το 80% από αυτά προέρχονταν από τα κτήματα των ανταλλαξίμων μουσουλμάνων και Βουλγάρων και σχεδόν όλα βρίσκονταν στις «νέες χώρες» στη βόρειο Ελλάδα. Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις από 12,4 εκ. στρέμματα το 1922 αυξήθηκαν σε 27 εκ. το 1938. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο, το οποίο μας δίνει και το μέγεθος των κοινωνικών αλλαγών που συντελέστηκαν την περίοδο αυτή, είναι ότι στα 1933 πάνω από το 40% των γεωργών της χώρας (πρόσφυγες και γηγενείς) θεωρούνται «νέοι ιδιοκτήτες»!  

Χωρίς αμφιβολία, η διανομή κλήρου στο γεμάτο δημιουργική πνοή προσφυγικό πληθυσμό, συνέβαλε τόσο στην ταχύτερη και ομαλότερη ενσωμάτωσή του στην ελληνική κοινωνία -όπου οι οικονομικές αντιξοότητες συνοδεύονταν και από προκαταλήψεις εναντίον του- όσο και στην αντιμετώπιση των συνεπειών της παγκόσμιας κρίσης που εκδηλώθηκε το 1929. 

Τα παραπάνω στοιχεία τα παραθέτουμε, πέρα  από λόγους ιστορίας και απότισης τιμής προς τους παππούδες μας που στάθηκαν όρθιοι σε χρόνια δίσεκτα, διότι πιστεύουμε ότι συνιστούν παράδειγμα προς μίμηση. Χωρίς πρόθεση να εξομοιώσουμε ανόμοιες συνθήκες, δεν μπορούμε παρά να δεχθούμε ότι και σήμερα, μέσα στον ορυμαγδό της κρίσης, έχουμε ανάγκη από επιλογές που θα δίνουν λύσεις στα οικονομικά αδιέξοδα και θα ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Και πάλι, σημαντικό μερίδιο σε αυτήν την κατεύθυνση αναλογεί στην πρωτογενή παραγωγή, τις αγροτικές καλλιέργειες και την κτηνοτροφία. 

Με άλλους όρους, βεβαίως, προσαρμοσμένους τόσο στις σύγχρονες μεθόδους, που προσφέρει η τεχνολογία, όσο και στο «προφίλ» του νέου Έλληνα αγρότη και κτηνοτρόφου. Αυτού με την υψηλή μόρφωση, με τη συνειδητή επιλογή ενός διαφορετικού τρόπου ζωής εγγύτερα στο φυσικό περιβάλλον αλλά και με δημιουργική διάθεση καθόλου υποδεέστερη του πρόσφυγα καλλιεργητή της μακρινής προς εμάς πια εποχής. 

Θα αντιτείνει ίσως κάποιος ότι η σύγχρονη Ελλάδα δεν διαθέτει αχανή τσιφλίκια ή ελώδεις εκτάσεις προς αποξήρανση για να αναδιανείμει, όπως έκανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Καμία αντίρρηση! Σήμερα, όμως, διαθέτουμε άλλους μοχλούς ανάπτυξης της παραγωγής και κυρίως της ποιότητάς της που είναι το ζητούμενο, σε μια σκληρά ανταγωνιστική παγκόσμια αγορά. Και θα το επαναλάβουμε ακόμη μια φορά: η ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία διαθέτουν πολύτιμα πλεονεκτήματα, εν πολλοίς ανεκμετάλλευτα έως  σήμερα.

Βασικό εργαλείο προώθησης της αγροτικής παραγωγής και της απασχόλησης σε αυτήν χιλιάδων νέων αγροτών, που θα αναζωογονήσουν και την πάσχουσα από πληθυσμιακή αποψίλωση ελληνική ύπαιθρο, είναι η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική 2014-2020.

Θυμίζουμε ότι σε αυτό το διάστημα, θα εισρέουν ετησίως στην χώρα 2 δις. ευρώ ως άμεσες χρηματοδοτήσεις στους αγρότες, ενώ ένα μέρος αυτών θα κατευθύνεται στοχευμένα, με την παροχή συνδεδεμένης ενίσχυσης με την παραγωγή. 

Παράλληλα, σημαντική στήριξη θα λάβουν οι νέοι αγρότες, καθώς για πρώτη φορά καθίσταται υποχρεωτική η ενίσχυσή τους, από τα κράτη μέλη, σε ποσοστό έως 2%  επί του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου. Σύντομα, θα ξεκινήσει πρόγραμμα πρώτης εγκατάστασης νέων αγροτών, ενώ συνολικά για την αγροτική ανάπτυξη, την επόμενη επταετία, έχουν διασφαλισθεί 3,9 δις. ευρώ.

Κανείς δεν υποστηρίζει, βεβαίως, ότι τα πράγματα είναι εύκολα. Είμαστε ακόμη στην αρχή.

Εντούτοις, όμως, κάποια στοιχεία είναι ενθαρρυντικά. Αναφέρω για παράδειγμα ότι, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων μειώθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2013, σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2012, κατά 14,1%.  Ταυτόχρονα, οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν στο σύνολό τους κατά 3,9%. Μάλιστα, κάποιοι τομείς εμφανίζουν ιδιαίτερα αισιόδοξη δυναμική, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα τα φρούτα, τα λαχανικά και το ελαιόλαδο.

Και για να επανέλθουμε στο παράδειγμα των προσφύγων, να αναφέρουμε ότι ο παράγοντας που βοήθησε αποτελεσματικά στην επιτυχή τους δραστηριότητα υπήρξε η μεταξύ τους αλληλεγγύη. Όχι τυχαία, την περίοδο αυτή το συνεταιριστικό κίνημα γνώρισε αξιόλογη άνθηση, στην οποία δέσποσε η μορφή του επίσης πρόσφυγα, από το ρωσικό Καύκασο, Αλέξανδρου Μπαλτατζή. Για να κερδίσουμε, λοιπόν, και σήμερα το στοίχημα έχουμε ανάγκη από το ίδιο πνεύμα αλληλεγγύης και συνεργασίας, ώστε να μειώνεται το κόστος παραγωγής, να επιτυγχάνονται καλύτερες τιμές παραγωγού και να είναι εφικτές οι επενδύσεις στην καινοτομία. 

Θα ήταν, επομένως, υπερβολή να λέγαμε ότι τα «παιδιά της Ανταλλαγής» μας δείχνουν το δρόμο; 

Του Μάξιμου Χαρακόπουλου

Ο  Μάξιμος Χαρακόπουλος είναι Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.