Μεταναστευτική κρίση 1990-προσφυγική κρίση 2010: Κλείνοντας τα μάτια σας (και τα σύνορα) δε λύνονται τα προβλήματα

Η προσφυγική κρίση έχει περιέλθει σε μια νέα φάση τις τελευταίες ημέρες μετά τη μονομερή απόφαση της Αυστρίας να συγκαλέσει συντονιστική συνάντηση με τις χώρες των Βαλκανίων και στην ουσία να κλείσει τα σύνορά της, προκαλώντας το σταδιακό κλείσιμο των ενδιάμεσων συνόρων στα Βαλκάνια έως τα ελληνικά σύνορα με την ΠΓΔΜ. Καθώς η Αυστρία έχει περιορίσει σημαντικά την είσοδο των ανθρώπων που ζητούν διεθνή προστασία σε μερικές δεκάδες ανά ημέρα, παραβιάζει όχι μόνο τους όρους της Σύμβασης της Γενεύης, αλλά παράλληλα υπονομεύει όλες τις προσπάθειες της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να βρουν μια κοινή ευρωπαϊκή λύση στην κρίση.

Το πιο προβληματικό ωστόσο σχετικά με την πρωτοβουλία της Αυστρίας δεν είναι το γεγονός ότι δεν ακολουθεί τη γραμμή της ΕΕ. Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι η γενική πολιτική των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που φαίνεται να πιστεύουν ότι εάν κρατήσουν τα μάτια τους ερμητικά κλειστά, το «πρόβλημα» - δηλαδή οι πρόσφυγες, θα εξαφανιστούν. Αυτή η άρνηση της πραγματικότητας θυμίζει τόσο έντονα τη στάση και την πολιτική των κυβερνήσεων της νότιας Ευρώπης στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν οι πολίτες αυτών των ίδιων χωρών που σήμερα κλείνουν τα σύνορά τους (των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης) μετανάστευαν μαζικά, τόσο στη δυτική όσο και στη νότια Ευρώπη -ως επί το πλείστον χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα. Η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία τότε είχαν θεωρήσει ότι εάν αρνούνταν την πραγματικότητα (το ότι δηλαδή η εισροή παράτυπων οικονομικών μεταναστών ήταν μέρος μιας πολύ ευρύτερης γεωπολιτικής αλλαγής η οποία δε μπορούσε να ανακοπεί και ότι οι μετανάστες ήταν εκεί για να μείνουν καθώς τα προβλήματά τους πίσω στις πατρίδες τους δε θα λύνονταν εν μία νυκτί), και εφάρμοζαν αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους διευκολύνοντας τις απελάσεις, το «πρόβλημα» θα εξαφανιζόταν.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; 7-10 % του πληθυσμού της νότιας Ευρώπης είναι σήμερα μετανάστες αλλά η διαδικασία ένταξής τους έχει υπάρξει πολυτάραχη και δύσκολη.

Κι αυτό αποτελεί απώλεια για όλους τους εμπλεκόμενους: οι μετανάστες έχουν έρθει αντιμέτωποι με την κρατική γραφειοκρατία κι έχουν εργαστεί χωρίς έγγραφα για πολλά χρόνια, τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και φορολογίας έχασαν έσοδα, οι μετανάστες * 1,5ης και 2ης γενιάς εξακολουθούν να αγωνίζονται να αποκτήσουν ιθαγένεια - ίσως ήταν μόνο οι διακινητές και οι ασυνείδητοι εργοδότες που ωφελήθηκαν τελικά! Αυτό είναι που θέλουμε να συμβεί σήμερα; Γιατί να επαναληφθεί ένα τέτοιο λάθος κοντόφθαλμης προσέγγισης των πραγμάτων;

Η προσφυγική κρίση δεν θα διαρκέσει πολλά χρόνια, ωστόσο έχει προβλεφθεί ότι το 2016 θα είναι μία «καυτή» χρονιά για τις αφίξεις, αφού η κατάσταση στη Συρία είναι δύσκολη και οι βομβαρδισμοί έχουν κλιμακωθεί. Η ΕΕ και ιδιαίτερα η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, αντιμετωπίζει μια δύσκολη δημογραφική κατάσταση και θα είναι μη-βιώσιμη όσον αφορά στα προνοιακά ζητήματα, αν ο πληθυσμός της συνεχίσει να μειώνεται. Η Αυστρία είναι μια χώρα με χαμηλά ποσοστά ανεργίας και η Πολωνία συνεχίζει να έχει θετικό πρόσημο οικονομικής ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ευρωζώνη. Η τρέχουσα πολιτική φαίνεται να αποτελεί σπασμωδική αντίδραση η οποία απορρέει από την πεποίθηση ότι οι χώρες αυτές είναι εθνοτικά ομοιογενείς (sic) και ότι θα πρέπει να παραμείνουν έτσι. Πράγματι, θυμίζει και πάλι τόσο πολύ τις πολιτικές συζητήσεις στη νότια Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1990...

Η αντιμετώπιση της τρέχουσας προσφυγικής κρίσης απαιτεί όμως μια ολοκληρωμένη στρατηγική και μια προσεκτική ανάλυση των δεδομένων: Από τους ανθρώπους που φθάνουν στην Ελλάδα τους τελευταίους δύο μήνες, μόνο το 45% είναι Σύροι, σχεδόν το 30% είναι Αφγανοί και το 18% Ιρακινοί. Επιπλέον, το 35% είναι παιδιά, το 45% άνδρες και το υπόλοιπο ποσοστό είναι γυναίκες. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση απαιτείται:

• Ένα σύστημα ποσοστώσεων μετεγκατάστασης σε όλη την Ευρώπη.

• Η μεταφορά τεχνογνωσίας από τις βόρειες και δυτικές χώρες που έχουν εργαστεί με μετανάστες και πρόσφυγες για δεκαετίες.

• Ένα Ευρωπαϊκό Ειρηνευτικό Σώμα αποτελούμενο από εργαζόμενους σε ΜΚΟ που θα μεταφέρουν αυτή την τεχνογνωσία στις χώρες της ΕΕ με μικρότερη εμπειρία, θα μπορούσε να είναι μια ιδέα.

• Εξάλλου η μετεγκατάσταση και η ένταξη θα προσφέρουν εργασία σε πολλούς νέους στις χώρες υποδοχής και θα διασφαλίσουν ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο των προσφύγων και των παιδιών τους δε θα χαθεί.

• Επιπλέον, είναι απαραίτητη μία εξωτερική πολιτική η οποία να περιλαμβάνει συμφωνία της Τουρκίας με την ΕΕ, αλλά και μια πιο εκτεταμένη στρατηγική. Υπάρχει ανάγκη να συμπεριληφθούν και άλλες χώρες της περιοχής, ιδιαίτερα ο Λίβανος και η Συρία.

• Υπάρχει ανάγκη για έρευνα και ανάλυση των δεδομένων προκειμένου κατανοήσουμε εάν οι ροές αποτελούν δευτερεύουσες μετακινήσεις των αιτούντων άσυλο από τις γειτονικές χώρες ή πρόκειται για αφίξεις απευθείας από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ.

• Τέλος, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία θα πρέπει να συμμετέχουν μέσω του ΟΗΕ σε μια ευρύτερη διαδικασία επανεγκατάστασης.

Αυτές είναι οι λύσεις για την κρίση. Χωρίς να κλείνουμε τα σύνορά μας και χωρίς να κλείνουμε τα μάτια μας.

* Τα παιδιά μεταναστών που ναι μεν δε γεννήθηκαν στην Ελλάδα, έχουν όμως διανύσει ένα ικανό διάστημα παραμονής στη χώρα διερχόμενα επιτυχώς του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

www.huffingstonpost.gr