Δεν υπάρχει πλέον ασφαλές καταφύγιο

Οι εξελίξεις στην Κύπρο την τελευταία εβδομάδα συνιστούν δραστικές αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης χρέους από την αρχή της εκδήλωσής της μετά το κραχ του 2009.

Στην αρχή αυτής της κρίσης το δόγμα που επικράτησε ήταν η διάσωση των χρεοκοπημένων τραπεζών στην ανάγκη και με τα χρήματα των φορολογουμένων.

Από πολλούς το ζήτημα αυτό χαρακτηρίστηκε σαν τραπεζοκρατία ή δικτατορία των τραπεζών, καθώς ορθά ετέθη το θέμα πως την περίοδο της ευημερίας τα στελέχη των τραπεζών και οι μέτοχοί τους νέμονταν τις παχυλές αμοιβές και τα εξ ίσου παχυλά μερίσματα, ενώ την περίοδο των ισχνών αγελάδων είναι οι φορολογούμενοι που καλούνται να πληρώσουν τις ζημιές και να διασώσουν το σύστημα.

Στις ΗΠΑ που εφαρμόστηκε σε μεγάλη κλίμακα αυτό το εγχείρημα διάσωσης των τραπεζών με χρήματα των φορολογουμένων στην επόμενη τριετία το κράτος είχε πάρει πίσω τα κεφάλαια διάσωσης των τραπεζών και με κέρδος από την πώληση των μετοχών που είχε αποκτήσει με την συμμετοχή στις ανακεφαλαιοποιήσεις.

Με την απόφαση του επέβαλε το Eurogroup την εβδομάδα που πέρασε στην Κύπρο, η κρίση χρέους που ξεκίνησε το 2008 και από το 2010 εξελίχθηκε σε κρίση του ευρώ για πρώτη φορά στο στόχαστρο τίθενται και οι καταθέσεις. Ήτοι, μερίδιο σωτηρίας των τραπεζών καλούνται να πληρώσουν και οι καταθέτες.

Καθώς όμως οι καταθέσεις αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ελεύθερης οικονομίας και κοινωνίας και προστατεύονται και ως εκ τούτου προστατεύονται ως κόρη οφθαλμού, η απόφαση αυτή ενέχει το ρίσκο να αποτελεί την θρυαλλίδα που μπορεί να εξελιχθεί σε οικονομικό «πυρηνικό» όλεθρο.

Αν υπάρξει ανησυχία στις άλλες χώρες του νότου της Ευρωζώνης και ξεκινήσει ένα ντόμινο φυγής των καταθέσεων σε ασφαλέστερους προορισμούς, τότε μπορεί να δούμε ένα ντόμινο τραπεζικών καταρρεύσεων και κρατικών χρεοκοπιών που θα οδηγήσει σε παγκόσμια αναταραχή.

Αυτό θα το διαπιστώσουμε πολύ πριν υπάρξουν επίσημα στατιστικά στοιχεία, από τις μεταβολές των τραπεζικών επιτοκίων, τις μεταβολές των επιτοκίων των ομολόγων και των χρηματιστηριακών δεικτών.

Ήτοι: Οι τράπεζες που χάνουν καταθέσεις θα προσπαθήσουν να τις συγκρατήσουν αυξάνοντας τα επιτόκια, ενώ οι τράπεζες προς τις οποίες μετακινούνται οι καταθέσεις θα μειώνουν τα επιτόκια. Οι χώρες από τις οποίες εκρέουν κεφάλαια θα αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού για να τα συγκρατήσουν και οι χώρες προς τις οποίες θα πηγαίνουν σε αναζήτηση ασφάλειας θα μειώνουν τα επιτόκια λόγω της μεγάλης προσφοράς.

Στα χρηματιστήρια η δρομολόγηση μιας παρόμοιας κατάστασης θα προκαλέσει νευρικότητα.

Χαρακτηριστικό είναι πάντως πως την περασμένη εβδομάδα που ήταν η πρώτη που ετέθη το ζήτημα του «κουρέματος» των καταθέσεων σε μια χώρα της Ευρωζώνης, στις αγορές δεν είχαμε αξιόλογες διακυμάνσεις οι οποίες να συνιστούν δείγματα μετάδοσης της ανησυχίας.

Οι εξελίξεις της τελευταία εβδομάδας με το «κούρεμα» των καταθέσεων κάνουν γνωστό πλέον πως στο παγκόσμιο οικονομικό «σύμπαν» δεν υπάρχει κανένα ασφαλές καταφύγιο προφύλαξης των περιουσιακών στοιχείων.

Έστω και αν η Κύπρος αποτελούσε ιδιόμορφη περίπτωση επειδή φιλοξενούσε πολλά ύποπτα αποκτηθέντα κεφάλαια, κάθε κυβέρνηση πλέον που αντιμετωπίζει πρόβλημα στις τράπεζες θα σκέφτεται και την πιθανότητα να επιμερίσει το κόστος και στους καταθέτες. Η απόφαση αυτή θα εξαρτηθεί από τον αντίκτυπο των εξελίξεων της Κύπρου τις επόμενες μέρες.

Δεν υπάρχει ασφαλές καταφύγιο πλέον και οι καταθέτες θα πρέπει να αποφασίζουν με κριτήρια ανάλογα αυτών που αποφασίζουν οι λοιποί επενδυτές. Το βασικό κριτήριο επιλογής τράπεζας δεν μπορεί να είναι το υψηλό επιτόκιο αλλά και ασφάλεια που εξασφαλίζει η αξιοπιστία της τράπεζας με βάση τα ρίσκα που αναλαμβάνει.

Η κατάσταση αυτή έρχεται σαν μια απάντηση στην αδυναμία του κράτους και των κεντρικών τραπεζών να ελέγξουν τα προηγούμενα χρόνια το ρίσκο που αναλάμβαναν οι τραπεζίτες. 

Από τον Κώστα Στούπα 

www.capital.gr