Διεθνής ημέρα αρχείων.

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.

Τα αρχεία αποτελούν μια σημαντική πηγή πληροφοριών, αλλά είναι ταυτόχρονα και χώροι διατήρησης της ιστορικής μνήμης και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η αρχειακή κληρονομιά είναι μια πολύτιμη μαρτυρία για την οικονομική, πολιτική και κοινωνική ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Κουβαλούν τον πολιτισμό και την πορεία του, καταγράφουν την ιστορία. Η ποικιλομορφία των αρχειακών πηγών και μορφών είναι σημαντική.

 Η Παγκόσμια Διακήρυξη Αρχείων εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων στις 17 Σεπτεμβρίου 2010 στο Όσλο και υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στις 10 Νοεμβρίου 2011. Στον πρόλογο της Διακήρυξης αναφέρεται: «Τα αρχεία καταγράφουν τις αποφάσεις, τις πράξεις και τις μνήμες. Τα αρχεία αποτελούν μια κληρονομιά μοναδική και αναντικατάστατη που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Τα τεκμήρια τα διαχειριζόμαστε ήδη από τη γέννησή τους με τρόπο ώστε να διατηρούν την αποδεικτική τους αξία και το νόημά τους. Αποτελώντας αξιόπιστες πηγές πληροφοριών για μια υπεύθυνη και διάφανη διοίκηση, τα αρχεία παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη των κοινωνιών και συμβάλλουν στη συγκρότηση και τη διάσωση της ατομικής και συλλογικής μνήμης. Η ελεύθερη πρόσβαση στα αρχεία εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για την ανθρώπινη κοινωνία, διατηρεί και προάγει τη δημοκρατία, προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών».

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα αρχεία -ενεργά και μη ενεργά- αποτελούνται από τεκμήρια που δημιουργήθηκαν, κατ' εφαρμογή κάποιων νομικών υποχρεώσεων ή στο πλαίσιο κάποιας συναλλαγής και περιέχουν σημαντικά στοιχεία και πληροφορίες για έναν οργανισμό ή πρόσωπο. Αρχειακά τεκμήρια είναι το αρχειακό υλικό το οποίο διατηρήθηκε από τους δημιουργούς του, τους κατόχους του ή από κάποιο αρχειακό φορέα, εξαιτίας της νομικής αξίας ή της διαρκούς ιστορικής σημασίας του. 

Το Νοέμβριο του 2007 το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων στην ετήσια γενική του συνέλευση αποφάσισε να καθιερώσει την 9η Ιουνίου ως Διεθνή Ημέρα των Αρχείων. Η επιλογή της ημερομηνίας αυτής δεν ήταν τυχαία: Στις 9 Ιουνίου 1948 ιδρύθηκε το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων υπό την αιγίδα της UNESCO. Ο Πρώτος Πρόεδρος του ήταν ο Charles Samaran, Γενικός Διευθυντής των Εθνικών Αρχείων της Γαλλίας. 

Από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε και όσους εργάστηκαν και εργάζονται για τη διάσωση και επεξεργασία των αρχείων ώστε να βρεθούν σε μια προσβάσιμη μορφή και να φτάσουν τον ερευνητή ή το ευρύτερο κοινό. Υπάρχουν αυτοί που θεωρούν τους εαυτούς τους ορκισμένους υπαλλήλους κι αυτοί που βάζουν τους εαυτούς τους στο μέγιστο κίνδυνο (πληρώνοντας πολλές φορές και με την υγεία τους την τόση σκόνη και μικρόβια της άγνοιας και της αδιαφορίας) να βρουν τα αρχεία, να τα διασώσουν και να τα προσφέρουν στην τοπική ιστορία και γνώση γιατί από κει περνά ο δρόμος της έρευνας και υπάρχουν οι πηγές, οι πληροφορίες.

Αυτούς θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε και ουσιατικά να τους τιμήσουμε παραθέτοντας και τις αντίστοιχες φωτογραφίες ντοκουμέντα για το πώς και πού βρέθηκαν κάποια αρχεία από ορεινά χωριά της Άρτας που τώρα βρίσκονται στα ΓΑΚ ΄Αρτας. Αυτοί είναι οι ήρωες και οι διασώστες της ιστορίας μας, σ΄αυτούς χρωστάμε πολλά.

Κατερίνα Σχισμένου