Γιατί διαμαρτύρονται οι νέοι επιστήμονες;

Υπάρχουν πρόσωπα τα οποία κατά το ανάλογο της Φραγκογιαννούς του Παπαδιαμάντη νομίζουν ασυνείδητα πως κάνουν το καλό, ενώ έχουν κάνει κακό. Αντίθετα, υπάρχουν άλλοι που παραπέμπουν στον ήρωα του Καρκαβίτσα τον Τζιριτόκωστα, που είναι μία ενσυνείδητη δύναμη του κακού.

Ο Τζιριτόκωστας σύμφωνα με τον Φώτο Πολίτη(είκοσι χρόνια κριτικής, βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1938) «είναι ο Έλλην πολιτικός, ο Έλλην επιστήμων, ο Έλλην χρηματιστής ή έμπορος, ο ολέθριος ''έξυπνος'' Ρωμιός της εποχής μας, ο εκμεταλλευόμενος την ευπιστίαν και την αφέλειαν του πλήθους, αμείλικτος όταν πρόκειται δια την πεντάραν, ταπεινός και χαμερπής προ του ισχυρού, οπισθόβουλος, αεικίνητος, δόλιος, άνθρωπος χωρίς οίκτον, χωρίς ιερόν και όσιον, αδηφάγος και άθλιος και. νικητής.». 

Η απατεωνιά(συνυφασμένη στο τέλος του 19ου αιώνα με τη ζητιανιά) περιγράφεται ως υψηλού κύρους τέχνη. Ο μεγαλύτερος απατεώνας χαίρει μεγάλης εκτίμησης από την κοινωνία. Ο «ζητιάνος» Τζιριτόκωστας βολιδοσκοπεί πάντα από ψηλά το χώρο του και τις συγκεκριμένες αδυναμίες των ανθρώπων του. Πρώτα ιχνηλατεί, μελετά κι ύστερα κατεβαίνει για να «κολακέψει τις αδυναμίες αυτές». «Όταν δεν εύρισκε τους ελεήμονες, εζητούσε τους δεισιδαίμονες, τους μωρούς». Υπάρχει άραγε κάποια αταβιστική προδιάθεση εν προκειμένω; Ναι. Γιατί ο ζητιάνος είναι ο ενδιάμεσος μεταπράτης, ο κοινωνιολογικός πρόγονος του κατοπινού μικροαστού και του μέλους των «μεσαίων τάξεων», που κινείται μεταξύ των «πάνω» και των «κάτω».

Σύμφωνα με τον Πέτρο Χάρη(Έλληνες πεζογράφοι) ο Ανδρέας Καρκαβίτσας παρουσιάζει στο «Ζητιάνο» εκτός από τους ανθρώπους και την «ελεεινή συγκρότηση του κράτους», τη ρουσφετολογία, την μικροπολιτική, την κακή

 διοίκηση και τη δυσκίνητη δικαιοσύνη. Ό,τι συμβαίνει και σήμερα, όπου νικά το κακό και όχι το καλό, όπου η ιδέα της δικαιοσύνης σαρκάζεται. Αλλά, τελικά, το πλέον σημαντικό είναι, όπως προείπαμε, ότι ο ζητιάνος(Τζιριτόκωστας) είναι μια ενσυνείδητη δύναμη του κακού, σε αντίθεση με την ασυνείδητη δράση της Φόνισσας του Παπαδιαμάντη, της Φραγκογιαννούς, η οποία νομίζει ότι κάνει το καλό, ενώ τελικά κάνει κακό. Έτσι, η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν ενσυνείδητη φάρσα. 

Ο σημερινός Τζιριτόκωστας, ο σημερινός Έλληνας μικροαστός-μικρομεσαίος, ζητιάνος τότε, παράσιτο ή μη τώρα, εξανίσταται και μετέρχεται κάθε πανουργία -και συμμαχία με τους «πάνω» και τους «μεγαλο.»(κάθε επαγγελματική κατηγορία έχει τους «μεγαλο.)- προκειμένου να διατηρήσει την ταυτότητά του, τα κεκτημένα του, ό,τι δηλαδή Είναι. Και διερωτώνται κάποιοι «πως είναι δυνατόν οι νέοι δικηγόροι, ή οι δημοσιογράφοι της κάθε γαλέρας με το μπλοκάκι να εξανίστανται και να βγαίνουν στους δρόμους μαζί με τα αφεντικά τους;». 

Μα γιατί θέλουν να γίνουν σαν τα αφεντικά τους! Γιατί, όπως ξαναγράψαμε, σκέφτονται όπως αυτά. Αυτοί είναι τα πρότυπά τους, οι σηματωροί, το όραμα της κοινωνικής καταξίωσης και της ευτυχίας τους. Γιατί αυτή η κοινωνία εξακολουθεί να αξιολογεί με κριτήρια τα χρήματα που βγάζει κανείς. Και γιατί το συμβολικό κεφάλαιο (το κύρος ενός γιατρού ή ενός δικηγόρου) δεν μπορεί να διατηρηθεί χωρίς ένα ορισμένο καταναλωτικό status. Υπ' αυτή την οπτική τα νέα μέτρα δεν αφορούν μόνο φόρους και εισφορές αλλά την ίδια την ταυτότητα, τον τρόπο ζωής, του κάθε μικρομεσαίου, σημερινού, Τζιριτόκωστα, το ίδιο το πολιτικό καθεστώς. Γι' αυτό κάποιος έγραφε στο πλακάτ του "Όχι στη νεοκομμουνιστική αναδιανομή"! 

Αντίθετα, οι «κάτω», οι φτωχοί και οι αδύναμοι -μαθημένοι εκ της θέσεώς τους- δεν υφίστανται πλήγμα στην ταυτότητα και την προοπτική τους, αν τους αφαιρεθούν επιπλέον χρήματα. Γιατί δεν έχουν προοπτική, γιατί δεν έχουν «φωνή» και γι' αυτό είναι τα συνήθη υποζύγια.    

  Γιώργος X. Παπασωτηρίου

www.artinews.com