Η κοινωνία στον καναπέ, παρα(ι)τημένη;

Στο φύλλο της 21 Φεβρουαρίου 2016 της «Κυριακάτικης Αυγής», δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα του πολιτικού βαρομέτρου της Public Issue με τίτλο «Κοινωνία σε παραίτηση και διαμαρτυρίες από τον... καναπέ».

Εμφαντικός ο τίτλος, περικλείει σε μια πρόταση τη διαπίστωση μιας παράδοσης. Άνευ όρων ή όχι, είναι κάτι που έρχεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι «όροι» για κάποιους είναι δυσβάσταχτοι και επώδυνοι, γι' άλλους αναμενόμενοι και για κάποιους τρίτους, είναι το τίμημα και η αποδοχή της ήττας. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι μια άλλη λύση, έξω και πέρα από τα «κλειστά» ευρωπαϊκά δεδομένα, θα μπορούσε να είναι εφικτή, πολύ δε περισσότερο βιώσιμη και με -εν δυνάμει- αναπτυξιακό πρόσημο.

Το σύνδρομο της Στοκχόλμης

Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, γράψαμε για το σύνδρομο της Στοκχόλμης και το σχετίσαμε με τις εφαρμοζόμενες μνημονιακές πολιτικές. Στο άρθρο αναλύσαμε πώς ο πολίτης περιμένει να του έρθουν οι λύσεις «από πάνω» και «οι επιβραβεύσεις που δίνονται από. τον κυβερνήτη, είναι οργανωμένες και μεθοδευμένες, καθώς παρέχονται από το ισχυρό μέλος, στο ανίσχυρο. μια μικρή παροχή., δίνεται μετά από μεγάλες και συντριπτικές περικοπές, ως ανταμοιβή για την υποταγή, αλλά και απειλή για νέες θυσίες που ενδέχεται να υπάρξουν, αν η συμμόρφωση δεν είναι η επιθυμητή».

Έκτοτε πέρασε αρκετό χρονικό διάστημα, πιστέψαμε ότι η πορεία προς το βυθό είχε αλλάξει ρώτα, ότι οι άνθρωποι από μόνοι τους «πιάνουν με τα δυο χέρια τα κουπιά. οδηγούν το καράβι, ορίζουν την πορεία του., δεν πρέπει να περιμένουν άλλον να τους βρει τη λύση, να τους πει το τι και το πώς». Σύντομα όμως ήρθαν οι διαψεύσεις και οι απογοητεύσεις. Πολύ γρήγορα από το δρόμο, βρεθήκαμε στο σπίτι («οι ταχύτατες αλλαγές στον πολιτικό χρόνο, μας μεταφέρουν από το σπίτι στο δρόμο και από το δρόμο στο σπίτι») και όσοι παρέμειναν στα «οδοφράγματα» επιδόθηκαν σε αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας, αξιοπιστίας και δημοκρατικής νομιμοποίησης ενέργειες (βλέπε προπηλακισμοί, γιουχαΐσματα, κυνηγητό πολιτικών). Κάποιοι δε, αισθανόμενοι ότι η προδοσία ήταν μεγάλη, πρόταξαν το θυμικό και απέσυραν τη λογική και τη σκέψη από την πολιτική δράση. Το έκαναν σε τέτοιο βαθμό, λες και είχαν ζήσει μέσα σε μια πλάνη και τώρα, πιστεύοντας ότι τώρα, όντας έξω από αυτήν, κρίνουν και κατακρίνουν με ελαφριά τη συνείδηση τους πάντες και τα πάντα. Πόσο όμως διαφέρουν από αυτόν που βιώνει μοναχικά την απάτη και στρέφεται κατά του απατεώνα, χωρίς να αναλογιστεί τις δικές του ευθύνες για την άδικη πράξη;

Το σύνδρομο του επιζήσαντος

Μέσα σε αυτό τον πυκνό πολιτικό χρόνο, βρίσκονται κι εκείνοι που νιώθουν ότι έχουν καταφέρει να «επιζήσουν», που τα κουτσοβολεύουν και απεύχονται τα χειρότερα. Που μακαρίζουν την τύχη τους και βλέπουν με θλίψη τα «θύματα» της κρίσης, κλείνοντας ερμητικά τα «παραθυρόφυλλα» για να μην τους βρει κι αυτούς το κακό, βιώνοντας ενοχή για την παροδική σωτηρία. Και βέβαια είναι οι νέοι και οι νέες που μεγαλώνουν, που ενηλικιώνονται στα μνημόνια και τους βομβαρδίζουν το μυαλό με τη θέση ότι «φως έξω από αυτά» δεν υπάρχει (ο μονόδρομος του νεοφιλελευθερισμού είναι νομοτελειακός!). Έχουν περάσει έξι χρόνια, έφηβοι μπήκαν στα μνημόνια, ενηλικιώθηκαν μέσα σε αυτά και συνεχίζουν μα πορεύονται με αυτά.

Παρατημένοι ή παραιτημένοι;

Επιστρέφοντας στις διαπιστώσεις του πολιτικού βαρόμετρου, αναδεικνύεται η εύλογη ερώτηση: Η κοινωνία είναι σε παραίτηση; Είμαστε παραιτημένοι; Μήπως είμαστε παρατημένοι; Είτε έτσι, είτε αλλιώς, οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι μεγάλες, καθώς το κόμμα που βρίσκεται σε αυτήν είναι Αριστερό. Έχει ευθύνες για τη διαπίστωση ότι υπάρχει παραίτηση (εξέλιξη που την είχαμε επισημάνει), καθώς και αν η κοινωνία είναι παρατημένη. Και στις δύο περιπτώσεις, μια τέτοια κοινωνία, δεν διαφέρει πολύ από το «1984» του George Orwell ή το «Truman Show» του Peter Weir. Αυτή η κοινωνία δεν είναι των πολιτών, αλλά κακέκτυπων ομοιωμάτων τους και εικονικών κατασκευασμάτων. Όμως αν αφήσουμε το μέλλον μας σε άλλους, τότε η ζωή μας ανήκει σε άλλους, τα θέλω μας είναι των άλλων και οι επιλογές μας, οι δικές τους. Ούτε παρατημένοι, αλλά και ούτε παραιτημένοι!

Γιάννης Μάρκοβιτς

www.tvxs.gr