Μιχούστι Άρτας

Γράφει ο Αθανάσιος Δημ. Στράτης

Σεπτέμβριος 2015

Επί τουρκοκρατίας στον ελλαδικό χώρο, τα εμπορικά πανηγύρια γίνονταν, κατά το πλείστον κάθε Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Η εμποροπανήγυρη είχε τις ρίζες της στην αρχαιότητα και στα μεσαιωνικά χρόνια αποτελούσε σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης του εσωτερικού εμπορίου. Η κυκλοφορία των αγαθών στην τοπική, εσωτερική αγορά γινόταν με τη μόνιμη, καθημερινή αγορά (μαγαζιά), την εβδομαδιαία (παζάρι), και την εμποροπανήγυρη. Οι εμποροπανηγύρεις ήταν ετήσιες οργανωμένες αγορές, όπου συγκεντρωνόταν πλήθος εμπορευμάτων και εμπόρων, από γειτονικές ή μακρινές περιοχές. Οι εμποροπανηγύρεις συνέβαλλαν στη σύνδεση της οικονομίας πόλης με την ύπαιθρο, στην κυκλοφορία του νομίσματος και στην ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών. Στην Άρτα γινόταν κάθε χρόνο μια εμποροπανήγυρη, που ονομαζόταν Μουχούστι ή Μουχούστιον και διαρκούσε οκτώ με δέκα ημέρες. Άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και τελείωνε στις 8 του ίδιου μήνα ή, όπως μας πληροφορεί ο Μητροπολίτης Σεραφείμ Ξενόπουλος ο Βυζάντιος (Δοκίμιον ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης), άρχιζε στις 14 Σεπτεμβρίου και έληγε στις 24 του ίδιου μήνα. Κατά τη διάρκειά της γινόταν ζωεμπόριο, αλλά και εμπόριο αγροτικών, κτηνοτροφικών, καθώς και προϊόντων εισαγωγής.. Η λέξη Μουχούστι έχει δύο έννοιες για τους Αρτινούς.  Η συνοικία και η ετήσια ζωοπανήγυρη. Η λέξη Μιχούστι και όχι Μουχούστι είναι Αρβανίτικη και όχι τούρκικη, και σημαίνει εμποροπανήγυρη,. Από τους Αρβανίτες ονομάστηκε έτσι η συνοικία, γιατί σε αυτή γινόταν το πανηγύρι και έρχονταν πολλοί να ψωνίσουν από την Αρβανιτιά. Οι Τούρκοι είχαν άλλη λέξη για την ζωοπανήγυρη. Την έλεγαν ατ-παζάρ.

Κατά τον 18ο αιώνα οι Βενετοί έδειξαν έντονο ενδιαφέρον για την εμποροπανήγυρη της Άρτας. Παρά τη μεγάλη διάδοση των εμποροπανηγύρεων κατά τον 18ο αιώνα, υπήρχαν και σημαντικά εμπόδια στη διεξαγωγή τους, που σχετίζονταν με τους κινδύνους μετάδοσης επιδημιών, κυρίως της πανούκλας, τις ληστρικές επιθέσεις, καθώς και τις τοπικές ταραχές. Στις περιπτώσεις αυτές το εμπόριο σταματούσε εντελώς ή συνεχιζόταν μειωμένο.

Η εφημερίδα «Φωνή της Ηπείρου» (Εκδότης Γ. Γάγαρης), δίνει πληροφορίες για το Μουχούστι της Άρτας πριν από 120 χρόνια.

Παρατίθενται μερικές απ’ αυτές όπως δημοσιεύτηκαν τον καιρό εκείνο:

«ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ», φύλλο 3, 2/10/1892, σελ. 3.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

20 Σεπτεμβρίου 1892

(Ιδιαιτέρα ανταπόκρισις της «Φωνής της Ηπείρου»)

Μουχούστι

Ενταύθα επέστρεψα ακριβώς καθ’ ήν ημέραν (14 Σεπτεμβρίου) ήρχισε το Μουχούστι. Ούτω λέγεται παρ’ ημίν η εφ’ άπαξ του ενιαυτού τελουμένη εμπορική πανήγυρις. Η Άρτα γίνεται κατ’ έτος η συγκέντρωσις των διαφόρων κατοίκων της Ηπείρου, υποδούλου τε και ελευθέρας, της Ακαρνανίας και της Επτανήσου, οίτινες έρχονται ενταύθα δια να πωλήσωσι και αγοράσωσι διάφορα προϊόντα. Ιδίως δε μεγάλαι πράξεις γίνονται επί των ζώων, προς αγοράν ή πώλησιν των οποίων οι Ηπειρώται ανυπομόνως αναμένουσι την πανήγυρίν μας. το Μουχούστι είνε πλατεία κατά την εκ της Γεφύρας είσοδον της πόλεώς μας, αγνοώ όμως αν η πλατεία ωνομάσθη ούτως εκ της πανηγύρεως ή η πανήγυρις προσέλαβε την ονομασίαν εκ της πλατείας. Δι’ ημάς τους Αρτινούς το Μουχούστι είνε μία παραδείσια ημέρα, ήτις μίαν φοράν μόνον το έτος ανατέλλει. Μετά δε την προσάρτησιν ουδέν θέλγητρον παρουσιάζει προς ημάς μεγαλείτερον η ημέρα αύτη από το ότι αποκτώμεν την ευτυχίαν να ίδωμεν πλησίον ημών, να χαιρετίσωμεν και να ασπασθώμεν τρυφερά και ελεύθερα τους υποδούλους αδελφούς μας, τους κατερχομένους εις την πόλιν μας από τα μεσογειώτερα και βορειότερα άκρα της Ηπείρου, από τους οποίους μας απεχώρισε τόσον σκληρώς άδικος πολιτική και χάριν των οποίων επεθύμουν να είμαι γίγας και τιτάν τώρα, να αναβαίνω συχνά τας υψηλάς κορυφάς των Τζουμέρκων και δια στεντορείας φωνής να τους καλώ εις εγρήγορσιν!».

Στο παραπάνω άρθρο, μια δεκαετία μετά την απελευθέρωση της Άρτας, εκτός των της εμποροπανήγυρης, φαίνονται οι καϋμοί των κατοίκων της περιοχής να ανταμώσουν τους συγγενείς και φίλους που είχαν αποκλεισθεί στο τουρκικό.

Φύλλο 54, Παρασκευή 24/9/1893, σελ. 2.

«Η πανήγυρις του Μουχουστίου εφέτος υπήρξεν εκτάκτως επιβλητική, καθ’ όσον οί τε αγορασταί και οι πωληταί υπήρξαν πάμπολλοι. Πλείστα δε ζώα επωλήθησαν εις καλάς τιμάς επομένως εκινήθη οπωσούν και η αγορά μας, ήτις ένεκα της νομισματικής κρίσεως, ευρίσκεται εις το κρισιμώτερον σημείον, καθ’ όσον το εικοσάφραγκον έφθασεν ενταύθα εις τας τεσσαράκοντα περίπου δραχμάς.

Καιρόν έχομεν λαμπρότατον, όστις συνετέλεσε τα μέγιστα εις την κίνησιν της εμπορικής πανηγύρεως και εις τον τρυγητόν των σταφυλών, αίτινες εφέτος εισίν ουχί πολλαί και μετρίας ποιότητος ένεκα του αναφανέντος δυστυχώς και εις τα μέρη μας περονόσπορου».

Εδώ φαίνεται ότι πάνω στην τότε νομισματική κρίση η αγορά της Άρτας κινήθηκε πολύν ικανοποιητικά.

Φύλλο 155, 22/9/1895.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

19 Σεπτεμβρίου.

Από της 14 οδεύοντος μηνός ήρξατο η κατ’ έτος γενομένη ενταύθα εμπορική πανήγυρις του Μουχουστίου εξακολουθήσασα μέχρι σήμερον. Πλήθος αρκετόν ανθρώπων εφέτος αφίχθη ενταύθα ένεκα της πανηγύρεως εκ των διαφόρων μερών της Ελλάδος ως και του εξωτερικού. Αρκεταί δε πράξεις εγένοντο κατά την διάρκειαν αυτής, πωληθέντων εις καλάς οπωσούν τιμάς αρκετών βοών, ίππων, ημιόνων, όνων ως και διαφόρων εγχωρίων προϊόντων εις μεγάλας ποσότητας, ήτοι τυρού, βουτύρου, καρύων, λεπτοκαρύων, ελαιών και λοιπών. Έτι δε πολλών προϊόντων της εγχωρίου βιομηχανίας, ήτοι βελεντζών, ταπήτων, φανελλών, διμίτου υφάσματος, πανίων και λοιπών. Η εμπορική αύτη πανήγυρις θεωρείται τρόπον τινά ως έκθεσις τοπική των διαφόρων προϊόντων, ήτις πράγματι δίδει ζωήν νέαν εις τον τόπον. Ευχής έργον ήθελεν είσθαι εάν δια Β. Διατάγματος επανελαμβάνετο δίς του έτους η πανήγυρις αύτη χάριν των συμφερόντων του τόπου. Η πανήγυρις αύτη άλλοτε, ήτοι επί τουρκοκρατίας, εγίνετο ζωηροτέρα, νύν όμως γίνεται χαλαρωτέρα ένεκα του αθλίου ορίου, όπερ η σκληρά πολιτική της ευρώπης εχάραξεν. Ένεκα του ορίου τούτου η πανήγυρις διηρέθη, καθ’ όσον τοιαύτη γίνεται συγχρόνως και εν Φιλιππιάδι του Οθωμανικού, ένθα επίσης συρρέουσιν πολλοί».

Εδώ γίνεται λόγος για την παράλληλη εμποροπανήγυρη της Φιλιππιάδας τις ίδιες μέρες, αλλά και τη θεσμοθέτηση η εμποροπανήγυρη της Άρτας να γίνεται δυό φορές το χρόνο.

Φύλλο 206, 17/9/1896, σελ. 1.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

Τη 22 7βρίου 1896.

Η εμπορική πανήγυρις Άρτης – Η κακοκαιρία – Ολίγαι πράξεις – Αι καταπιέσεις των οθωμανικών αρχών – Το συλλαλητήριον – Αι αποφάσεις.

Η εμπορική πανήγυρις εφέτος δεν υπήρξε ζωηρά ένεκα της πρωτοφανούς κακοκαιρίας, ήτις δεν αφήκεν ουδέ τους πωλητάς ουδέ τους αγοραστάς, να ενεργήσωσιν αγοραπωλησίας. Από της 14^ης Σεπτεμβρίου, καθ’ ήν ήρξατο η εμπορική πανήγυρις μέχρι της 18^ης ιδίου μηνός διηνεκώς έβρεχε ραγδαίως. Αι οδοί κατεκλείσθησαν, οι οχετοί επλημμύρησαν, οι άνθρωποι και τα ζώα κατεβράχησαν, μη έχοντα που να καταφύγωσι προς εύρεσιν ασύλου. Ευτυχώς ο Δήμαρχος Άρτης κ. Ευάγγ. Γαρουφαλιάς έλαβε την απαιτουμένην πρόνοιαν, διατάξας ίνα άπαντες οι ξένοι καταφύγωσιν εις τα δημοτικά σχολεία αρρένων τε και θηλέων και εις τας εκκλησίας. Ούτω λοιπόν εσώθησαν οι πλείστοι από της θεομηνίας ταύτης, αποφυγόντες τας διαφόρους ασθενείας.

Πράξεις εγένοντο ένεκα της ειρημένης αιτίας ολίγαι. Οι γείτονες ημών Οθωμανοί διαφόρους καταπιέσεις κάμνωσι ού μόνον τοις εν τοις ομόροις επαρχίαις κατοικούσιν υπηκόους οθωμανοίς, αλλά και τοις κατοίκοις της πόλεως, υπηκόοις Έλλησι, κατά την μετακόμισιν των διαφόρων προϊόντων των ενταύθα εκ των εν τω Οθωμανικώ εδάφει πέραν της γεφύρας κειμένων κακή μοίρα κτημάτων των. Ενώ εκάστη οκά των σταφυλών τιμάται σήμερον δώδεκα παράδες ήτοι λεπτά, οι επί της δεκάτης επιτετραμμένοι ζητούσι είκοσι πέντε λεπτά κατ’ οκάν, δια φόρον τη ανοχή και εγκρίσει των εν Φιλιππιάδι Οθωμανικών Αρχών. Ταύτα θέλουν να πράξωσι και εις την συγκομιδήν των ελειών. Οι κάτοικοι δια της Διοικητικής Αρχής και του ενταύθα Οθωμανού Προξένου ανηνέχθησαν εις τον Βαλήν των Ιωαννίνων ζητούντες δικαιοσύνην παρά των εν Φιλιππιάδι οθωμανικών αρχών. Αλλά εις μάτην. Ο Βαλής ουδέ καν ευηρεστήθη ν’ απαντήση. Τούτου ένεκα οι κάτοικοι απηυδήσαντες πλέον συνήλθον εις πάνδημον συλλαλητήριον κλείσαντες τα καταστήματά των εν τη κυριωτέρα πλατεία της αγοράς, και μετά σύντομον ευφραδή εξιστόρησιν υπό του δημάρχου Άρτης κ. Γαρουφαλιά των δεινοπαθημάτων, άτινα υφίστανται οι άνθρωποι υπό των γειτόνων των Οθωμανών, εξεκίνησαν άπαντες εκείθεν και μετέβησαν εις την Νομαρχίαν, πρό της οποίας εκλέξαντες Επιτροπήν, απέστειλαν αυτήν προς τον κ. Νομάρχην, ίνα επιδώση αυτή το συνταχθέν ψήφισμα, και διαβιβασθή τηλεγραφικώς δι’ αυτού προς το Υπουργείον των Εξωτερικών, ενεργηθώσι δε δι’ αυτού και της εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικής Πρεσβείας τα δέοντα παρά των Υπουργείω των Εσωτερικών της Τουρκίας δια την δικαίαν εκδίκασιν της ειρημένης υποθέσεως και αποφυγήν δυσαρέστων απευκταίων».

Η κακοκαιρία φαίνεται ότι ήταν ανασταλτικός παράγοντας για την επιτυχία της εμποροπανήγυρης. Επισκέπτες και έμποροι φιλοξενήθηκαν προσωρινά σε εκκλησίες και σχολεία. Δεν έλειπαν τα προσκόμματα εκ μέρους των τουρκικών αρχών.

Φύλλο 398, 6/10/1900, σελ. 3.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

Η εμπορική πανήγυρις της 14 λήγοντος μηνός ετελέσθη εφέτος ενταύθα λίαν επιτυχώς, διαρκέσασα μίαν περίπου εβδομάδα, υποβοηθούσης της καλοκαιρίας. Εγένοντο αρκεταί αγοραπωλησίαι. Επωλήθησαν εις καλάς τιμάς βόες, ίπποι, ημίονοι, όνοι, πρόβατα, αίγες ως και διάφορα προϊόντα του τόπου, ήτοι κάρυα, λεπτοκάρυα, βούτυρον, τυρός και άλλα πολλά. Αγορασταί ήλθον εκ διαφόρων μερών του εσωτερικού της Ελλάδος, ήτοι εκ της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδος και των Ιονίων νήσων. Χάριν της πανηγύρεως κατά την πρώτην ημέραν επαιάνισεν η φιλαρμονική μουσική το εωθινόν εμβατήριον, διελθούσα τας κυριωτέρας οδούς της πόλεως. Μετά την μεσημβρίαν δε της ιδίας ημέρας ως και των άλλων ημερών επαιάνισε διάφορα μουσικά τεμάχια εν τη πλατεία Σκουφά. Κίνησις εν τη πόλει εμπορική εγένετο αρκετή. Ήρξατο η συγκομιδή των ελαιών, ήτις συγκριτικώς έσται καλή».

Την εμποροπανήγυρη είχε διάρκεια από τέσσαρες έως επτά ημέρες. Την «γιορτή» έντυνε μουσικά η Φιλαρμονική.

Φύλλο 447, 5/10/1901, σελ. 1 και 2.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

27 Σεπτεμβρίου 1901.

Η ενταύθα γενομένη εμπορική πανήγυρις της 14^ης λήγοντος μηνός υπήρξε κατά πάντα επιτυχής, καθ’ όσον ο καιρός ηυνόησεν αυτήν ευτυχώς. Πωληταί ήσαν πάμπολλοι ως και αγορασταί. Επωλήθησαν κατά την πανήγυριν ταύτην, διαρκέσασαν επί τέσσαρας έως πέντε ημέρας ίπποι, όνοι, βόες, πρόβατα, αίγες, διάφορα υφάσματα εγχωρίου κατασκευής, τάπητες εγχώριοι ως και εγχώρια προϊόντα, ήτοι κάρυα, λεπτοκάρυα, σύκα, βούτυρον, τυρός και λοιπά. Εγένοντο δε και αρκεταί εργασίαι εν τη αγορά εκ της κινήσεως ταύτης. Ευχής έργον ήθελεν είσθαι εάν δια Β. Διατάγματος συνιστώντο τοιαύται εμπορικαί πανηγύρεις δίς και τρίς του έτους εν εκάστη εμπορική πόλει καθ’ όσον δια των τοιούτων εμπορικών πανηγύρεων γίνεται μεγάλη εμπορική κίνησις, εξ ής αναγεννάται ο τόπος και οι άνθρωποι ανακουφίζονται επαισθητώς εκ των απείρων βαρών, άτινα φέρουσι.

Ο εν τη γεφύρα επιτετραμένος επί των διαβατηρίων Σερίφ Εφένδης ήρξατο καταπιέζων τους ανθρώπους. Γυναίκας εχούσας διαβατήρια επικεκυρωμένα υπό του κ. Προξένου επέστρεψε οπίσω, δικαιολογούμενος ότι ο Πρόξενος κακώς επεκύρωσε το διαβατήριον αυτών δωρεάν, ως συνήθως πράττει ο κ. Πρόξενος κατά την τελευταίον διαταγήν της Υψηλής Πύλης δια τους απόρους και εργάτιδας γυναίκας. Ο άνθρωπος σφετερίζεται αλλότρια καθήκοντα, θέλει να υπερβή την δικαιοδοσίαν του κυρίου Προξένου και ενοχοποιεί αυτόν. Πιστεύομεν, ότι η Υψηλή Πύλη, θέλει σπεύσει εις την αντικατάστασιν αυτού, διορίζουσα εις τοιαύτην επίσημον θέσιν άνθρωπον μετρημένον και λογικόν γνωρίζοντα να εκτελή το καθήκον του, να σέβηται τους ανωτέρους του, να συμπεριφέρηται καλώς προς τους διερχομένους και να εκτελή τας διαταγάς των ανωτέρων του ίνα μη παρέχη πράγματα εις το Κράτος του. τοιαύτας δε οδηγίας ελπίζομεν ότι θα δώση η Υψηλή Πύλη και εις τας λοιπάς εν τη γεφύρα Αρχάς.

Ο καιρός από τινων ημερών ήρξατο κλίνων εις την βροχήν, τήις διαλειμματικώς καταπίπτουσα κατευηργέτησε την γήν, ωφελούσα μεγάλως την γεωργίαν και την κτηνοτροφίαν.

Ο τρυγητός των αμπέλων ήρξατο από της 20ής και εξακολουθεί εισέτι. Ευτυχώς εφέτος ο τόπος μας ευνοηθείς υπό της τύχης και αγαστόν οίνον θέλει παραγάγει και έλαιον ούκ ολίγον Θεού ευδοκούντος».

Και εδώ φαίνοντα τα της διεξαγωγής της εμποροπανήγυρης και τα προσκόμματα των τουρκικών αρχών.

Φύλλο 494, 27/9/1902, σελ. 2.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

18 Σεπτεμβρίου 1902.

Το Μουχούστιον – Η κίνησις εν τη αγορά – Η κατάστασις των πέραν της γεφύρας κατοίκων – Βροχή – Ο νέος Νομάρχης.

Η κατά την δεκάτην τετάρτην οδεύοντος μηνός αρξαμένη εμπορική πανήγυρις του Μουχουστίου εφέτος εγένετο λίαν ζωηρά. Ήλθον ενταύθα αρκετοί αγορασταί εκ την Επτανήσου, της Στερεάς και της Πελοποννήσου ως και πωληταί βοών, ίππων, ημιόνων, όνων, αιγών, προβάτων και πολλών άλλων ειδών ήτοι τυρού, βουτύρου, καρύων, λεπτοκαρύων, μαλλίων, υφασμάτων εγχωρίου κατασκευής, δηλ. δίμιτα, φανέλαι, ταπήτων, βελεντζών και άλλων πολλών. Άπαντα τα ανωτέρω είδη επωλήθησαν εις αρκετά μεγάλας τιμάς, αίτινες έφερον αρκετήν κίνησιν εις την πάσχουσαν αγοράν μας υπό φοβεράς καχεξίας. Δυστυχώς όμως την κίνησιν ταύτην της αγοράς έβλαψεν ολίγον η κατά τας δύο πρώτας ημέρας λεπτή πίπτουσα βροχή κατά την τρίτην δε ραγδαία, ένεκα της οποίας οι άνθρωποι ηναγκάσθησαν να καταφύγωσιν εις τας Εκκλησίας, τα σχολεία, τα χάνια και εις άλλα κατάλληλα μέρη προς προφύλαξίν των.

Η πεσούσα βροχή όμως αφ’ ενός έβλαψεν ολίγον την πανήγυριν, αφ’ ετέρου όμως ωφέλησε μεγάλως την γεωργίαν και την κτηνοτροφίαν δροσισθείσης αρκετά της πρό πολλού διψώσης γής. Επισκεφθέντος ημάς του φθινοπώρου ήρξατο ποια τις κίνησις εν τη πόλει μας διαδεξαμένη την εμπορικήν πανήγυριν, καθ’ όσον τα σχολεία ήνοιξαν τας πύλας των προς εγγραφήν των μαθητών, οι δε παραχειμάζοντες ενταύθα χωρικοί ήρχισαν να κατέρχωνται εκ των ορέων.

Πέραν της γεφύρας εν τω οθωμανικώ εδάφει ουδεμία ασφάλεια δυστυχώς επικρατεί. Κλοπαί καθ’ εκάστην σχεδόν λαμβάνουσι χώραν εις τα κτήματα των συμπολιτών μας και φόνοι, ένεκα της αδρανείας των Τουρκικών αρχών. Οι χωρικοί πάσχουσι τα πάνδεινα, ένεκα της μεγάλης δραστηριότητος των αρχών προς είσπραξιν των φόρων, χάριν των οποίων, ένεκεν της ανεχείας των κατοίκων, προβαίνουσι προς πώλησιν πάντων των πραγμάτων και αυτών των απολύτως αναγκαίων. Τούτου ένεκεν καθ’ εκάστην πολλοί κάτοικοι υπήκοοι της Α. Μ. του Σουλτάνου αναγκάζονται, να εκπατρίζονται, μεταβαίνοντες εις το εξωτερικόν προς αποφυγήν των διαφόρων πιέσεων.

Η έρις μεταξύ Οσμάν πασά και Εσάτ πασά εν Ιωαννίνοις θέλει έχει δυσάρεστα αποτελέσματα δια την εν γένει κατάστασιν του Νομού. Όθεν ανάγκη πάσα, όπως η Α. Μ. ο Σουλτάνος διατάξη την απομάκρυνσιν του Εσάτ πασά εκ του νομού Ιωαννίνων και την διαμονήν του Οσμάν πασά, όστις κυβερνά τον τόπον εν δικαιοσύνη αδιακρίτως φυλής και θρησκεύματος. Η διαμονή του Εσάτ πασά εν Ιωαννίνοις θέλει αποβή επικίνδυνος μεγάλως και εις αυτό το κράτος, διότι ενεργεί μετά των προκρίτων Αλβανών κατά των καθεστώτων…».

Παρά τις βροχές και παρά τα προβλήματα στην περιοχή της Άρτας που βρίσκονταν στην τουρκική επικράτεια, η εμποροπανήγυρη πήγε καλά.

Φύλλο 593, 15/10/1904, σελ. 2.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

12 Οκτωβρίου 1904

Η τη 14 παρελθόντος μηνός τελεσθείσα ενταύθα εμπορική πανήγυρις του Μουχουστίου εφέτος υπήρξε υπέρ ποτε επιτυχής, καθ’ όσον ήσαν αγορασταί και πωληταί ζώων αρκετοί. Επωλήθησαν δε βόες εις καλάς τιμάς ένεκα του εις τας Ελληνικάς θαλάσσας παραπλέοντος Αγγλικού στόλου, χάριν του οποίου ηγοράσθησαν τα περισσότερα. Επωλήθησαν βόες προς 300 έως 350 δρχ. κατά κεφαλήν, ενώ άλλοτε επωλούντο σχεδόν εις ημίσειαν τιμήν. Επίσης επωλήθησαν πρόβατα, αίγαι, ίπποι, όνοι, ημίονοι ως και διάφορα πράγματα, ήτοι βούτυρον, τυρί, μέλι, κάρυα, λεπτοκάρυα, μάλινα υφάσματα και λοιπά. Είχον συρρεύσει άπειροι άνθρωποι εκ παντοίων μερών του τε εσωτερικού και εξωτερικού και αφήκαν αρκετόν χρήμα εις την φθίνουσαν αγοράν μας. πάσαι αι πόλεις της Ελλάδος τυγχάνουσι ποιάς τινος υποστηρίξεως παρά της Κυβερνήσεως, η ημετέρα όμως πόλις ουδεμιάς τοιαύτης τυγχάνει, απεναντίας καταδιώκεται, καθόσον βαθμηδόν και συν τω χρόνω πάσαι αι αρχαί ήρθησαν εντεύθεν. Άλλοτε η πόλις ήτον έδρα αρχηγείου, Συντάγματος και πολλών άλλων. Συν τω χρόνω μετετέθη η έδρα αυτού εις το Μεσολλόγγιον. Ήδη αίρεται εντεύθεν το στρατιωτικόν επιμελητήριον, το νοσοκομείον, υποβιβασθέν εις θεραπευτήριον, η επιμελητεία του υλικού του πολέμου και πολλαί άλλαι αρχαί και ούτω η πόλις μένει έρημος αρχών, ενώ είχεν ανάγκην της μεγαλειτέρας υποστηρίξεως. Μεγαλειτέρα αναλγησία παρά των διαφόρων Κυβερνήσεων προς την πόλιν μας δεν ηδύνατο να υπάρξη. Η πόλις μας είναι εις την μεθόριον γραμμήν και είναι υποτελής κατά το ήμισυ εις την Τουρκίαν, διότι άπαντα τα κτήματά της είνε εις το Τουρκικόν έδαφος και επομένως και εις δύο επικρατείας, την τε Ελλάδα και την Τουρκίαν, πληρώνει διπλούς φόρους. Εκτός τούτων το ήμισυ της επαρχίας μας έμεινεν εις την Τουρκίαν, υπό της οποίας τροφοδοτείται η νέα πόλις της Φιλιππιάδος προς ζημίαν μεγίστην της ημετέρας».

Φαίνεται ότι και ο Αγγλικός στόλος αγόρασε εμπορεύματα από την εμποροπανήγυρη. Η φυγή των Δημοσίων υπηρεσιών ήταν πλήγμα για την εμπορική κίνηση της Άρτας.

Φύλλο 641, 14/10/1905, σελ. 4.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

Η τη 14^η παρελθόντος μηνός αρξαμένη εμπορική πανήγυρις του Μουχουστίου και επί τετραήμερον διαρκέσασα εφέτος δεν υπήρξε ζωηρά, ως άλλοτε εις τας αγοραπωλησίας. Πωληταί ήσαν πολλοί και ζώα προς πώλησιν αρκετά και διάφορα προϊόντα και υφάσματα διάφορα εγχώρια. Αλλά δυστυχώς όμως αγορασταί ήσαν ολίγιστοι ένεκα της γενικής καχεξίας του τόπου. Πέρυσιν ήσαν πολύ περισσότεροι αγορασταί εκ της Στερεάς Ελλάδος και της Πελοποννήσου, ως και της Επτανήσου, ένεκα του περιοδεύοντος Αγγλικού στόλου. Πέρυσιν οι βόες επωλήθησαν έκαστος ανά δραχμάς τριακοσίας. Εφέτος, αντί πεντήκοντα μόνον δραχμών. Πολλοί πωληταί προετίμησαν να πάρωσι τα ζώα των και ν’ αναχωρήσωσι παρά να τα χαραμίσωσι. Την εξάμηνον ανομβρίαν διεδέχθη ήδη η πολυομβρία, ήτις αρξαμένη από των μέσων περίπου του παρελθόντος μηνός εξακολουθεί εισέτι. Εκ ταύτης βλάπτονται η τε γεωργία και η κτηνοτροφία. Ωφελούνται δε μόνον αι ελαίαι, εκ των οποίων προμηνύεται εφέτος αρκετή εσοδεία, ήτις θα δώση εργασίαν εις πολλούς ανθρώπους. Η εσοδεία των σταφυλών εφέτος ήτο κατά το ήμισυ ελάσσων της περυσινής ένεκα της μεγάλης ξηρασίας. Ένεκα τούτου ο οίνος ο εγχώριος υπερτιμήθη 10 λεπτά περιπλέον κατ’ οκάν, καθ’ όσον νυν τιμάται αντί πεντήκοντα λεπτών κατ’ οκάν. –Τα διάφορα σχολεία ήρξαντο των εργασιών των. Οι ενταύθα παρεπιδημούντες κατ’ έτος λεγόμενοι βλάχοι ήρχισαν να κατέρχωνται εκ των ορέων μετά των ποιμνίων των και των οικογενειών των. Επομένως ήρξατο νέα ζωή και νέα κίνησις εν τη αγορά. Η ιερατική επίσης Σχολή ήρξατο των εργασιών της προσελθόντων και νέων μαθητών, οίτινες εφέτος έσονται αρκετοί…..».

Εδώ φαίνονται οι διαφορές των τιμών πώλησης – αγοράς από χρόνο σε χρόνο και τα αίτια ατών.

Φύλλο 684, 6/10/1906, σελ. 1.

«Εν Άρτη τη 19 7βρίου 1906.

Τη έκτη τρ. Μηνός ήρξατο το συνέδριον δημοδιδασκάλων αμφοτέρων του φύλων και δημοδιδασκάλων του Νομού Άρτης υπό την προεδρείαν του Επιθεωρητού των δημοτικών σχολείων κ. Γερασίμου Τελλιάτου. Κατ’ αρχάς εγένετο αγιασμός υπό του αιδεσιμωτάτου κ. Σπυρίδωνος Ελαφρού…..

Το Συνέδριον συνέπεσε με την κατ’ έτος γενομένην εμπορικήν πανήγυριν του Μουχουστίου, ήτις εφέτος ήτο λίαν ζωηρά. Ήλθον πολλοί αγορασταί και πολλά ζώα. Ήτοι βόες, ίπποι, όνοι, αίγες και πρόβατα, άτινα επωλήθησαν δυστυχώς εις ευθηνάς τιμάς. Εγένοντο δε και εν τη αγορά αρκεταί πράξεις. Καθ’ όσον εν αυτή επωλήθησαν εγχώρια υφάσματα και προϊόντα διάφορα. Η πόλις μας κατ’ αυτάς επαρουσίαζε όψιν μεγαλουπόλεως. Η πανήγυρις ήρξατο τη 14 οδεύοντος μηνός και διήρκεσε μέχρι χθές, ήτοι τέσσαρας ημέρας….».

Φύλλο 727, 5/10/1907, σελ. 3.

«ΕΞ ΑΡΤΗΣ

Τη 30 Σεπτεμβρίου 1907.

Η εμπορική πανήγυρις του Μουχουστίου αρξαμένη τη 14 λήγοντος μηνός και διαρκέσασα περί τας τέσσαρας ημέρας υπήρξεν εφέτος λίαν χαλαρά ένεκεν της ελλείψεως αγοραστών, ενώ πωληταί ήσαν πολλοί.

Η σύγκλησις τεσσάρων ηλικιών εφέδρων έδωσεν ολίγην ζωήν εις την πόλιν μας, καθότι εις το ενταύθα εδρεύον τάγμα κατετάχθησαν ως ανήκοντες εις αυτό, περί τους επτακοσίους, οίτινες εξετέλεσαν τα γυμνάσιά των μετ’ αξιεπαίνου ζήλου και προθυμίας, ασκηθέντες εις τον νέον οπλισμόν επί ένα μήνα περίπου και απήλθον τη 27 λήγοντος μηνός, αποκομίσαντες αρίστας εντυπώσεις, με το συναίσθημα, ότι εξετέλεσαν το προς την πατρίδα καθήκον των.

Εις άπαντα τα ενταύθα εκπαιδευτήρια εγένετο έναρξις των μαθημάτων από της 15^ης Σεπτεμβρίου……».

Την κίνηση της αγοράς επηρέαζαν διάφορα γεγονότα των ημερών, όπως το συνέδριο των δασκάλων ή η κατάταξη των στρατιωτών, όπως φαίνεται στα παραπάνω δύο δημοσιεύματα.

Μαζί με τους πλανόδιους πραματευτάδες και τα εμπορεύματά τους, ταξίδευαν και ταξιδεύουν, από εμποροπανήγυρη σε εμποροπανήγυρη, από τόπο σε τόπο ειδήσεις, προκαταλήψεις, ιδέες και όνειρα για μια καλύτερη ζωή.

Σήμερα η εμποροπανήγυρη της Άρτας και οι άλλες όμοιες, λειτουργούν σε βάρος του τοπικού εμπορίου, αφού τα χρήματα που δαπανώνται για αγορά προϊόντων σε αυτές φεύγουν από την περιοχή, μαζί με τους εμπόρους που έρχονται από μακριά. Η ζωοπανήγυρη έχει σταματήσει τον χαρακτήρα που είχε, αφού τοπικά προϊόντα δεν διατίθενται σε αυτή, παρά μόνο βιομηχανοποιημένα και εισαγόμενα. Έχει προσλάβει τα χαρακτηριστικά έκθεσης και γίνεται στο τέλος του Σεπτεμβρίου.

Αθανάσιος Δ. Στράτης εξ Ελαίας Θεσπρωτικού Πρεβέζης

romiazirou.blogspot.gr