Έτσι απελευθερώθηκε η Πρέβεζα από τον Ελληνικό στρατό Ηπείρου στις 21 Οκτωβρίου 1912.

. 1912 μΧ, Οκτώβριος 20: Η Μάχη της Νικοπόλεως: Μετά την απελευθέρωση της Φιλιππιάδας, ο Ελληνικός Στρατός περνάει το Τουρκικό φυλάκιο Φλάμπουρων, το οποίο καταλαμβάνει εύκολα και φτάνει στη Νικόπολη, 8 Κm από την Πρέβεζα. Εκεί υπάρχει τουρκική φρουρά. Γίνεται μικρή μάχη στην οποία σκοτώνεται στις 20 Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνας εθελοντής έφεδρος Ανθυπολοχαγός Κωνσταντίνος Μπάλκος (στο μαρμάρινο Ηρώο Πεσόντων Πρέβεζας αναφέρεται ως οπλαρχηγός) και αρκετοί Τούρκοι. Το όνομα του Κωνσταντίνου Μπάλκου είναι γραμμένο σε αναμνηστική μαρμάρινη επιγραφή στό σημερινό Δημαρχείο Πρέβεζας. Ο αδελφός του Βασίλειος Μπάλκος διετέλεσε στη συνέχεια Δήμαρχος Πρέβεζας επί τρείς θητείες. Η οδός που διέρχεται από την τέως λαϊκή αγορά Πρέβεζας (βιβλιοπωλείο Τσουτσάνη) φέρει το όνομα του Βασιλείου Μπάλκου. Βιβλιογραφία: Γενικόν Επιτελείον Στρατού: «Ο ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913». Τόμοι Α'-Γ'.

. 1912 μΧ, Οκτώβριος 21: Η Απελευθέρωση της Πρέβεζας: Η Πρέβεζα είναι πλέον περικυκλωμένη από Ελληνικά στρατεύματα. Ο Τούρκος Ταγματάρχης Διοικητής της δύναμης Πρέβεζας Mehmet Asaf, δεν πανικοβάλλεται και όπως γράφουν τα ιστορικά αρχεία «επιμένει να αμυνθεί μέχρις ενός. Μόνον κατόπιν επιμόνων πιέσεων που εδέχθη εις την σύσκεψιν που εγένετο εις τό παραλιακόν Τουρκικόν Λιμεναρχείον, αλλάζει γνώμιν και αποφασίζει την ειρηνικήν παράδοσιν της πόλεως». Στη σύσκεψη αυτή παραβρέθηκαν πέραν του Mehmet Asaf, οι Πρόξενοι της Αγγλίας, της Ρωσίας, και της Αυστρίας, ο Δήμαρχος Χαλήλ Εφένδης, Προύχοντες, κλπ. Το πρωτόκολλο παράδοσης de Jure της Πρέβεζας στον Ελληνικό Στρατό υπογράφεται ώρα 03.00 τη νύχτα της 20ής προς 21η Οκτωβρίου 1912 στη Νικόπολη, μεταξύ Παναγιώτη Σπηλιάδη, του εκπροσώπου του Mehmet Asaf διερμηνέα Σελιαλεντίν, και των Προξένων Δ.Σκέφερη, Καλ. Κονεμένου, και Jules Meischner. 

Την επόμενη ημέρα 21η Οκτωβρίου 1912 το μεσημέρι ο συνταγματάρχης Παναγιώτης Σπηλιάδης εισέρχεται έφιππος στην σημαιοστολισμένη πόλη της Πρέβεζας. Οι Έλληνες ζητωκραυγάζουν και οι Τούρκοι στρατιώτες παρατάσσονται στην παραλία με τα όπλα στο έδαφος. Ο Ελληνικός Στρατός με τα πρώτα στρατιωτικά οχήματα εισέρχεται στό Φρούριο του Αγίου Ανδρέα Πρέβεζας. Φωτογράφος του Ελληνικού Στρατού λαμβάνει τις πρώτες φωτογραφίες. Η Τουρκική Φρουρά Πρέβεζας ήταν 810 στρατιώτες και οι οποίοι παραδόθηκαν στο 111/15 Ελληνικό τάγμα πεζικού, με αποτέλεσμα η πόλη να περάσει στα χέρια των Ελλήνων.

Σε λίγες μέρες οι Τούρκοι στρατιώτες προωθήθηκαν με πλοία στην Τουρκία, βάσει της Συμφωνίας παράδοσης de jure. Πολύ λίγοι Τούρκοι και Τουρκάλες παρέμειναν στην Πρέβεζα, είτε για λόγους τακτοποίησης των περιουσιακών στοιχείων είτε επειδή είχαν παντρευτεί Χριστιανούς, παρέμειναν όμως ορισμένοι Αλβανοί που δεν εμπεριέχονταν στην Συμφωνία.

Ως συνέπεια της ανταλλαγής πληθυσμών του 1923 αποχώρησαν απο την Πρέβεζα περίπου 750 Τούρκοι πολίτες ενώ παρέμειναν οι Αλβανοί πολίτες, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκαν στην αστική τάξη καθώς και 250 Εβραίοι. Στην περίοδο 1913-1940, στoν πληθυσμό της Πρέβεζας περιλαμβάνονταν ακόμα Μουσουλμάνοι. Σύμφωνα με τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου Πρέβεζας της 26η Μαίου 1926, ο αριθμός τω Τούρκων που αντηλλάγησαν ανέρχεται σε 750 άτομα, σύμφωνα με κατάλογο της Νομαρχίας Πρέβεζας.

Το Διοικητήριο του Οθωμανού Διοικητή Πρέβεζας είναι τα σημερινά δικαστήρια, ενώ η οικία του ήταν στο κτίριο της οδού Σπηλιάδου 10, μετέπειτα Νομαρχία Πρεβέζης. O Οθωμανός Δήμαρχος Πρέβεζας Χαλήλ Εφένδης, παραμένει στη θέση του μέχρι το έτος 1913, οπότε και διορίζεται ο Παναγιώτης Καρυτσινός. Το Δημαρχείο Πρέβεζας το έτος 1912 στεγαζόταν στο κτίριο όπου αργότερα αναγέρθηκε το 1ο Δημοτικό Σχολείο. Αργότερα, το Δημαρχείο Πρέβεζας μεταφέρθηκε στο κτίριο Τσώκου, παραδοσιακό κτίριο της οδού Εθνικής Αντιστάσεως 1 (σήμερα βιβλιοπωλείο Αυδίκου). Στο σημερινό Δημαρχείο Πρέβεζας επί της παραλίας κτίσθηκε το έτος 1977, εκεί όπου υπήρχε το τότε Οθωμανικό Λιμεναρχείο. Μια μαρμάρινη επιγραφή, στην πρόσοψη του σημερινού Δημαρχείου διορθωθείσα κατόπιν παρεμβάσεως του Λάζαρου Συνέσιου, γράφει: «Εδώ τα μεσάνυχτα της 21ης Οκτωβρίου 1912, οι Τούρκοι συμφώνησαν την παράδοσιν της Πρεβέζης εις τον Ελληνικόν Στρατόν» εννοώντας την προηγηθείσα σύσκεψη Mehmet Asaf και των τριών Προξένων.

Στα Φλάμπουρα Πρέβεζας, το λιθόκτιστο διώροφο κτίριο του Εμίν Αγά είναι σήμερα διατηρητέο κτίριο και κατοικείται από ιδιώτες.

Του Δρ.Χαράλαμπου Γκούβα

www.prevezablog.gr