Στο πεζούλι της εκκλησίας. (Λαογραφικά Σημειώματα )

(Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα των Δικαιωμάτων των Γυναικών)

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος

«Μπα, παιδάκι μ’. Τι της έμελλε να πάθ’. Καρποστάλ’ και χώθ’κε μέσα στη λυκοφωλιά και της άλλαξαν τον αδόξαστο! Δοξασμένος βέβαια να ‘ναι ο Κύριος που βοήθησε να παντρευτεί, αλλά τέτοια παντρειά ξίκ’. Της μάζεψαν τα στ’μόνια και την ξεπάτωσαν στις δ’λειές». Δεν ήταν λόγια καμιάς κουτσομπόλας. Οι κουτσομπόλες δεν «έφταναν να πούνε» καλές κουβέντες για οποιαδήποτε νύφη. Τις έπιαναν με το στόμα τους και τις πέρναγαν άβρεχες πέρα απ’ τον Άραχθο, τις κολύμπαγαν στη νεροτρουβιά και τις κρέμαγαν μετά στα μανταλάκια! Στεγνωτήριο αληθινό! Δεν έμπαιναν σε καλούπι αυτές. Οι κουτσομπόλες λειτουργούσαν διαφορετικά. Είχαν τη δική τους τεχνική…

Εδώ είναι αλλιώς τα πράγματα. Οι γυναίκες βασίζονταν στην άμυνά τους. Είχαν δηλαδή αναπτύξει τρόπον τινά μηχανισμούς αμύνης. Κι αυτή η άμυνα ήταν η αναμεταξύ τους συμπαράσταση. Τόσο απλά και βέβαια αποτελεσματικά. Δεν ήταν και τόσο τυχαία η συνάντησή τους τα απογεύματα στο πεζούλι, στην εκκλησία. Ήταν το σημείο συνάντησης και ας πούμε σχεδιασμού και «χάραξης πορείας». Στην κλειστή-αγροτική κοινωνία όλες οι γυναίκες πάνω κάτω τα ίδια προβλήματα αντιμετώπιζαν. Ίδια και απαράλλαχτα. Πότε ετούτη και πότε η άλλη. Το πεζούλι λοιπόν της εκκλησίας ήταν ο χώρος όπου θα λύνονταν τα πάντα. Μια κουβέντα είναι και αυτή. Τουλάχιστον θα τα συζητούσαν και θα προσπαθούσαν να τα λύσουν. Η μια να βοηθήσει την άλλη… Με ελάχιστες επιφυλάξεις μπορούμε να πούμε πως είχαν έντονο το συναίσθημα της αλληλοβοήθειας.

Και ήταν αληθινή αυτή η συνεργασία. Λίγο πολύ όλες γνώριζαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η κάθε οικογένεια. Αλλού ήταν δύστροπος ο πεθερός, αλλού μπεκρόπινε ο νοικοκύρης. Τέλος το βασικότερο, και από εκεί πήγαζαν όλα τα άλλα, ήταν το οικονομικό. Μέγα και κοινό πρόβλημα. Εκεί, στο πεζούλι, η γυναίκα είχε ελεύθερο βήμα, διατύπωνε τη σκέψη της ευθαρσώς και ακούγονταν από τις υπόλοιπες μετά προσοχής. Το πεζούλι της εκκλησιάς! Ο μόνος χώρος όπου ένιωθε ελεύθερη… Και για να λέμε την αλήθεια δεν χωρούσε εκεί το κουτσομπολιό. Τις είχαν αποδιώξει όλες τις κουτσομπόλες ή το σύνηθες όταν εμφανίζονταν αυτές «οι παλιορουφιάνες» άλλαζαν κουβέντα. «Σώπα, έρχεται η σαϊτανισμέν’». Αυτό ήταν το σύνθημα.

Υπήρχε εποχή που οι μισές δάνειζαν τις άλλες μισές. Οι γυναίκες έπρεπε να έχουν το κομπόδεμά τους. Άλλη είχε τον άντρα στην ξενιτιά και περίμενε την επιταγή, άλλη τον πατέρα άρρωστο και να μην μάθει η πεθερά ότι ξοδεύει για τους δικούς της, «το έφαγε η ξενιτιά το παιδί μ’ και αυτή γιατροσοφίζ’ τους δ’κούς της» και χίλια δυο άλλα. Ο χώρος συναλλαγής πάντοτε το πεζούλι της εκκλησίας. Είχαν αλληλεγγύη. Εξ ανάγκης; Δεν έχει σημασία. Πάντως είχαν.

Το πεζούλι της εκκλησίας! Πόσα δάκρυα, πόσα παράπονα, πόσες στενοχώριες… Πόσες ορμήνιες και πόσες υποθήκες για μια καλύτερη ζωή. Ζωή της γυναίκας του χωριού, της ηρωίδας αυτής που με το αγκομαχητό της νανούρισε, τράνεψε και θέριεψε τόσους και τόσες…

Της ηρωίδας αυτής του χωριού, που αφειδώλευτα μοίρασε την αγάπη και τη συμπόνια σ’ όλους, χωρίς υστεροβουλία, υπονοούμενα και υποσημειώσεις. Στητή κι ολόρθη, ακέραιη και χωρίς αγκομαχητό.

8 Μαρτίου. Διεθνής Ημέρα των Δικαιωμάτων των Γυναικών. Καθιερώθηκε με απόφαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ας καταθέσουν και κανένα στεφάνι σε κανένα πεζούλι οποιασδήποτε εκκλησίας. Σιγά μην έχουν ανάγκη οι γυναίκες από στεφάνια και λουλούδια. Ανάγκη έχει η ίδια η κοινωνία… Την ισότητα της γυναίκας….

«Ω, εσύ, γυναίκα, οπτασία λησμονημένη…
Μικρή παιδούλα, μάνα, κόρη αυριανή…
Μέσα στα σπλάχνα σου βογγούνε οι σκοτωμένοι
Και τραγουδούν οι αυριανοί μας ζωντανοί!»

Μενέλαος Λουντέμης

Χρήστος Α. Τούμπουρος