Τετράκωμο (Μήγερη) Τζουμέρκων Άρτας. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Το Τετράκωμο ή Μήγερη ή Μύαρη είναι ένα χωριό του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων με 59 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), στην οροσειρά των Τζουμέρκων της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας και απέχει από την πόλη 52 χιλιόμετρα.  Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, το Τετράκωμο υπήρξε μέχρι το τέλος του 2010, δημοτικό διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Αθαμανίας με έδρα το Βουργαρέλι. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, το Τετράκωμο εντάχθηκε στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. Το Τετράκωμο μαζί με τους οικισμούς Αριά, Καρυά, Κεράνι, Λογαρού, Νεβρόπολη, Πέρα Νεβρόπολη, Πετράλωνο, Πηγή και Τελήσι αποτελεί την τοπική κοινότητα Τετρακώμου με πληθυσμό 427 κατοίκους.

Ιστορικά Στοιχεία 
Το χωριό Μήγερη ή Μύαρη ήταν ένα μικρό χωριό το 1700. Αυτό φαίνεται καθαρά από το φόρο που πλήρωναν τότε οι κάτοικοι στους Βενετούς το 1676. Οι Τούρκοι δεν μπορούν την εποχή αυτή να προστατέψουν τους Αρτινούς από τους ληστές και τισ επιδρομές. Οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής της Άρτας καταφεύγουν για προστασία στους Βενετούς που κατέλαβαν την Πρέβεζα και είχαν Προξενείο στην Άρτα. Η συμφωνία Αρτινών - Βενετών έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου 1695. Το χωριό μετά από μεγάλες χρονικές περιόδους άρχισε να μεγαλώνει καθώς άρχιζαν να καταφθάνουν κυνηγημένοι κυρίως από Τούρκους, από διάφορες περιοχές στα Τζουμερκοχώρια και τα Ραδοβύζια. Η κατάσταση αυτή μαρτυρεί από μόνη της ότι οι Μηγαρίτες είναι σχεδόν στο σύνολο τους ξενόφερτοι.

Όνομα
Το όνομα "η Μήγερη" ή "το Μήγερι" ή "Μίερι" το συναντάμε κατά την απελευθέρωση το 1881 σε επίσημες καταστάσεις. Στο Σεραφείμ Ξενόπουλο: Μίερη ή Μίαρη. Μία αναφορά εντοπίζεται το 1790 σαν Μύαρι σε χαρτί πρόσκλησης των χωριανών με υπογραφές τους προς τη μονή του Αγίου Βησσαρίωνα για να έλθει η κάρα του Αγίου στο χωριό. Ο Άγιος Βησσαρίωνας ήταν μητροπολίτης Λάρισας (1527-1540) και κατασκεύασε τη μονή Δουσίκου και τη γέφυρα Κοράκου. Πριν, σε καταστάσεις πληρωμής φόρων στους Βενετούς, φαίνεται σαν Μύαρη. Μύαρη (Μυαρή) απαντάται και στον Αραβαντινό το 1856. Από τις ονομασίες Μύαρη, Μίερη, Μήγερι, Μιερίτες, Μηγερίτες επικρατεί το Μήγερι με αυτή την ορθογραφία κατά προτίμηση. Γενικότερα καθιερώθηκε το "Μήγερη" που θεωρείται και πιο εξελληνισμένο.

Προέλευση του ονόματος Η προέλευση του ονόματος είναι πιθανότατα ξενική. Η άποψη για προέλευση από το "ομήγυρις" δεν ευσταθεί. Δεν θα το άλλαζαν το 1927 αν δεν ήταν σίγουροι ότι είναι ξενικής προέλευσης μέτα από διαταγή της Κυβέρνησης για αλλαγή όλων των ξενικών ονομασιών. Ο Μήτρος Τασούλας παλαιός γραμματέας αναφέρει σε κατάθεσή του ότι οι Τούρκοι το αποκαλούσαν "Μίχαρι" ή "Μάχιρ".

Εναλλακτική εκδοχή ονομασίας από τον Βάσο Μηαρίτη Ο Βάσος Μηαρίτης προσπαθεί να εξηγήσει την προέλευση απί το μόριο "μήγαρ" ή το αρβανίτικο "μήγερ" (που σημαίνει "τι καλό"). Ο Βουργαρελιώτης Ι. Κατσάνος στο βιβλίο του αναφέρει την περιοχή "Παλιομίερη" στα νότια του Βουργαρελιού προς Ποταμιά. Δίνει την εξήγηση από το αλβανικό "μιέρουαρ" που σημαίνει κακόμοιρος, ελεεινός, αξιολύπητος. Και σήμερα οι Αλβανοί με τη λέξη "μίερι" εννοούν τον καημένο. Είναι η πιθανότερη προέλευση ονόματος.

Οι Μηγερίτες Οι Μηγερίτες κάτοικοι του Τετρακώμου και των Καψάλων Άρτας κατά την περίοδο του 1881 με την απελευθέρωση αρχίζουν να υπηρετούν στον Ελληνικό στρατό ως "κληρωτοί". Γίνονταν κλήρωση τότε, δεν υπηρετούσαν όλοι. Ακόμη οι ίδιοι οι Μηγερίτες βοήθησαν στα εθελοντικά σώματα που εισήλθαν στο χώρο της Μακεδονίας για να προστατέψουν τον Ελληνικό πληθυσμό κυρίως από τουσ Βούλγαρους. Επιπλέον κατά την περίοδο 1912 - 1913, οι Μηγερίτες μετέχουν στο μέτωπο για την απελευθέρωση της υπόλοιπης Ηπείρου και των Ιωαννίνων.

Το "Μήγερι και Μηγερίτες" αναφέρεται κυρίως στην εποχή που ήταν ένα χωριό Τετράκωμο και Κάψαλα.

Δημογραφικά στοιχεία
Σήμερα ο πληθυσμός ανέρχεται στους 59 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), εμφανίζοντας μείωση σε σχέση με την απογραφή του 2001, όπου ο πληθυσμός ανερχόταν στους 145 κατοίκους. Ο μέγιστος αριθμός κατοίκων σημειώθηκε το 1920 με 1212 κατοίκους. Με την απογραφή του 2011, το επίπεδο του πληθυσμού σημείωσε το χαμηλότερο ρεκόρ των τελευταίων 90 ετών.

Λεωνίδας Σπαής. Ο Αντιστράτηγος από το Τετράκωμο, που σύνδεσε τ' όνομά του με Βενιζέλο και Πλαστήρα.

 Στρατηγός, βουλευτής και υπουργός. Εκτοπίσθηκε δυο φορές για τα δημοκρατικά του φρονήματα, επί Πάγκαλου και Μεταξά και καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά Συμπληρώθηκαν 35 χρόνια από το θάνατο του Λεωνίδα Σπαή, μεγάλου στρατιωτικού και πολιτικού, απ' τους λίγους που ανάδειξε ο τόπος μας. Γεννήθηκε στο Τετράκωμο Άρτας (τότε Μήγερη) το 1892 και ήταν απόγονος σουλιώτικης οικογένειας που έμεινε στο χωριό μας.

Ο προπάππος του Κώστας Σπαής, πήρε μέρος στους αγώνες του Λάμπρου Κατσώνη. Έρχεται στο Βουργαρέλι με τους Μποτσαραίους. Με τα δυο παιδιά του, Δημήτρη (Τσίμα) και Γιωργάκη, πήρε μέρος στην επανάσταση της περιοχής μας το 1821, με ομάδα Μηγεριτών και των γύρω χωριών. Σκοτώνεται στη μάχη του Πέτα και την ομάδα αναλαμβάνει ο γιος του Δημήτρης (παππούς του Λεωνίδα). 

Συνεχίζει ως το τέλος του αγώνα , υπό τον Καραϊσκάκη και Τζαβέλα και μετέχει στην ηρωική φρουρά του Μεσολογγίου. Με τη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού κράτους, μετά το 1830 περίπου, γυρίζει στη Μήγερη και παντρεύεται. Αναλαμβάνει  τη φύλαξη της περιοχής σαν μικρός αρματολός. Την ίδια δουλειά συνεχίζει ο γιος  του Γεώργιος (πατέρας του Λεωνίδα) ως το 1878, οπότε παίρνοντας μέρος στην επανάσταση, αναγκάζεται να κρύβεται ως το1881 που ελευθερώνεται η Άρτα ως τον Άραχθο.

Ο Λεωνίδας μαθαίνει τα πρώτα γράμματα στο χωριό, συνέχεια στην Άρτα και στην Αθήνα. Δουλεύοντας σε γαλλικό φαρμακείο, τελειώνει το νυχτερινό γυμνάσιο και μαθαίνει άριστα γαλλικά. Θέλοντας να φύγει για την Αμερική το γρηγορότερο, πηγαίνει εθελοντής στο στρατό, το 1912. Η λαμπρή στρατιωτική διαδρομή του συμπατριώτη μας αρχίζει.

Στο κίνημα της Θεσσαλονίκης

Στις μάχες προ του Μπιζανίου σκοτώνεται ο αδελφός του Βασίλειος και δυο πρώτα εξαδέλφια του. Το νεκρό γιο βρίσκει ο ίδιος ο πατέρας του που ακολουθεί με τα μεταγωγικά. Τα δάκρυα στεγνώνουν γρήγορα και συνεχίζει μαχόμενος σ' όλες τις επιχειρήσεις. Το 1914 είναι αξιωματικός του Βορειοηπειρώτικου στρατού. Με την οριστική εγκατάλειψη της Βόρειας Ηπείρου, επιστρέφει ως ανθυπολοχαγός.

Το 1016 ακολουθεί τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Με τη μεραρχία του Αρχιπελάγους παίρνει μέρος στις μάχες του πρώτου παγκόσμιου στο Ανατολικό μέτωπο. Στη μάχη του Σκρα, Λοχαγός πλέον, καταλαμβάνει το δεύτερο σημαντικό ύψωμα Σερβολάν, οχυρότατη θέση και το μέτωπο καταρρέει. Προάγεται στο βαθμό του Ταγματάρχη για ανδραγαθία σε ηλικία μόλις 26 ετών το 1918.Δυο φορές πήρε προαγωγή στο πεδίο της μάχης.

Με αίτησή του μετατίθεται στη μεραρχία που πήρε μέρος στις επιχειρήσεις της Κριμαίας, ως διοικητής τάγματος το 1919. Η δράση του και εκεί σημαντική, επιφέρει τα συγχαρητήρια Γάλλων και Ελλήνων. Με τη λήξη των επιχειρήσεων, μεταφέρονται κατ' ευθεία στη Μικρά Ασία, για να συνεχισθεί η πολεμική του δράση ως το 1922. Παίρνει μέρος σε πολλές μάχες στη Μ. Ασία και την Ανατολική Θράκη. 

Δεν ήθελε επιτελεία, αλλά πάντα στην πρώτη γραμμή

Όταν τον τοποθετούν σε επιτελεία, αυτός ζητά να τον μεταθέσουν στην πρώτη γραμμή. Πολλές φορές τραυματίζεται, σοβαρότερα το 1921. Από τότε έφερε σφαίρα δίπλα στην καρδιά ως το θάνατό του. Μετά τρίμηνο από το βαρύτατο τραυματισμό, επανέρχεται στο μέτωπο και βοηθά καθοριστικά σε πολλές μάχες, πορεία και διάσωση της Ανεξάρτητης Ελληνικής Μεραρχίας. Η οπισθοχώρησή της γίνεται με τις λιγότερες απώλειες κατά το δυνατό και αποτελεί στη συνέχεια τον πυρήνα της στρατιάς του Έβρου.

Στη Μυτιλήνη ως υποφρούραρχος, βάζει σε τάξη τα υπολείμματα του στρατού. Αναλαμβάνει διευθυντής της πρώτης Διεύθυνσης της επανάστασης των Πλαστήρα, Γονατά και Φωκά. Στην Αθήνα στη συνέχεια, αναλαμβάνει υποφρούραρχος και φρούραρχος. Στη δίκη των οκτώ είναι μάρτυρας κατηγορίας και εκτελώντας χρέη φρουράρχου, παραβρίσκεται στην εκτέλεση των έξι. Βάσει του κανονισμού πόλεων υποχρεούταν να παραβρίσκεται ο φρούραρχος.

Τελειώνει πρώτος τη σχολή πολέμου της Γαλλίας. Στάλθηκε να συμπληρώσει τη στρατιωτική του κατάρτιση και δεύτερος τη δική μας σχολή πολέμου μεταξύ 58 συναδέλφων του, όταν επανέρχεται. Διοικητής και Διευθυντής της Σχολής Εφαρμογών Πεζικού (Λοχαγών), για αρκετό διάστημα. Αναλαμβάνει πολλές σημαντικές θέσεις εδώ και στο εξωτερικό, πάντα στο πλευρό του Βενιζέλου και του Πλαστήρα. 

Συνιδρυτής του ΕΔΕΣ

Με προσωπική εντολή του Ελ. Βενιζέλου το 1930 τοποθετείται στρατιωτικός ακόλουθος στο Βελιγράδι, με εμπιστευτική αποστολή, την οποία έφερε σε αίσιο πέρας. Συνταγματάρχης πλέον, το 1934 απομακρύνεται από το στράτευμα ως φίλος του Πλαστήρα. Το 1935 κατηγορείται για συμμετοχή στο κίνημα, στο οποίο ουδεμία ανάμειξη είχε και καταδικάζεται σε ισόβια δεσμά. 

Το 1937 ιδρύουν τον ΕΔΕΣ, μαζί με το Ναπ. Ζέρβα και το δικηγόρο Ηλ. Σταματόπουλο, με εντολή Πλαστήρα από το Παρίσι. Εκτοπίζεται και επανέρχεται στην Αθήνα το Νοέμβρη του 1940. Ζητά να επανέλθει στο στράτευμα και να πάρει μέρος στον αγώνα, αλλά αρνείται ο Μανιαδάκης. 

Το 1941 επαναδραστηριοποιείται ο ΕΔΕΣ. Προσπαθώντας να οργανώσει αντάρτικο στη Θεσσαλία, συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς. Στέλνεται σε στρατόπεδο στην Ιταλία απ' όπου δραπετεύει και καταφεύγει στην Ελβετία. Η κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής τον προάγει σε Υποστράτηγο. Τον Οκτώβρη του 1944 μεταφέρεται αμέσως στην Αθήνα και αναλαμβάνει Διευθυντής του Υπουργείου Στρατιωτικών και κατόπιν Υπουργός. 

Στα γεγονότα του Δεκέμβρη και ως τη Βάρκιζα προσπαθεί να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις. Τρεις φορές επισκέφθηκε τα γραφεία του ΕΑΜ στην οδό Κοραή προσπαθώντας να αποτρέψει το σχεδιαζόμενο κίνημα, συνάντησε αδιαλλαξία και φυσικά αντιτάχτηκε σ' αυτό. Αποστρατεύεται το1946 με το βαθμό του αντιστράτηγου.

Βουλευτής Άρτας-Πρέβεζας και υπουργός

Το 1949 στο σπίτι του ιδρύεται η ΕΠΕΚ από τον Πλαστήρα. Το 1950 εκλέγεται βουλευτής Άρτας-Πρέβεζας και μετέχει στην κυβέρνηση ως Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και στη συνέχεια ως Στρατιωτικών. Το 1951 επανεκλέγεται και αναλαμβάνει Υπουργός και Γενικός Διοικητής Βορείου Ελλάδος. Το 1956 επανεκλέγεται.

Γνώριζε πολλές γλώσσες, Γαλλικά, Ιταλικά, Τουρκικά, Βουλγαρικά, Σερβικά, Τσεχικά και μέτρια Αγγλικά. Μετάφρασε Γαλλικό στρατιωτικό εγχειρίδιο και άφησε ένα σημαντικό βιβλίο για τη δράση του. «Πενήντα χρόνια στρατιώτης. Στην υπηρεσία του Έθνους και της Δημοκρατίας». Εκδόθηκε το1970 με τον προκλητικό για την εποχή τίτλο.

Η δράση του συνυφασμένη με όλα τα γεγονότα του εικοστού αιώνα. Πήρε μέρος σε όλα και στα περισσότερα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Γενναίος σα στρατιώτης, πάντα ήθελε να είναι στην πρώτη γραμμή. Τον σέβονταν και τον αναγνώριζαν και οι αντίπαλοι. Εκτοπίσθηκε δυο φορές για τα δημοκρατικά του φρονήματα, επί Πάγκαλου και Μεταξά και καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά. 

Σαν πολιτικός τίμιος και αφιλοκερδής, με μεγάλη αγωνία για την πρόοδο του τόπου. Αγαπούσε τους απλούς  ανθρώπους και τους βοηθούσε. Τους δέχονταν στο σπίτι του στην Αθήνα, όπου έμενε με τη σύζυγό του Μαρίκα Ξανάρη από το Βόλο. Δεν άφησε απογόνους.

Απεβίωσε το 1980, πλήρης ημερών. Η πατρίδα τον τίμησε με πολλά παράσημα και αξιώματα. Η Άρτα έδωσε το όνομά του σε ένα δρόμο. Με τον οφειλόμενο σεβασμό πιστεύω θα τον τιμήσει και το χωριό του.

www.romiazirou.blogspot.gr