Ανάπτυξη και αυτογνωσία.

''Πιστὸς ὁ λόγος• καὶ περὶ τούτων βούλομαί σε διαβεβαιοῦσθαι, ἵνα φροντίζωσι καλῶν ἔργων προΐστασθαι οἱ πεπιστευκότες τῷ Θεῷ. ταῦτά ἐστι τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώποις• μωρὰς δὲ ζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιίστασο• εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι. αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος''.

Παρατηρητές από διάφορες σκοπιές και κατευθύνσεις συμφωνούν ότι το κατά προτεραιότητα ζητούμενο είναι η αξιοπιστία. Αξιοπιστία της χώρας στο εξωτερικό, αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος στο εσωτερικό και διάφορες άλλες επί μέρους αξιοπιστίες όπως του φορολογικού συστήματος, του εκπαιδευτικού συστήματος, του συστήματος υγείας, της δικαιοσύνης και δεν συμμαζεύεται.

Την αξιοπιστία την αναζητούμε ο καθένας γύρω του και όλοι μαζί στο εξωτερικό αλλά κανείς δεν κάνει τον κόπο να προοδεύσει στον δρόμο της αυτογνωσίας. Γιατί πώς είναι δυνατό να σέβεσαι και να πιστεύεις τους άλλους όταν η εικόνα που σου στέλνει ο καθρέφτης σου είναι μια εικόνα ψεύτη και απατεώνα.

Χαρωπά και ασταμάτητα συζητούμε για το χρέος και τους ξένους δανειστές ως αιτίες της κρίσης και της ύφεσης λόγω των μνημονίων και των υποχρεώσεων που μας επιβάλλουν. Σπάνια και αμήχανα γίνεται διάλογος για τις πραγματικές εσωτερικές αιτίες του ύψους του ελλείμματος, για τις δικές μας αδυναμίες και παραλείψεις, μερικές από αυτές ασυγχώρητες.

Ο μύθος της ανάπτυξης είναι ακαταμάχητος. Η ανάπτυξη πέραν της βελτίωσης των εισοδημάτων και της αύξησης της απασχόλησης οδηγεί και στη βελτίωση της σχέσης ελλείμματος με το ΑΕΠ. Αυτό βέβαια είναι λογικό. Το έλλειμμα μετρείται ως ο λόγος του αριθμητή που προσδιορίζεται από τη σχέση εσόδων και δαπανών του κράτους επί του παρονομαστή που είναι το μέγεθος του ΑΕΠ. Οσο λοιπόν αυξάνεται ο παρονομαστής τόσο μειώνεται η συνολική αξία του κλάσματος, ακόμα και αν ονομαστικά ο αριθμητής παραμένει αναλλοίωτος, δηλαδή δεν υπάρχει αισθητή μείωση των δαπανών ή αντίστοιχη αύξηση των φορολογικών εσόδων.

Είναι όμως μύθος ότι μπορεί με ενδογενείς πρωτοβουλίες και διαδικασίες να υπάρξει ανάπτυξη όταν παράλληλα εξελίσσεται μια περιοριστική πολιτική πρωτοφανής σε έκταση, ιστορικό και σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Είχα κάποτε πει στον κ. Αλογοσκούφη ότι αν κατάφερνε να επιτύχει τους στόχους του προϋπολογισμού του 2005, δηλαδή αύξηση 5% του ΑΕΠ και πτώση του ελλείμματος στο 2,5%, θα ήμουν υποχρεωμένος «να σκίσω τα πτυχία μου» και να συνηγορήσω να του ανεγερθεί έφιππος ανδριάντας στη κεντρική πλατεία της Λάρισας διότι θα ήταν ο μεγαλύτερος οικονομολόγος του κόσμου εν ζωή. Δεν χρειάστηκε βέβαια να τα σκίσω. Ο προϋπολογισμός του 2005 αποδείχθηκε κακόγουστη φάρσα.

Τα πράγματα είναι απλά. Η ύφεση και η ανεργία είναι φυσικά συνεπακόλουθα της περιοριστικής πολιτικής δαπανών και της προσπάθειας για αύξηση των εσόδων. Οχι όμως η οποιαδήποτε ύφεση. Η έκτασή της και κυρίως η διάρκειά της εξαρτώνται από εξωγενείς μη νομισματικούς παράγοντες, από τις κατάλληλες παρεμβάσεις στην πραγματική οικονομία.

Οι δημόσιες επενδύσεις αποκλείονται και περικόπτονται. Η πολιτική αυτή μείωσης των δαπανών του Δημοσίου με σκοπό να δημιουργηθεί ένα πρωτογενές πλεόνασμα θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το 2015. Οι ιδιωτικές επενδύσεις προϋποθέτουν αλλαγή του κλίματος στην αγορά που δεν θα προκύψει παρά μόνο αν γίνουν σημαντικές επενδύσεις. Εχουμε δηλαδή εδώ έναν φαύλο κύκλο. Η στυγερή πραγματικότητα είναι η νόμιμη ή παράνομη φυγή των αποταμιεύσεων προς το εξωτερικό.

Το συμπέρασμα είναι προφανές: μόνο αν υλοποιηθούν σημαντικές επενδύσεις που θα έρθουν από το εξωτερικό υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης της οικονομίας και ίσως κάτι τέτοιο να είναι προϋπόθεση sine qua non και για τη μείωση των ελλειμμάτων.

Κάνουμε ως κοινωνία ό,τι επιβάλλεται για να ενθαρρύνουμε τους εξωτερικούς επενδυτές; Και αυτά τα έρημα χρήματα του ΕΣΠΑ κάνουμε ό,τι επιβάλλεται για να τα απορροφήσουμε; Σε μια τέτοια συζήτηση θα έπρεπε να αφιερώσουμε τον χρόνο και την ευφυΐα μας αλλά για κάτι τέτοιο προϋποτίθεται αυτογνωσία.

Θεόδωρος Πάγκαλος

www.tovima.gr