Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2019

Η μετακινούμενη κτηνοτροφία στην άυλη κληρονομιά της UNESCO

Η μετακινούμενη κτηνοτροφία, άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ήπειρο που μέχρι και σήμερα κρατά ζωντανή την παράδοση, αποτελεί πλέον στοιχείο της παγκόσμιας πολιτικής κληρονομιάς. Η μετακινούμενη κτηνοτροφία, εγγράφηκε στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η εποχιακή μετακίνηση των κοπαδιών πάνω στις παραδοσιακές διαδρομές τους, στη Μεσόγειο και στις Άλπεις προετοιμάστηκε και κατατέθηκε από κοινού με την Αυστρία και την Ιταλία. Όπως τονίζεται σε ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, η εγγραφή στον κατάλογο καλύπτει ένα συνολικό πολιτισμικό φαινόμενο που, παρά τις επιμέρους ειδικές εκφράσεις του στις κοινότητες των τριών χωρών που υπέβαλαν τον φάκελο, αναδεικνύει την αξία της εμπειρικής γνώσης για τον τόπο και το περιβάλλον, αλλά και για τη βιώσιμη αξιοποίηση των φυσικών πόρων.
Ο μετακινούμενος κτηνοτρόφος έχει παραδοσιακά αναπτύξει ένα πρακτικό σύστημα διαχείρισης των βοσκοτόπων και της γης γενικότερα, βασιζόμενος στην εμπειρική παρατήρηση της βλάστησης και των καιρικών συνθηκών. Με την πάροδο του χρόνου και μέσω της διαρκούς αλληλεπίδρασης με τη φύση, οι κτηνοτρόφοι έχουν αποκτήσει την ικανότητα να εκτιμούν τη βοσκοϊκανότητα των περιοχών που χρησιμοποιούν, σε συνάρτηση με τις καιρικές συνθήκες.
Κάθε κτηνοτρόφος βόσκει τα ζώα του σε συγκεκριμένο τόπο κάθε έτος, βάσει αυτών των κριτηρίων, με σκοπό να διαχειριστεί αειφορικά τη βλάστηση (περιτροπική βόσκηση), να επιτρέψει την αναγέννηση των βοσκοτόπων και την προστασία του κοπαδιού από τις καιρικές συνθήκες.
Επίσης, οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι αποτελούν φορείς γνώσεων για την επιβίωση σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες και την αειφορική αξιοποίηση του συνόλου των προϊόντων και υποπροϊόντων της κτηνοτροφικής τους δραστηριότητας. Επίσης, έχουν αναπτύξει σημαντικές πρακτικές κτηνιατρικές γνώσεις, αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα ασθενειών και εφαρμόζοντας πρακτικές θεραπείες.
Επιπλέον, η επιλογή βοσκοτόπων συνδέεται με τη σύνθεση της βλάστησης, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη ιδιαίτερων γνώσεων σχετικά με τις ιδιότητες των βοτάνων και των άγριων μορφών βλάστησης.
Η εργασία σε μια μετακινούμενη εκμετάλλευση παρουσιάζει πολλαπλές προκλήσεις: χειρωνακτική εργασία για άρμεγμα, επίβλεψη του κοπαδιού στο βουνό για τον κίνδυνο επίθεσης από άγρια ζώα, αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων, θεραπεία ασθενειών, περιποίηση των μικρών ζώων, επιδιόρθωση μηχανημάτων κλπ. σε συνδυασμό με διαχειριστική εργασία για την αποτελεσματική διαχείριση του κεφαλαίου, τη λήψη αποφάσεων για την παραγωγή και πώληση προϊόντων, τη λειτουργία της εκμετάλλευσης κλπ.
Έτσι, ο μετακινούμενος κτηνοτρόφος σήμερα καλείται να συνδυάσει τον ιδιαίτερο πλούτο γνώσεων που κληρονομεί από τους προκατόχους του (εμπειρική μετάδοση και μη τυπική εκπαίδευση) με ένα ευρύτατο φάσμα δεξιοτήτων που κυμαίνονται από τη ζωοτεχνική επιστήμη μέχρι τα οικονομικά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: