Επιστροφή στη γεωργία για να μην πεινάσουμε!

Έχει ο καιρός γυρίσματα... λέγαν οι παλαιοί και να που φθάσαμε στην ανάγκη να γυρίσουμε στη γεωργία για να μην πεινάσουμε... Αφού αποψιλωθήκαμε από βιομηχανίες και βιοτεχνίες μας απέμειναν η γεωργία, η ναυτιλία, ο τουρισμός, ο αδιερεύνητος (;) ορυκτός πλούτος και η παροχή υπηρεσιών. Εσφαλμένες πολιτικές δεκαετιών μείωσαν κατά πολύ την εισροή χρημάτων από τους ανωτέρω τομείς, ενώ η γεωργία με την εσφαλμένη αξιοποίηση των επιδοτήσεων και την έλλειψη προγράμματος αναδιαρθρώσεως των καλλιεργειών υποτιμήθηκε σε επικίνδυνο βαθμό. O τομέας της γεωργίας αποδυναμώθηκε. Οι αγρότες, αγανακτισμένοι, καλλιεργούν «χωρίς μπούσουλα» λόγω έλλειψης συγκεκριμένης και συνεπούς αγροτικής πολιτικής, η οποία θα εξασφάλιζε παράλληλα τη διατροφή του ελληνικού λαού σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης όπως η σημερινή.

Επισημαίνονται επιγραμματικά:

. η έλλειψη προγράμματος αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών.

Κατά την περίοδο 1985-1990 η ΕΟΚ/ΕΕ μου πρότεινε, ως καθηγητού της Γεωργικής Υδραυλικής να αξιολογήσω την πρόοδο του ελληνικού προγράμματος αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών με στόχο τη δημιουργία βιωσίμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων χρηματοδοτουμένου από τις Βρυξέλλες (το ίδιο ίσχυε και για τις άλλες χώρες του Νότου). Δυστυχώς από την αξιολόγηση αυτή περί το τέλος της 3ετίας του προγράμματος, κανένας από τους στόχους δεν ξεπερνούσε το 8%. Ο γράφων επεσήμανε στην τότε ηγεσία του Υπουργείου Γεωργίας για τη σημασία του προγράμματος αλλά... φωνή βοόντος εν τη ερήμω. Το καμπανάκι της ΕΟΚ πέρασε απαρατήρητο...

. η έλλειψη κατανόησης από την πολιτεία του ρόλου της γεωργίας στην Εθν. Οικονομία.

Το υπουργείο Γεωργίας είναι το δυσκολότερο υπουργείο που πρέπει να τελεί εν εγρηγόρσει καθ' όλη τη διάρκεια του έτους λόγω της ιδιόμορφης και πολυσχιδούς αποστολής του (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, δάση, περιβάλλον) και δεν προσφέρεται για μαθητευόμενους μάγους. Εξαιρώντας τον αείμνηστο Ευάγγελο Αβέρωφ, κανένας υπουργός δεν έκαμε τομές με πρόγραμμα και προοπτική. Όλοι τους αντιμετώπιζαν τα τρέχοντα και έτρεχαν πάντοτε μετά τα γεγονότα. Αυτό όμως, για όσους γνωρίζουν τι εστί γεωργία, ήταν αναμενόμενο, όταν οι εκάστοτε ηγεσίες ήταν άσχετες με το αντικείμενο (μέχρι και καθηγ. καλών τεχνών όρισαν υπουργό γεωργίας...). Όπως πολυσχιδές είναι το αντικείμενο, έτσι πρέπει να είναι και το πολιτικό επιτελείο, όμως με «μαέστρο υπουργό» που να γνωρίζει εις βάθος και πλάτος το αντικείμενο.

. οι δύσκολες προοπτικές επιβίωσης της γεωργίας, οι οποίες, δύσκολες κατά τις προηγούμενες 10ετίες, έγιναν πολύ δυσκολότερες σήμερα, γιατί οι συνθήκες ανταγωνισμού με τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς, το φτηνό κόστος εργασίας στις τρίτες χώρες που παράγουν τα ίδια προϊόντα, η μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, ο υψηλότοκος δανεισμός σε σχέση με άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε., οι υψηλές προδιαγραφές ποιότητος της ΚΑΠ, το υψηλό κόστος των καυσίμων των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων, η γήρανση των αγροτών μας, η μείωση του αγροτικού πληθυσμού και του αγροτικού εισοδήματος λόγω των χαμηλών τιμών που παίρνουν στο χωράφι ή οι κτηνοτρόφοι για το γάλα τους στη στάνη (0,30 - 0,40 ευρώ ενώ στα Super Markets 1,25 - 1,58 ευρώ το κιλό) ή για το κρέας των ζωντανών τους στα σφαγεία, προστιθεμένου σε όλα αυτά και του μικρού αγροτικού κλήρου, συνιστούν εξαιρετικά δυσμενείς παραμέτρους για την ανάπτυξη ανταγωνιστικής γεωργίας.

. Η έλλειψη ολοκληρωμένης πολιτικής προώθησης βιολογικών καλλιεργειών συναρτήσει των εδαφικών, κλιματικών και υδρογραφικών συνθηκών στα διάφορα διαμερίσματα της χώρας. Ό,τι γίνεται, γίνεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία την οποία οφείλει η πολιτεία να στηρίξει παντοιοτρόπως. Αλήθεια, τι κάνουν οι εμπορικοί ακόλουθοι στις απανταχού πρεσβείες μας; Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι περίπου 40.000 νέοι άνθρωποι επέστρεψαν στην επαρχία αναπτύσσοντας, οι περισσότεροι εξ αυτών, γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση η απόφαση του κ. Σκανδαλίδη για παραχώρηση έναντι συμβολικού ενοικίου δημόσιας γης για καλλιέργεια και πρέπει λόγω της σημερινής συγκυρίας, το όριο ηλικίας να αυξηθεί μέχρι τα 45 έτη και οι οικονομικές διευκολύνσεις για την αρχική άσκηση των γεωργικών δραστηριοτήτων να είναι ουσιαστικές για να υπάρξει αποτέλεσμα (μηχανικός εξοπλισμός, λιπάσματα, σπόροι, φυτοφάρμακα).

Με δεδομένες τις αντικειμενικές αδυναμίες που παρουσιάζει η ελληνική γεωργία, οι σημερινές οικονομικές συνθήκες φέρνουν πιο κοντά το φάσμα της έλλειψης βασικών γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων, και, πριν είναι αργά, πρέπει όλα τα πολιτικά κόμματα (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) να εγκύψουν κατ' άμεση προτεραιότητα στο πρόβλημα και με υπευθυνότητα να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της διατροφής του ελληνικού λαού κατά τα προσεχή δυσοίωνα χρόνια. Το ψωμί, το γάλα, το λάδι, το τυρί, το αυγό, το κρέας, η πατάτα, το αλάτι και η ζάχαρη (ενώ είμαστε αυτάρκεις τώρα εισάγουμε ζάχαρη από τη Γερμανία...) πρέπει να μελετηθούν πάραυτα και να καταρτισθεί πρόγραμμα εφαρμογής εκτάκτου ανάγκης. Είθε οι εκτιμήσεις αυτές να διαψευσθούν, αλλά δυστυχώς η εξέλιξη των πραγμάτων οδηγεί στην πτώχευση και οι συνέπειές της δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, όταν πρόσφατα στην Αργεντινή, σ' αυτόν τον γίγαντα παραγωγής γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων, ο λαός πείνασε και βγήκε με τις άδειες κατσαρόλες στους δρόμους...

Έτσι λοιπόν αβίαστα προκύπτει ότι, βραχυπρόθεσμα, αδήριτη είναι η ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος αρχίζοντας από το πιο απλό ήτοι την καλλιέργεια του σιταριού που είναι η βάση της διατροφής μαζί με την ελιά, εφαρμόζοντας την παροιμία «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν...». Κατά μη βεβαιωμένες πληροφορίες περί το 30% των καλλιεργησίμων εκτάσεων μένουν χέρσες... Ας σπαρούν με εαρινά σιτηρά, ώστε να ξαναγίνουμε αυτάρκεις. Το Υπουργείο Γεωργίας να μεριμνήσει τάχιστα και αποτελεσματικά.

Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως εγκατάλειψη του στόχου ανάπτυξης μιας αειφόρου, εύρωστης και ανταγωνιστικής γεωργίας με βάση μια συνεπή μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη αγροτική πολιτική, με στόχο τη δημιουργία βιωσίμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, που σημαίνει αυστηρά επιλογή αποδοτικών και εμπορευσίμων καλλιεργειών (αναδιάρθρωση), βελτίωση της ποιότητας των παραγομένων γεωργικών προϊόντων, μείωση του κόστους παραγωγής με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, την αξιοποίηση ήπιων μορφών ενέργειας (ηλιακή, αιολική, γεωθερμική), την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την ισορροπία των οικοσυστημάτων, την ανάπτυξη μεταποιητικών βιοτεχνικών και εταιριών εμπορίας των γεωργικών μας προϊόντων, την ανάπτυξη της οικοτεχνίας και του αγροτουρισμού, την προστασία των δασών και των βοσκοτόπων και τέλος την αποτελεσματική οργάνωση της προβολής και της διακίνησής τους, είτε υπό φυσική είτε υπό μεταποιημένη μορφή τόσο στο εσωτερικό όσο, και, κυρίως, στις αγορές του εξωτερικού.

Μια τέτοια πολιτική εγγυάται τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του αγρότη, όπως οι σύγχρονες συνθήκες το απαιτούν γιατί θα του διασφαλίσει σταθερό γεωργικό εισόδημα και ταυτόχρονα θ' αποτελεί κίνητρο παραμονής στο επάγγελμα και προσέλκυσης νέων στον αγροτικό τομέα.

Πάντα ταύτα υπό την εύθραυστη προϋπόθεση ότι η τιμή του πετρελαίου δεν θα φέρει τα πάνω κάτω...

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΡΑΚΑΤΣΟΥΛΗ,

Ομοτ. Καθηγητή Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών

www.proinoslogos.gr