Η επομένη μέρα. (Μια εξαιρετική εκδήλωση που έγινε στην Άρτα)

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου

Με μεγάλη επιτυχία γιορτάστηκε και φέτος η ημέρα της γυναίκας τουλάχιστον στην πόλη μου την Άρτα. Γυναικείοι σύλλογοι τίμησαν την ημέρα με την παρουσία τους καθώς και με τη συμμετοχή τους, τους χαιρετισμούς τους, αλλά και την συμβολή τους με κάθε δυνατό  τρόπο. Οι γυναίκες έχουν μια μοναδική δυναμική και τρόπο να συνεργάζονται, να υποστηρίζονται και να αποτελούν ένα σώμα, κάθε φορά που καλούνται να προσφέρουν και να συνεισφέρουν στο κοινωνικό σύνολο.

Άλλοι  σύλλογοι γιόρτασαν και με έναν ανάλογο τρόπο, ό,τι και όπως εξέφραζε τον καθένα και την κάθε μια, είτε ως μια ξεχωριστή ημέρα όπου μπορούσαν δικαιωματικά να το ρίξουν έξω, είτε να συμμετάσχουν ως σύλλογοι και ως ομάδες, είτε πάλι απλά να θυμηθούν το φύλο τους και τον περιορισμό τους ταυτόχρονα σε μια πατριαρχική ακόμη κοινωνία.

Και φυσικά γιορτάσαμε, και φυσικά τιμήσαμε το σύμβολο όλων των αιώνων τη γυναίκα, τη θεά, τη μητέρα, τη σύντροφο, την Παναγία και την Αφροδίτη. Και βέβαια τις αφιερώσαμε λόγους συγκινητικούς, μαχητικούς,  γεμάτους πόνο και γλαφυρές λέξεις. Βρεθήκαμε, συζητήσαμε, ακούσαμε μουσική ,είδαμε ντοκιμαντέρ, φωτογραφίες και γυρίσαμε από κει που είχαμε ξεκινήσει. Από πού;

Από την καθημερινότητα που μπορεί να ήταν μιας άλλης εποχής όμως η πραγματικότητα πόσο άλλαξε τελικά από αυτό που ζει η κάθε μια σήμερα ειδικά σε μια κλειστή και μικρή κοινωνία όπως η δική μας;  «Όταν ήτο παιδίσκη, υπηρέτει τους γονείς της. Όταν υπανδρεύθη, έγινε σκλάβα του συζύγου της – και όμως, ως εκ του χαρακτήρος της και της αδυναμίας εκείνου, ήτο συγχρόνως και κηδεμών αυτού· όταν απέκτησε τέκνα, έγινε δούλα των τέκνων της· όταν τα τέκνα της απέκτησαν τέκνα, έγινε πάλιν δουλεύτρια των εγγόνων της.»

Δεν απέχει και πολύ ειδικά στις μικρές και κλειστές σύγχρονες κοινωνίες η δυσβάσταχτη και δεινή θέση συχνά της σύγχρονης γυναίκας. Μπορεί η παιδεία ή όποια παιδεία να υπάρχει, μπορεί επίσης κάποιες συνθήκες  να άλλαξαν προς το καλύτερο και να υπάρχει και νομικό πλαίσιο σε δικαιώματα που όμως ποτέ δεν μπορούν να εκπληρωθούν ή να προστατευθούν πραγματικά.

Δύσκολα αλλάζουν συνθήκες, προκαταλήψεις και ακόμη περισσότερο στερεότυπα. Αυτό ήταν και το θέμα της ομιλίας της Μίρκα Σαλώμ, που προκάλεσε μεγάλη εντύπωση και προβληματισμό. Μα είναι δυνατόν σήμερα να σε κρίνει, να σε απορρίπτει κάποιος για το επίθετό σου ή το όνομά σου; Κι όμως είναι. Παραθέτω την ομιλία της Μίρκας  Σαλώμ μια μαρτυρία......

Μίκα Σαλώμ

«Ονομάζομαι Μίρκα Σαλώμ και όσο και αν σας φαίνεται παράξενο το επίθετο μου, κατάγομαι από την Άρτα και είμαι μέλος του μουσικοφιλολογικού συλλόγου Άρτης «Ο Σκουφάς».

Η γιαγιά και ο πάππους μου ήταν αρτινοί εβραίοι, γεννημένοι και μεγαλωμένοι στην πόλη αυτή.

Ο  πόλεμος τους βρήκε στην Άρτα, όταν οι Ναζί τους εκδίωξαν λόγω της καταγωγής τους.

Την γιαγιά μου, Ρόζα Γκιούλη , την έπιασαν και την έστειλαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία, Άουσβιτς Μπίρκεναου, από τα οποία επέζησε και γύρισε πίσω στην Άρτα.

Ο παππούς μου, Ηλίας Σαλώμ, πολέμησε στα βουνά της Ηπείρου αντάρτης και επέστρεψε και αυτός μετά πίσω στην πόλη του. Έχοντας χάσει σχεδόν όλους τους συγγενείς τους, βρήκαν την δύναμη και ξαναέφτιαξαν τη ζωή τους, γνωρίστηκαν παντρευτήκαν και έκαναν οικογένεια. Ο πατέρας μου γεννήθηκε το 1952 στην Άρτα, έμεναν στην οδό Φιλελλήνων, στα οβρέικα, όπως οι περισσότεροι τα έλεγαν, έως το 1955 οπότε και μετακόμισαν στην Αθήνα. 

(Το ζεύγος Ιακώβ και Μίριαμ Μιωνή)

Όταν ο Δήμος Αρταίων και η κα Κατερίνα Σχισμένου, τους οποίους και ευχαριστώ θερμά,  με προσκάλεσαν να μιλήσω σήμερα εδώ για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω ως Ελληνίδα εβραία στην κοινωνία μας, δεν σας κρύβω ότι προβληματίστηκα αρκετά.

Ο λόγος; Γιατί πίστευα ότι αν σας περιγράψω αρκετά από τα περιστατικά που έχω ζήσει  θα νομίζετε ότι είναι προϊόν της φαντασίας μου.

Αν το να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα είναι μια φορά δύσκολο το να είσαι εβραία γυναίκα είναι δέκα.

Ξέρετε τον ρατσισμό δεν τον ζεις μόνο μέσω «βίαιων περιστατικών»

Ίσως οι περισσότεροι περιμένετε να σας διηγηθώ σκηνικά με παιδιά να με βρίζουν στο σχολείο ή να με απειλούν

Όχι  δεν ισχύει κάτι τέτοιο, στην δική μου περίπτωση τουλάχιστον.

Εγώ τον ρατσισμό άρχισα να τον αισθάνομαι μετά την ενηλικίωση όταν βγήκα στην αγορά εργασίας και όταν οι σχέσεις με τα αγόρια γίναν πιο «σοβαρές» ας το πούμε.

Μπέσος και Εσθήρ Σαμπά.

Οι συνεντεύξεις για δουλειά είχαν γίνει ο εφιάλτης μου και όχι γιατί είχα αγωνιά για το αποτέλεσμα, όπως θα ήταν φυσιολογικό, αλλά γιατί στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι ερωτήσεις που μου έκαναν εστίαζαν στο όνομα μου, αν είμαι Ελληνίδα και πως είμαι Ελληνίδα με τέτοιο όνομα, αν οι γονείς μου είναι Έλληνες και άλλες τέτοιες παρόμοιες ερωτήσεις. Όσο και αν εξηγούσα ότι είμαι Ελληνίδα αλλά η μόνη διαφορά είναι ότι είμαι εβραία στο θρήσκευμα  πάντα έμεναν με μια απορία στο βλέμμα.

Τώρα, πως θα σας φαινόταν αν το αγόρι σας απέφευγε να πει στους γονείς του το όνομα σας γιατί φοβόταν μην καταλάβουν ότι είστε αλλόθρησκη. Φοβόταν να σας πάρει μαζί του το Πάσχα στο χωριό γιατί « τι θα κάνω στην εκκλησία που εσύ δεν θα κάνεις το σταυρό σου; θα μας καταλάβουν»

Ένα συμβάν που σίγουρα δεν θα ξεχάσω, το έζησα όταν ένας φίλος μου είπε στους γονείς του ότι είμαι εβραία και αυτοί άφωνοι αναφωνήσαν «δηλαδή έχεις σχέση με μια λεσβία;»   νομίζω μπορείτε να φανταστείτε την συνέχεια, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν είμαστε πια μαζί.

Η αμάθεια δυστυχώς είναι ο χειρότερος σύμβουλος του ανθρώπου.

Αλλά δεν σας κρύβω ότι ποτέ μου δεν τους θύμωσα που είχαν άγνοια, του τι είναι εβραίος , τους θύμωσα που δεν θέλησαν ποτέ να μάθουν.

Κανένας τους δεν με ρώτησε να μάθει περισσότερα απλά έκριναν από την λέξη και μόνο εβραία.

Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον κο Χάρη Βαδιβούλη για την έρευνα που κάνει σχετικά με την πρώην Ισραηλιτική Κοινότητα Άρτης και τις συνεχείς προσπάθειές του. Είναι ο λόγος που αρκετοί Αρτινοί εβραίοι έχουν αρχίσει να σκαλίζουν τις αναμνήσεις τους, αναμνήσεις δυσάρεστες για τους περισσότερους που είχαν κρύψει για χρόνια σε συρτάρια και στις 24 Μαρτίου θα δώσουν το παρόν στις εκδηλώσεις του Δήμου Αρταίων  ανήμερα της ημέρας σύλληψης των αρτινών εβραίων από τους Γερμανούς.»

  Κατερίνα Σχισμένου