Κι όμως ΑΛΗΘΙΝΑ! Το Ναι και το Όχι

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος

Εκείνο το δημοψήφισμα που έγινε το 1968 συντάραξε όλη την Τζουμερκιώτικη ζωή. «Τα Τζουμέρκα είχαν ξεχάσει τέτοια τιρτίπια», είχε πει κάποτε ο μπάρμπα Βασίλης. Τερτίπια ή όχι, όποιος ήθελε ας μην συμμετείχε στην προετοιμασία και την «ιδεολογική φώτιση», για την αναγκαιότητα υπερψήφισης του ΝΑΙ . «Υπόθεση ζωής των Τζουμέρκων» είχε διαλαλήσει ο κύριος Ταγματάρχης. Κινδυνεύει η πατρίς! 

Μιλάμε για το δημοψήφισμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1968. Το πρώτο δηλαδή δημοψήφισμα του Απριλιανού Στρατιωτικού καθεστώτος. Το ερώτημα που τέθηκε στον ελληνικό λαό ήταν: ΝΑΙ ή ΟΧΙ στον θεμελιώδη Νόμο του Κράτους, δηλαδή το Σύνταγμα. Το ερώτημα αυτό στην σκέψη του Έλληνα είχε γεννήσει και άλλες σκέψεις. ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην 21η Απριλίου, ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην επιστροφή του Βασιλιά, αφού το πολίτευμα ήταν Βασιλευόμενη Δημοκρατία παρά το γεγονός ότι ο βασιλιάς είχα κατσιαρτήσει για το εξωτερικό. 

Μαθητές του Γυμνασίου «παρετηρήθησαν σφόδρα» όταν ρωτήθηκαν από τον καθηγητή τους «μελετήσατε σήμερα;» και απάντησαν «μάλιστα κύριε καθηγητά». «Ναι, είναι η σωστή απάντηση» ήταν η παρατήρηση του καθηγητή τους. Στην ερώτηση «Ήταν επιβεβλημένη η Επανάστασις της 21ης Απριλίου 1967;» η απάντηση ήταν Ναι, μονολεκτικά. Παντού κυριαρχούσε το ΝΑΙ. Παραμόνευε η σπάθα του Ταγματάρχη! Αναγκαστικά. Λέγεται ότι έγινε και πετυχημένο προξενιό με την απειλή «μην τολμήσεις και πεις ΟΧΙ, θα θεωρηθεί εναντίον της Εθνικής Κυβερνήσεως». 

Σε μια «Διαφώτιση» του πληθυσμού από τον κ. Ταγματάρχη τη περιοχής και σε μια αποστροφή της ομιλίας του: «Σας ερωτώ, πιστεύετε ότι μετά από όλα όσα έκανε ο βασιλιάς πρέπει να γυρίσει στη χώρα μας και εμείς να τον δεχτούμε», ο φουκαράς ο μπάρμπα Κώστας φώναξε -στεντορεία τη φωνή- ένα περίλαμπρο ΟΧΙ, νομίζοντας πως θα ακούσει και μπράβο. Αντί για μπράβο εστάλη εις τα Ιωάννινα για περαιτέρω συμμόρφωση «προς τας υποδείξεις». Καφέ παρήγγειλαν στο Καφενείο, «Ναι» ήταν η απάντηση του καφετζή. Μετά άκουγες «πώς να γίνει ο καφές;» «Μέτριος», «Ναι, αμέσως», ανταπαντούσε ο καφετζής. 

Δεν υπήρχε η λέξη ΟΧΙ στο λεξιλόγιο του χωριού. Καλημερίζονταν με το ΝΑΙ, καληνυχτίζονταν με το ΝΑΙ, αποχαιρετιζόντουσαν με το ΝΑΙ και επανέκαμπταν με το ΝΑΙ. Σε μια ράχη του χωριού είχαν ασπρίσει τις ρίπες και είχαν φτιάξει ένα μεγάλο περίλαμπρο ΝΑΙ. Κάτι καλόπαιδα πήγαν το βράδυ και άλλαξαν το ΝΑΙ. Έφτιαξαν ένα εξαιρετικά ασβεστωμένο ΟΧΙ. Θεωρήθηκε ντροπή του χωριού. Άφρισε όλο το στόμα του Ταγματάρχη. Απείλησε θεούς και δαίμονες πως θα τους στείλει Στρατοδικείο! Με μια αληθινά περίλαμπρη τελετή αποκαθήλωσαν το ΟΧΙ και επανατοποθέτησαν το ΝΑΙ. 

Και ο μπάρμπα Γιάννης εμφορούμενος με παρόμοια αισθήματα υπέρ του ΝΑΙ και με έμπρακτη δράση που πλειστάκις του είχε απονείμει τα εύσημα ο Ταγματάρχης και λένε πως συνοδεύονταν και με οικονομικό όφελος είχε διοριστεί μέλος της Εφορευτικής Επιτροπής. Θεώρησε αυτόν τον διορισμό μεγάλο τίτλο τιμής. Η Εθνική Κυβέρνησις του ανταπέδωσε τα μέγιστα για την προσφορά του. Και αυτός έπρεπε να ενεργήσει καταλλήλως. Την ημέρα λοιπόν του Δημοψηφίσματος (29 Σεπτεμβρίου 1968) πήρε, έβαλε στον κόρφο του, την εφημερίδα που ο δικτάτορας είχε αναγγείλει πως «όποιος κάνει λαθροχειρία στο Δημοψήφισμα θα τιμωρηθεί ανηλεώς…» και βουρ για το εκλογικό κέντρο. Τόσα ήξερα, αυτά πίστευε. 

Στην εσωτερική τσέπη του παλτού του είχε και ένα χασαπομάχαιρο για κάθε ενδεχόμενο μήπως αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα από αυτούς που «θέλουν να σπιλώσουν το θεάρεστον έργον της Επαναστάσεως». Η μέρα κύλησε ήρεμα. Έκλεισαν και οι κάλπες και «άρχισε η καταμέτρηση». Ποια καταμέτρηση. Ρώτησε ο πρόεδρος της Εφορευτικής Επιτροπής. «Να βάλουμε 95% ΝΑΙ και 0,5% ΟΧΙ;» Αυτό ήταν. Πετάχτηκε πάνω από τη θέση του ο μπάρμπα Γιάννης, έβγαλε το μαχαίρι από τη μέσα τσέπη του πανωφοριού του, το κάρφωσε πάνω σε ένα θρανίο με την απειλή. «Όποιος τολμήσει και λειτουργήσει σε βάρος της Εθνικής μας Κυβερνήσεως, θα τον σφάξω». Δεν έσφαξε κανέναν, αλλά βγήκαν σωστά τα αποτελέσματα. 80% ΟΧΙ και 20% ΝΑΙ. Δεν ξημέρωσε και τον μπάρμπα Γιάννη τον παρέλαβε κλιμάκιο που ήρθε από τα Γιάννενα και τον οδήγησαν στους ανωτέρους για τα περαιτέρω…

Χρήστος Α. Τούμπουρος