Διαρκώς επίκαιρο και χρήσιμο

«Η δημογραφική εξέλιξη της Φιλιππιάδας (1913-2001)» Δημήτρης Κολιός, Φιλιππιάδα, 2015 σελ. 110

Του

ΚΩΣΤΑ ΤΡΑΧΑΝΑ

Το βιβλίο αυτό του συμπατριώτη μας Δημητρίου Κολιού είναι ένα βιβλίο άψογο από τεχνική άποψη , απολαυστικό στο ξεφύλλισμα , μαγευτικό στο διάβασμα.

Η Φιλιππιάδα βρίσκεται σε ιδανικό μέρος, στο σταυροδρόμι των νομών Πρέβεζας, Άρτας και Ιωαννίνων. Ιδρύθηκε σε μια θέση από την αρχαιότητα που μπορεί να θεωρηθεί κομβική. Στη Φιλιππιάδα οι πρώτες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας ανάγονται στην Παλαιολιθική εποχή (Ασπροχάλικο και Κοκκινόπηλος).Τον 8ο ή 7ο αιώνα π.Χ. ιδρύθηκαν στην περιοχή τρεις βεβαιωμένες ηλειακές αποικίες: η Πανδοσία (σημερινό Καστρί Φαναρίου), η Ελάτρια (σημερινό Παλαιορόφορο) και το Βουχέρτιο (σημερινό Κάστρο των Ρωγών). Την Κλασσική περίοδο η περιοχή της Φιλιππιάδας βρίσκεται χωρισμένη ανάμεσα στους Μολοσσούς, στους Κασσωπαίους και στην Αμβρακία. Σε απόσταση περίπου οκτώ χιλιομέτρων βορειανατολικά της Φιλιππιάδας βρίσκονται τα ερείπια της μολοσσικής πόλης Όρραον.

Το μεγαλύτερο τμήμα του οικιστικού ιστού της Φιλιππιάδας αναπτύσσεται κατά μήκος της Εθνικής οδού Ιωαννίνων-Άρτας. Την περιοχή της Φιλιππιάδας διαρρέει ο Λούρος ποταμός , ο Βουβός της αρχαιότητας, ο οποίος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο. Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται από αρκετές χειμερινές βροχοπτώσεις και από μια παρατεταμένη ξηρή περίοδο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η οικονομία της Φιλιππιάδας βασίζεται κυρίως στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι βασικότεροι οικισμοί της είναι οι εξής: Παλαιά και Νέα Φιλιππιάδα , Ελευθεροχώρι, Πέτρα, Νέα Κερασούντα, Ρωμιά, Άγιος Γεώργιος, Γυμνότοπος, Κερασώνα (Κεράσοβο),Παναγιά (Βούλιστα Παναγιά), Κλεισούρα και Δρυόφυτο.

Στο βιβλίο αυτό περιγράφονται οι γεωμορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής της Φιλιππιάδας και ο ρόλος τους στην οικιστική οργάνωση της περιοχής .Παρουσιάζεται η ιστορία της Φιλιππιάδας από τους αρχαιότατους ιστορικούς χρόνους μέχρι και την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, για να αναδειχθεί μέσα από τα παρελθόν της Φιλιππιάδας η διαχρονική χρήση του ευρύτερου χώρου ως τόπου κατοίκισης. Εκτός από τα οικιστικά κατάλοιπα σημαντικές μαρτυρίες προσφέρουν οι μαρτυρίες των ξένων περιηγητών, ιδιαίτερα του 19ου αιώνα .Από τα περιηγητικά κείμενα τριών ξένων ταξιδιωτών , των Leake,Pouquevilleκαι Hughes αντλούμε σημαντικές πληροφορίες για την εικόνα της Φιλιππιάδας και της γύρω περιοχής. Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου μελετάται η δημογραφική εξέλιξη της Φιλιππιάδας από το 1913 έως το 2001.Μέσα από τη μελέτη των επίσημων απογραφών του Ελληνικού Κράτους , που διεξήχθησαν το 1913, 1920, 1923, 1928, 1940, 1951, 1961, 1971, 1981, 1991 και 2001 θα κατανοήσουμε την εξέλιξη της οικιστικής ανάπτυξης και τις αυξομειώσεις του πληθυσμού της περιοχής και θα γνωρίσουμε τους παράγοντες εκείνους που ήταν η αιτία για τις αλλαγές του πληθυσμού της Φιλιππιάδας και της ευρύτερης περιοχής (οι πόλεμοι, η αλλαγή του καθεστώτος ιδιοκτησίας γης στις αγροτικές περιοχές ,η άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, η τεχνολογική εξέλιξη στη γεωργία , η φτώχεια, η ανεργία και η μαζική μετανάστευση).

Ο συγγραφέας με τη μελέτη, την ανάλυση και την παρουσίαση των δημογραφικών στοιχείων από τις επίσημες απογραφές του πληθυσμού, φέρνει στο φως σημαντικές πληροφορίες ,για τη δημογραφική εξέλιξη της Φιλιππιάδας .

Την πρώτη πληθυσμιακή αναφορά για την περιοχή της Φιλιππιάδας έχουμε από τον Π.Αραβαντινό, στο έργο του «Χρονογραφία της Ηπείρου», όπου αναφέρει ότι ο οικισμός της Φιλιππιάδας, για το έτος 1854 ,είχε 27 χριστιανικές οικογένειες και το Ελευθεροχώρι 29 οικογένειες. Το 1884 ,ο μητροπολίτης Άρτης Σεραφείμ Ξενόπουλος ,καταγράφει για τη Φιλιππιάδα 58 οικογένειες, για το Ελευθεροχώρι 55 και τον Άγιο Γεώργιο 30 .Μετά τη συμφωνία της Κων/πολης (1881) , ο Άραχθος ποταμός αποτέλεσε το βορειοδυτικό όριο του Ελληνικού Κράτους. Η Άρτα ήταν μέρος του Ελληνικού Βασιλείου , η Φιλιππιάδα παρέμεινε στην οθωμανική επικράτεια .Με την ίδρυση από τους Τούρκους της Νέας Φιλιππιάδας, κατοικούσαν εκεί Οθωμανοί και οι Έλληνες ήταν κυρίως εγκατεστημένοι στην Παλαιά Φιλιππιάδα και στο Ελευθεροχώρι. Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου του 1895 καταγράφει για την Παλαιά Φιλιππιάδα 50 οικογένειες και για το Ελευθεροχώρι 49 οικογένειες, ενώ η Νέα Φιλιππιάδα (κασαμπάς του Λούρου) έχει 176 οικογένειες. Το 1913 η ελεύθερη Φιλιππιάδα με τους γύρω οικισμούς της είχε 24.290 κατοίκους, ενώ το 2001 ο καποδιστριακός δήμος Φιλιππιάδας είχε πληθυσμό 8.429 κατοίκους.

Σήμερα που όλες οι κοινωνίες της Δύσης και η Ελλάδα αντιμετωπίζουν ένα τόσο μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα υπογεννητικότητας και μετανάστευσης των νέων, λόγω της οικονομικής κρίσης, το δημογραφικό μέλλον της Ελλάδας, της Ηπείρου και της Φιλιππιάδας, διαγράφεται σκοτεινό.

Το βιβλίο «Η δημογραφική εξέλιξη της Φιλιππιάδας (1913-2001)» έχει πλούσια βιβλιογραφία , αρκετές φωτογραφίες, πολλούς στατιστικούς πληθυσμιακούς πίνακες και πίνακες απογραφών .

Ο συγγραφέας ανατρέχει σε πηγές και τεκμήρια για να συγκροτήσει την ιστορική και δημογραφική αίσθηση της εποχής, που τον απασχολεί. Ο Δημήτρης Κολιός μεταφέρει τον αναγνώστη, στο μεδούλι της εμπειρίας του και των επιστημονικών αναγνωσμάτων του, με μιαν αμεσότητα και μια απλότητα, που φαίνεται να πηγάζει από τη δική του αισιοδοξία. Ο Δημήτρης Κολιός γράφει με διαύγεια, σαφήνεια, ακρίβεια και ομορφιά μοναδική.

Ένα συναρπαστικό και συγκινητικό βιβλίο, βουτηγμένο στην Γεωγραφία, στην Ιστορία και στα δημογραφικά στοιχεία. Ένα βιβλίο που θα είναι διαρκώς επίκαιρο και χρήσιμο. Ένα πόνημα-κόσμημα, που δεν πρέπει να λείψει από κανένα σπίτι της Φιλιππιάδας, της Πρέβεζας και της Άρτας. Διαβάστε το.

Ο Δημήτρης Κολιός κατάγεται από την Αγία Φανερωμένη της Άνω Κερασώνας Πρέβεζας. Ολοκλήρωσε τις βασικές του σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Σπούδασε Αρχαιολογία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Επίσης , είναι παιδαγωγός Ειδικής Αγωγής .Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στην Ειδική Αγωγή στο Πανεπιστήμιο «Νεόφυτος Ρίλας» στο Blagoevgradτης Βουλγαρίας. Είναι υποψήφιος διδάκτορας στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την οικονομική , κοινωνική και δημογραφική ιστορία των δήμων Ζηρού και Πρέβεζας κατά τους Νεότερους χρόνους.

http://www.gnomiartas.gr/