Η φορολογική συνείδηση των πολιτών μιας χώρας
συνδέεται και επηρεάζει τη δυνατότητα αποτελεσματικής λειτουργίας του κράτους
στην οικονομική ζωή και την παροχή ποικίλων και ποιοτικών δημοσίων αγαθών και
υπηρεσιών.
Η παιδεία μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα διαμόρφωσης
φορολογικής κουλτούρας σε άτομα νεαρής ηλικίας, ώστε όταν αρχίσουν να
συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή να μη λειτουργούν εις βάρος του
κοινωνικού συμφέροντος. Η καλλιέργεια της φορολογικής συνείδησης μπορεί να
αρχίσει από την τελευταία τάξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και να συνεχιστεί
βαθμιαία στην τελευταία τάξη του γυμνασίου αλλά και στην πρώτη τάξη του λυκείου.
Έτσι, διαχρονικά και σταδιακά, θα μπορεί να εδραιωθεί αποτελεσματικότερα στη
συνείδηση των μαθητών η ορθή φορολογική συμπεριφορά.
Η ανάπτυξη φορολογικής
συνείδησης αποτελεί μια μορφή «αγωγής» του πολίτη ως προς τη συμπεριφορά του
απέναντι στο κράτος, με άμεση επίπτωση στην ευημερία ολόκληρης της κοινωνίας.
Κάτι τέτοιο προϋποθέτει αποσαφήνιση της έννοιας του κράτους και των λειτουργιών
του, ώστε να γίνει απολύτως αντιληπτό από τους μαθητές ότι η παροχή αγαθών και
υπηρεσιών από το κράτος προς τους πολίτες συνδέεται στενά με τη λειτουργία της
φορολογίας.
Προκειμένου να ενταχθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας
συστηματικά η διδασκαλία βασικών αρχών φορολογίας ώστε να καλλιεργηθεί
φορολογική συνείδηση στους μαθητές, και με δεδομένο το υφιστάμενο θεσμικό
πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος, προτείνονται τα παρακάτω:
Πρόταση
Α'
Διδασκαλία ως αντικείμενο σε υφιστάμενα μαθήματα
1. Πρωτοβάθμια
Εκπαίδευση
Στη ΣΤ' τάξη της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης διδάσκεται μία ώρα την
εβδομάδα το μάθημα «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή». Στα πλαίσια αυτού του
μαθήματος υπάρχει κεφάλαιο με τίτλο «Το άτομο και η πολιτεία», στο οποίο
παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες και λειτουργίες του κράτους. Προτείνεται να
ενταχθεί στο μάθημα «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της ΣΤ' τάξης του Δημοτικού
Σχολείου η διδασκαλία των παρακάτω αντικειμένων:
* Δημόσια αγαθά και
υπηρεσίες.
* Πηγές δημοσίων εσόδων.
* Έννοια και είδη Φορολογίας.
*
Επιπτώσεις της φορολογίας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Η
διδασκαλία των παραπάνω εννοιών θα έχει διάρκεια 4-6 ώρες. Το υλικό που θα
χρησιμοποιηθεί θα παρουσιάζει με απλό και παιγνιώδη τρόπο τις έννοιες,
εστιάζοντας το ενδιαφέρον στις συνέπειες από την έλλειψη φορολογικής συνείδησης.
2. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)
Στη Γ' τάξη του Γυμνασίου
διδάσκεται δύο ώρες την εβδομάδα το μάθημα «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή». Στα
πλαίσια αυτού του μαθήματος υπάρχει κεφάλαιο με τίτλο «Το άτομο και η πολιτεία»,
καθώς και κεφάλαιο με τίτλο «Δικαιώματα και υποχρεώσεις». Προτείνεται να
ενταχθεί στο μάθημα «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της Γ' τάξης του Γυμνασίου η
διδασκαλία των παρακάτω αντικειμένων:
* Κράτος και στόχοι της κρατικής
παρέμβασης στην οικονομική ζωή.
* Μέσα άσκησης οικονομικής πολιτικής από το
κράτος.
* Δημόσιες Δαπάνες και Δημόσια Έσοδα.
* Η Φορολογία στην Ελλάδα
και σε άλλες χώρες.
* Φοροδιαφυγή και συνέπειες.
Η διδασκαλία των
παραπάνω εννοιών θα έχει διάρκεια 6-8 ώρες. Το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί θα
παρουσιάζει τις έννοιες με παραδείγματα από τη σημερινή λειτουργία του κράτους,
εστιάζοντας το ενδιαφέρον στις συνέπειες της έλλειψης φορολογικής συνείδησης.
3. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ)
Στην Α' τάξη τόσο του
Γενικού Λυκείου όσο και του Επαγγελματικού Λυκείου διδάσκεται το μάθημα
«Πολιτική Παιδεία» (τρεις και δύο ώρες αντίστοιχα). Στα πλαίσια αυτού του
μαθήματος υπάρχει ενότητα κεφαλαίων με θέματα οικονομίας, καθώς και ενότητα με
θέματα πολιτικών θεσμών και αρχών δικαίου. Προτείνεται να ενταχθεί στο μάθημα
«Πολιτική Παιδεία της Α' τάξης του ΓΕΛ και του ΕΠΑΛ η διδασκαλία των παρακάτω
αντικειμένων:
* Λειτουργίες του κράτους.
* Κρατική παρέμβαση της
οικονομία.
* Δημόσιες Δαπάνες.
* Πηγές Δημοσίων Εσόδων.
* Τα
συστήματα φορολόγησης στο πέρασμα των αιώνων.
* Φοροδιαφυγή και συνέπειες.
Η διδασκαλία των παραπάνω εννοιών θα έχει διάρκεια 8-10 ώρες. Το υλικό
που θα χρησιμοποιηθεί θα παρουσιάζει αναλυτικά τις έννοιες σε σύνδεση με το
σύγχρονο Ελληνικό κράτος, εστιάζοντας κυρίως στα είδη φορολογίας, στους τρόπους
υπολογισμού των φόρων, καθώς και στις συνέπειες από την έλλειψη φορολογικής
συνείδησης.
Πρόταση
Β'
Διδασκαλία ως αυτόνομο μάθημα
Η εισαγωγή του μαθήματος
«Φορολογική Συνείδηση» στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του
εκπαιδευτικού συστήματος, ως νέο και με αυτόνομη μορφή, θα παρουσιάσει δυσκολία
εφαρμογής, καθώς θα ανατρέψει το ισχύον προβλεπόμενο ωρολόγιο πρόγραμμα,
αντικαθιστώντας κάποιο άλλο μάθημα. Σε περίπτωση όμως που το εμπόδιο αυτό
ξεπεραστεί, στα πλαίσια μιας ευρύτερης παρέμβασης, προτείνονται τα ακόλουθα:
1. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)
Αντικατάσταση του μαθήματος
«Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή» της Γ' τάξης του Γυμνασίου με νέο μάθημα
«Φορολογική, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή», δύο διδακτικών ωρών την εβδομάδα και
με περιεχόμενο αυτό που υπάρχει σήμερα με προσθήκη θεμάτων φορολογίας ως εξής:
* Κράτος και κρατική παρέμβαση στην οικονομική ζωή.
* Στόχοι κρατικής
παρέμβασης.
* Μέσα άσκησης οικονομικής πολιτικής από το κράτος.
*
Δημόσιες Δαπάνες και Δημόσια Έσοδα.
* Είδη φορολογίας και τρόποι υπολογισμού
των φόρων.
* Η Φορολογία στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες.
* Επιπτώσεις
της φορολογίας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Η διδασκαλία των
παραπάνω εννοιών θα έχει διάρκεια 10-14 ώρες. Το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί θα
παρουσιάζει αναλυτικά τις έννοιες με αναφορές στην Ελληνική πραγματικότητα αλλά
και σε χώρες του εξωτερικού, δίνοντας έμφαση στα είδη φορολογίας, στους τρόπους
υπολογισμού των φόρων, καθώς και στις συνέπειες από την έλλειψη φορολογικής
συνείδησης.
2. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Λύκειο)
Διαχωρισμός του
μαθήματος «Πολιτική Παιδεία» Α' τάξης ΓΕΛ και ΕΠΑΛ σε δύο κλάδους μαθημάτων: α)
Αρχές Οικονομίας και Φορολογίας, β) Πολιτική Παιδεία.
Στο ΓΕΛ ο κλάδος
«Αρχές Οικονομίας και Φορολογίας» θα διδάσκεται δύο ώρες την εβδομάδα και θα
περιλαμβάνει τα υφιστάμενα κεφάλαια του μαθήματος από την ενότητα «Οικονομία»
και επιπλέον ένα κεφάλαιο με τίτλο «Δημόσια Οικονομικά», το οποίο θα ασχολείται
εκτενώς με τα ακόλουθα:
* Κρατική παρέμβαση στην οικονομία.
* Μέσα
άσκησης οικονομικής πολιτικής από το κράτος.
* Δημόσιες Δαπάνες και Δημόσια
Έσοδα.
* Έννοια, είδη και υπολογισμός Φορολογίας.
* Επιπτώσεις της
φορολογίας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
* Φοροδιαφυγή και συνέπειες.
Στο ΕΠΑΛ, ο κλάδος μαθήματος «Αρχές Οικονομίας και Φορολογίας» θα
διδάσκεται μία ώρα την εβδομάδα, θα περιλαμβάνει τα υφιστάμενα κεφάλαια από την
ενότητα «Οικονομία» και επιπλέον ένα κεφάλαιο με τίτλο «Δημόσια Οικονομικά», το
οποίο θα ασχολείται εκτενώς με τα ακόλουθα:
* Δημόσιες Δαπάνες και Δημόσια
Έσοδα.
* Έννοια, είδη και υπολογισμός Φορολογίας.
* Επιπτώσεις της
φορολογίας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
* Φοροδιαφυγή και συνέπειες.
Το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί είτε στο ΓΕΛ είτε στο ΕΠΑΛ θα παρουσιάζει
αναλυτικά τις έννοιες με αναφορές στην Ελληνική πραγματικότητα αλλά και σε χώρες
του εξωτερικού, δίνοντας έμφαση στα είδη φορολογίας, στους τρόπους υπολογισμού
των φόρων, στα οφέλη της κοινωνίας από την ύπαρξη φορολογικής συνείδησης, καθώς
και στις συνέπειες του φαινομένου της φοροδιαφυγής.
Παρατηρήσεις
Σε κάθε περίπτωση, η διδασκαλία βασικών εννοιών φορολογίας θα πρέπει να
συνοδεύεται από αναφορές και παραδείγματα από τον πραγματικό κόσμο, με τα οποία
θα διαφαίνονται οι συνέπειες της ύπαρξης αλλά και της απουσίας φορολογικής
συνείδησης, τόσο για το άτομο, όσο και για το σύνολο της οικονομίας και κατ'
επέκταση για την ευημερία της κοινωνίας.
Για την τελική διαμόρφωση του
περιεχομένου ενός «μαθήματος φορολογικής συνείδησης», είτε πρόκειται να διδαχθεί
ως αντικείμενο στα πλαίσια υφιστάμενου μαθήματος, είτε πρόκειται να διδαχθεί ως
αυτόνομο μάθημα σε οποιαδήποτε βαθμίδα εκπαίδευσης και τύπο σχολείου, κρίνεται
απαραίτητη η συνδρομή και η συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας με την
Επιστημονική Ένωση των Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών Δ/θμιας Εκπ/σης, τους
Σχολικούς Συμβούλους Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών Δ/θμιας Εκπ/σης και το
Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου