Πληκάτι Μαστοροχωρίων Κόνιτσας. Aπολαύστε τα video

Aπολαύστε τα video

   Σ' ένα μοναδικό φυσικό τοπίο σε κατάφυτες τοποθεσίες με δασωμένες πλαγιές και άφθονα νερά στους πρόποδες του Γράμμου στέκει σαν αετοφωλιά ένα από τα πιο ξακουστά Μαστοροχώρια της Ηπείρου το ΠΛΗΚΑΤΙ. Ένα χωριό με μεγάλη ιστορία που ξεκινάει περίπου  πριν 1000 χρόνια  ίσως και παλαιότερα. Το Πληκάτι ήταν και  είναι χτισμένο στις υπώρειες του Γράμμου , σε υψόμετρο 1240 μέτρα . Ανατολικά υψώνετε το ήμερο και δασωμένο με οξιές βουνό Καρδάρι - Σταυρός - Λιούκου, στα βόρεια  βρίσκεται η χορταριασμένη Σκάλα και η κορυφή 2520 που είναι  η ψηλότερη του Γράμμου, δυτικά υψώνετε το συγκρότημα Μαύρη Πέτρα - Ρασδόλι - Μαύρα και ο δρυμός Σκοτάδι. Ανάμεσα τους απλώνετε μια αρκετά μεγάλη και  γόνιμη κοιλάδα την οποία διαρρέουν τρία μεγάλα ποταμιά που πηγάζουν από τις πολυάριθμες πηγές των γύρω βουνών. Τα δροσερά νερά ποτίζουν την περισσότερη έκταση της κοιλάδας και παλιότερα τροφοδοτούσαν τους τρεις υδρόμυλους, τα πέντε μπατάνια και τις τρεις νεροτριβές.

Σε όλη την έκταση του χωριού οργιάζει το πράσινο από άγρια πλατάνια, οξυές, πανύψηλα και μυρωμένα έλατα και πεύκα, σφενδάμια, γράβους, κέδρα, κρανιές, αγριοκερασιές, αγριογκορτσιές, αγριομηλιές και όλα τα είδη των αγκαθιών από το μικρότερο ως το μεγαλύτερο, από αγριολούλουδα ως αγράμπελη.

            Υπάρχει τόση αφθονία άνοιξη, καλοκαίρι, ώστε η φύση να μοιάζει και να είναι ένας απέραντος ανθόκηπος.

Το Πληκάτι υπήρξε κοιτίδα μαστόρων και μητρόπολη μαστοροχωριών.

Το χωριό αριθμούσε περίπου 350 με 400 σπίτια και περίπου 2200 κατοίκους το 1840. Αυτό είναι αληθές διότι και σήμερα γύρω από το χωριό και σε απόσταση εκατοντάδων μέτρων υπάρχουν ερείπια  και χτίσματα  παλαιών σπιτιών. Σε απόσταση  1500μ από το χωριό στους πρόποδες του Ρασδολίου στον δρυμό Σκοτάδι, υπάρχει τοποθεσία  με ονομασία το «καμένο» ή αλλιώς «παλιό χωριό», όπου υπάρχουν δείγματα χτισμάτων. Από το 1840 μέχρι το 1920 παρατηρήθηκαν πληθυσμιακές μετακινήσεις στη Δυτική Μακεδονία και Θεσσαλία.

Το 1841 μεγάλος αριθμός οικογενειών από το Πληκάτι εγκαθίσταται στο νέο χωριό Μπελκαμάνη (σημερινή Δροσοπηγή) στο νομό Φλώρινας. Μια επιτροπή από το χωριό επισκέφτηκε την περιοχή της Φλώρινας, μετά από πληροφορίες που είχε από ταξιδιώτες κτίστες, και αγόρασαν  από έναν Μπέη  της περιοχής  έκταση, η οποία πληρούσε τις προϋποθέσεις για να εγκατασταθούν οι εργαζόμενοι κτίστες με τις οικογένειες τους. Σύντομα πάλι το 1861 μεταναστεύουν ξανά και φτιάχνουν εκεί κοντά το νέο χωριό τη Νεγοβάνη ( σημερινό Φλάμπουρο) και στο Καζακλάρ της Θεσσαλίας (σημερινός Αμπελώνας).

Στην παραπάνω φωτογραφία απεικονίζεται η τελευταία οικογένεια που εγκατέλειψε το Πληκάτι το 1920.

   

     Γέροντες Πληκαδίτες  διηγούνται ότι γύρω στα 1500 υπήρχε μοναστήρι του Αγίου Ευθυμίου λίγο έξω από το χωριό, στη θέση «Αμπέλια». Εγκαταλείφθηκε λόγω κατολισθήσεων και ξαναχτίστηκε καινούργιο στην περιοχή της Λαμίας.

     Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της  κοινωνικής ζωής του χωριού καθίσταται η μακροχρόνια παραμονή του μεγαλύτερου μέρους του αντρικού πληθυσμού στην ξενιτιά. Οι γυναίκες επιφορτίζονται με τις γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες αυτοσυντήρησης της οικογένειας. Η ζωή του χωριού ήταν προσαρμοσμένη στους ρυθμούς των περιοδικών μετακινήσεων των «μπουλουκιών» των μαστόρων. 

     Μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι άλλων περιοχών νοίκιαζαν τα καλοκαίρια τα πλούσια βοσκοτόπια του Γράμμου. Περίπου 30.000 πρόβατα φιλοξενούσε ο Γράμμος  παλιά. Αυτό, σε συνδυασμό με την γειτνίαση  με το κτηνοτροφικό χωριό Αετομηλίτσα, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν  τα πέντε μπατάνια και οι τρεις νεροτριβές για τα μάλλινα υφάσματα και σκεπάσματα  (βελέντζες κ.τ.λ.) των κτηνοτρόφων. Τα χαλάσματα υπάρχουν ακόμα και σήμερα.

Υφαίνοντας στον αργαλειό

Η ονομασία Πληκάτι προέρχεται από το πελέκημα της πέτρας:

«Πελεκάνος» (αυτός που κάνει το πέλέκημα της πέτρας) -  «Πελεκάτι» και κατά παράφραση Πληκάτι

Εργαλεία που έδιναν μορφή στην πέτρα	Δείγμα από πρόσοψη σπιτιού

Εργαλεία Πληκαδιτών μαστόρων που φυλάσσονται στο Μουσείο Μπενάκη, μαρτυρούν τις δραστηριότητες της περιοχής καθώς και τους χρόνους που διαδραματίστηκαν. Προφανώς πρόκειται για μάστορα από το Πληκάτι.	Πρόκειται για  ένα "τρίγωνο" που  στην μία πλευρά αναγράφεται που ερμηνεύεται ως εξής
	και στην πίσω πλευρά αναγράφεται που ερμηνεύεται ως εξής

         

Οι Πληκαδίτες  μάστοροι  διακρίθηκαν για την τεχνική τους,  ήταν άριστοι στο χτίσιμο και πελέκημα της πέτρας και  άφησαν καλό όνομα  στις δουλιές. Τα μπουλούκια των Πλικαδιτών μαστόρων ταξίδεψαν  στην Θεσπρωτία, Μεσολόγγι, Αγρίνιο, Άγιον Όρος, Θεσσαλία, Καβάλα,  Βόλο, Λάρισα, Σέρρες, Δράμα και ιδιαίτερα στην Αθήνα και τα γύρω αρβανιτοχώρια. Πληκαδίτες ήταν οι μάστοροι που έχτισαν το σπίτι του Μακρυγιάννη στην Αθήνα και πολλά  αρχοντικά της νέας πρωτεύουσας.

Στο εξωτερικό εργάστηκαν στην παραλιακή Τουρκία (Προύσα-Σμύρνη) Αμερική, Γαλλία, Ρωσία, Ρουμάνια, Αιθιοπία και Αλβανία (Κορυτσά, Μοσχόπολη, Δέλβινο). Έφτασαν μέχρι το Ιρκούτσκ και το Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας, παρέα με μαστόρους από τη γειτονική Ράχοβα (Κολώνια) της Αλβανίας και δούλεψαν στα τεχνικά έργα του Υπερσιβηρικού σιδηροδρόμου(1891-1915).Διηγούνται ότι σκοτώθηκαν 7-8 Πληκαδίτες μαστόροι από ναρκοθέτηση σιδηροδρομικής γραμμής κοντά στην Οδησσό.

 Αμερική                                                                                                                                   

Γύρω στο 1900 με 1905 πήγαν για δουλειά στην Αμερική οι:

1. Ζιώγας Στέφανος 

2. Ζιώγας Σωτήριος

3. Βεζαλής Ιωάννης

4. Σεργιάδης Γεράσης

 Ιρκούτσκ - Βλαδιβοστόκ                                                                                                        

Γύρω στο 1905 με 1908 πήγαν και παρέμειναν από έξι(6) μέχρι δέκα(10) χρόνια οι:

1. Βασάκος Σταύρος

2. Κολεγιάννης Στέργιος

3. Νάτσης Γιάννης

4. Νάτσης Θωμάς

5. Νάτσης Νικόλαος

6. Νάτσης Απόστολος

7. Θεολόγου Νίκος

8. Θεολόγου Ιωάννης

9. Θεολόγου Σωτήριος

10. Θεολόγου Αντώνιος

11. Βασάκος Παντελής

12. Κολεγιάννης Στέφανος

13. Ζιώγας Γιαννούλης

14. Νάτσης Χαρίσης

15. Παπανώτης Κωνσταντίνος

         Μαζί τους είχαν και δυο (2) Ιταλούς εργάτες ,δούλεψαν στον υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο και σε διάφορα κτήρια. Πήγαν εκεί μέσο Ρουμανίας. Έπαιρναν πολύ καλό μεροκάματο από ότι λένε οι μεγαλύτεροι, γιατί είχανε πολλά χρήματα. Υπήρχαν μάστοροι και από άλλα χωριά δεν γνωρίζουμε όμως τα ονόματά τους.

Γαλλία                                                                                                                                       

Ταξίδεψαν το 1920, δούλεψαν σαν χτίστες σε διάφορα μεγάλα έργα (κτήρια, γεφύρια, κ.τ.λ)οι:.

             1. Βασάκος Λάζαρος

             2. Βεζαλής  Κωνσταντίνος

        Ήταν μαζί με Βουρμπιανίτες. Επειδή δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να πάνε στην Γαλλία, αυτοί έφυγαν μέσω Αλβανίας, επέστρεψαν για κάποιο λόγο το 1922 και ξαναέφυγαν για πάντα. 

Αιθιοπία(Αβησινία)- Αντις Αμπέμπα                                                                                                                                                                         

Ταξίδεψαν εκεί περίπου το 1926 με 1936 οι:

           1. Ζιώγας Νικόλαος

           2. Ζιώγας Παναγιώτης

Λένε πως όταν η Ιταλία μπήκε στην Αβησσυνία αυτοί ήταν εκεί.

Το Πληκάτι σήμερα

     

Άποψη του χωριού σήμερα.

   

    Δυστυχώς δεν θα μπορούσε το Πληκάτι να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα που θέλει τα χωριά της υπαίθρου να ερημώνονται. Παρόλα αυτά όμως, σε αντίθεση με τα άλλα χωριά, εδώ παρατηρείται με αργούς ρυθμούς η εγκατάλειψη του. Ενδεικτικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός  ότι η λειτουργία του δημοτικού σχολείου γινόταν απρόσκοπτα και με ικανό αριθμό μαθητών έως το έτος 1994, όταν στα γύρο χωριά τα σχολεία έκλεισαν στην δεκαετία του `70. Δυο λόγοι κυρίως συνετέλεσαν στην επιβράδυνση της εγκατάλειψης του τόπου. Ο πρώτος λόγος είναι το γεγονός ότι στα πενιχρά έσοδα προσετίθετο εισόδημα που προερχόταν από το δασικό συνεταιρισμό, που έως και σήμερα λειτουργεί, και από εργασίες που σχετίζονται  με την οικοδομική δραστηριότητα. Ο δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι πολλοί από τους κατοίκους, εργαζόμενοι στα μεγάλα αστικά κέντρα πήραν τη σύνταξη τους και επέστρεψαν στο χωριό όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα.

     Το Πληκάτι είναι ένα ζωντανό χωριό, με προοπτικές τουριστικής ανάπτυξης. Είναι από τα χωριά της Επαρχίας Κόνιτσας που ο επισκέπτης τον χειμώνα θα βρει τρία καφενεία, 40 -50 άτομα. Εδώ βοηθάει αρκετά και ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού  «ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΠΛΗΚΑΔΙΤΙΣΣΑ» που σε ετήσια βάση προγραμματίζει εξ ίσου τις εκδηλώσεις του τόσο τη θερινή όσο και τη χειμερινή περίοδο.

Η Παναγιά η Πληκαδίτισσα                                                                                    

«Την θεία σου Εικόνα εν φωτί εφανέρωσας, την πάλαι κεκρυμμένην εν τω δάσει Πανάχραντε και ωμοίς αοράτω σου ροπή, αρθείσαν ιερέως θαυμαστώς, ώσπερ δώρημα των θείων σου οικτιρμών, τω Πληκατίω δέδωκας. Δόξα τοις σοις χαρίσμασιν Αγνή, δόξα τοίς μεγαλείοις σου, δόξα τη προς ημάς σου Παρθένε χρηστότητι»

Οι καμπάνες χτυπάνε χαρμόσυνα η πομπή ξεκινάει για τη λιτάνευση της εικόνας από το 1770 έως και σήμερα κάθε 16η Φεβρουαρίου.

Διαβάστε κάνοντας κλικ παρακάτω

Η Ιστορία της εικόνας

Τα θαύματα της εικόνας

Η γιορτή της Παναγίας σήμερα

O Γράμμος                                                      

    Ομαλό ανάγλυφο με πλούσια δασική βλάστηση και αλπικά λιβάδια, άφθονα νερά που τρέχουν σαν ασημένιες φλέβες στις πλαγιές του, αλπικές λίμνες που αγγίζουν τις ψηλότερες κορφές, απομονωμένα αλλά πανέμορφα χωριά σαν αετοφωλιές χτισμένα στις πλαγιές του, ένα βουνό που κουβαλάει μεγάλη ιστορία στην πλάτη του.

     Ο Γράμμος αποτελεί το βορειότερο τμήμα της οροσειράς της Πίνδου μέσα στον Ελλαδικό χώρο. Σχηματίζεται από δυο κορυφογραμμές που συναντιούνται κάθετα μεταξύ τους. Η μια οροσειρά είναι σύνορα με την Αλβανία και έχει κατεύθυνση με τις κορφές Μαύρη Πέτρα (2461), Γκόλιο (1934), Κάμενικ (2043). Η άλλη χωρίζει τον νομό Ιωαννίνων με τον νομό Καστοριάς, έχει κατεύθυνση ανατολικά, με τις κορφές Περήφανο (2442) - Γκέσο(2166) - Επάνω Αρρένα (2192) -  Κάτω Αρρένα (2075). Στα νότια έχει όριο τον ποταμό Σαραντάπορο που τον χωρίζει από το Σμόλικα(2637) το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας. Στα ανατολικά οι διακλαδώσεις του Αλιάκμονα από την βόρεια πλευρά της την χωρίζουν από τον Τρικλάριο. Μέσα σε αυτές της κορυφογραμμές φωλιάζουν τρεις υπέροχες κοιλάδες όπου εκεί φωλιάζουν μικρά χωριά, η κοιλάδα της Γράμμουστας που ανήκει στον νομό Καστοριάς και οι κοιλάδες τις Αετομηλίτσας και Πληκατίου που ανήκουν στον νομό Ιωαννίνων. Τα νερά της πρώτης αποστραγγίζονται στον Αλιάκμονα που εδώ έχει τις πηγές του ενώ στην άλλη στον Σαραντάπορο.

     Στην κορυφογραμμή επάνω στα σύνορα με την Αλβανία στέκει η ψηλότερη και μεγαλύτερη σε έκταση αλπική λίμνη στην Ελλάδα Γκιστόβα με υψόμετρο 2350m. Άλλη μια πανέμορφη λίμνη είναι κάτω από την Επάνω Αρέννα η οποία είναι περιτριγυρισμένη από δάσος οξιάς στα 1700m περίπου και είναι προσβάσιμη και με αυτοκίνητο. Το αλπικό τοπίο με τα πανύψηλα πεύκα και έλατα τις καταπράσινες οξιές, την θερινή περίοδο, και το κατακόκκινο χρώμα τους το φθινόπωρο τα καταπράσινα λιβάδια που φιλοξενούν πολλά μεγάλα κοπάδια πρόβατα.

     Σε όλη την ορεινή έκταση του Γράμμου πλούσια είναι η πανίδα η ορνιθοπανίδα και η χλωρίδα, έχουν καταγραφεί 20 είδη θηλαστικών με κυρίαρχα την αρκούδα, το αγριόγιδο, την αλεπού, τον λύκο, το αγριογούρουνο, το ζαρκάδι κτλ. Στην ορνιθοπανίδα ο χρυσαετός, το γεράκι, το σαΐνι, η πετροπέρδικα, κτλ. Στο Γράμμο έχουν εντοπιστεί 486 είδη χλωρίδας. Στα δάση κυριαρχούν οι οξιές τα μαυρόπευκα, το έλατο, οι βελανιδιές και πιο σπάνια ρόμπολο.

     Πολλές και πανέμορφες είναι οι διαδρομές που μπορεί να κάνει κάποιος. Στόχος μπορεί να είναι η ψηλότερη κορυφή 2520 ή κάποια από τις μικρότερες για ορειβασία, αλλά και για αυτοκίνητο 4x 4. Κάθε χρόνο όλες τις εποχές πολλοί είναι οι επισκέπτες, ορειβάτες και μη, που φτάνουν ως το Γράμμο.

    

Προτεινόμενες διαδρομές:

•          Από το χωριό Πληκάτι για να ανεβεί κάποιος στην κορυφή ακολουθεί το μονοπάτι αριστερά από το πρώτο ποτάμι ανεβαίνοντας προς την κορυφή κουκούλι όπου συναντά το παλαιό φυλάκιο και συνεχίζοντας βόρεια την κορυφογραμμή φτάνει στην κορυφή Μαύρη Πέτρα(2431μ) και στην συνέχεια για την 2520 ή έχοντας δεξιά το μεσαίο ποτάμι φτάνει στους πρόποδες και ανηφορίζει βόρεια από όπου έχει και οπτική επαφή με την κορυφή ή ανηφορίζεις δεξιά από το μεσαίο ποτάμι φτάνεις κάτω από την κορυφή Περήφανο και κάνεις αριστερά για την 2520, να σημειωθεί ότι οι διαδρομές είναι σημαδεμένες από την ορειβατική ομάδα Πληκατίου και συντηρούνται κάθε χρόνο. Χρόνος πορείας: 4 ώρες
  Βαθμός δυσκολίας: μέτρια 

•      Από το χωριό Γράμμος ανηφορίζεις δεξιά προς τα σύνορα με την Αλβανία όπου και συναντάς την δρακόλιμνη Γκιστόβα στα 2350μ και  προχωρώντας για 30 λεπτά περίπου ανηφορίζεις για την κορυφή 2520μ.
  Χρόνος πορείας: 4 ώρες
  Βαθμός δυσκολίας: μέτρια  
•       Από την Αετομηλίτσα ανηφορίζεις δυτικά για τον Γκέσσο (2166μ) (μνημείο Γράμμου) και συνεχίζοντας την κορυφογραμμή για το Περήφανο (2442μ) και στην συνέχεια για την 2520. Χρόνος πορείας: 4 ώρες 30 λεπτά
  Βαθμός δυσκολίας: μέτρια

      Μελανό σημείο στην ιστορία του Γράμμου οι μεγάλες  μάχες που έγιναν στον Γράμμο κατά τη διάρκεια του Ελληνοιταλικού πολέμου αλλά και κατά τον εμφύλιο. Σε αυτές τις πλαγιές οι Αμερικανοί δοκίμασαν για πρώτη φορά σε πεδίο μάχης τις εμπρηστικές βόμβες (Ναπάλμ).

 Ακόμα και σήμερα οι μνήμες μένουν ζωντανές, καθένας που επισκέπτεται την περιοχή βλέπει τα σημάδια που μένουν ανοιχτές πληγές στις πλαγιές του Γράμμου, πεταμένα κιβώτια από πυρομαχικά, αμέτρητοι κάλυκες ακόμα και αχρησιμοποίητες μέχρι και σήμερα σφαίρες.