Μόλιστα Κόνιτσας. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Η Μόλιστα είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων, που βρίσκεται στις υπώρειες του Σμόλικα, 28 χλμ. μετά την Κόνιτσα στο δρόμο Ιωαννίνων-Κοζάνης. Αποτελεί ομώνυμο Τοπικό διαμέρισμα στο Δήμο Κόνιτσας και έχει σήμερα 67 κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Γειτνιάζει με το Μοναστήρι και το Γανναδιό.

Το χωριό δεν κατοικείται το χειμώνα, ωστόσο λειτουργεί ξενώνας όλο τον χρόνο. Τη θερινή περίοδο ο πληθυσμός του απαρτίζεται κυρίως από συνταξιούχους, κατοίκους των αστικών κέντρων. Χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό πλούτο και αξιόλογα αρχοντικά ενώ πολιούχος της Μόλιστας είναι ο Άγιος Νικόλαος. Χαρακτηριστική είναι η βρύση στην είσοδο του χωριού. Το πανηγύρι του χωριού πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου με παραδοσιακά όργανα, συνήθως από την ευρύτερη περιοχή της Κόνιτσας.

Οικονομική δραστηριότητα 
Η οικονομία του χωριού ήταν σχετικά αυτάρκης. Η ντόπια φυτική και ζωική παραγωγή προϊόντων προορίζονταν αποκλειστικά για αυτοκατανάλωση, εκτός από την παραγωγή κρασιού και τσίπουρου προπολεμικά, το οποίο αποτελούσε ισοδύναμο του χρήματος και ανταλλάξιμο με άλλα αναγκαία διατροφικά προϊόντα ( λ.χ. ελαιόλαδο ). Οι γεωργικές αυτές δουλειές γινόταν ως επί το πλείστον από τον γυναικείο πληθυσμό του χωριού που είχε παράλληλα επωμιστεί και την φροντίδα του νοικοκυριού.

Κυρίως λόγω της στενότητας των πόρων και του εξαιρετικά άγονου εδάφους τα κυριότερα επαγγέλματα για τους άντρες ήταν αυτά των μαστόρων της πέτρας και των εμπόρων που ήταν μετανάστες κυρίως στην Αίγυπτο και τη Ρουμανία.

Σήμερα, ελάχιστες δραστηριότητες έχουν απομείνει, όπως η μελισσοκομία, η καλλιέργεια κηπευτικών, η κτηνοτροφία και η υποδοχή επισκεπτών-τουριστών στον μοναδικό ξενώνα του χωριού. Αρκετά αναπτυγμένη ήταν και μέχρι πρόσφατα η οικοδομική δραστηριότητα τους θερινούς μήνες, κυρίως λόγω επισκευής παλαιών σπιτιών αλλά και ανέγερσης νέων.

Ιστορικά στοιχεία 
Το χωριό δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε. Πιστεύεται ότι πιθανότατα είναι 3.000 ετών, όπως φαίνεται από ληκύθους που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη και περιέχουν τέφρα. Από τα ίδια ευρήματα πιθανολογείται ότι οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού ήταν Μολοσσοί. Άλλες εκδοχές κάνουν λόγο για κατοίκηση του χωριού μεταγενέστερα, στα βυζαντινά χρόνια και το 17ο αιώνα. Για την ονομασία, λέγεται πως αυτή προήλθε από το Μολοσσία ενώ άλλες εκδοχές θεωρούν την ονομασία του χωριού αλβανικής ή σλαβικής προέλευσης.

Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι οι κάτοικοι της Μόλιστας είναι εξελληνισμένοι βλάχικοι πληθυσμοί που έλκουν την καταγωγή τους από το Σκαμνέλι του Ζαγορίου απ΄όπου εκδιώχθηκαν από έναν πασά τον 17ο αιώνα^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Στο παρελθόν η Μόλιστα μαζί με το Μοναστήρι και το Γανναδιό αποτελούσαν μια ενιαία κοινότητα που διαιρέθηκε αργότερα σε τρεις ξεχωριστές. Από το 1999 με το Σχέδιο Καποδίστριας και οι τρεις κοινότητες αποτελούν τοπικά διαμερίσματα (τοπικές κοινότητες με την νέα ορολογία του Καλλικράτη) του Δήμου Κόνιτσας .

ΑρχιτεκτονικήΕντυπωσιακή σε χρώμα και ποικιλία είναι η αρχιτεκτονική των σπιτιών της Μόλιστας, που χαρακτηρίζεται από έντονα παραδοσιακά στοιχεία αλλά και πρωτοτυπία. Το πιο επιβλητικό κτίσμα είναι αυτό του Αγίου Νικολάου, ενός μεσαίου μεγέθους ναού, με εντυπωσιακά εσωτερικά ξύλινα τέμπλα που σκαλίστηκαν από Μετσοβίτες ξυλουργούς. Ο ναός οικοδομήθηκε το 1878 κατόπιν δωρεάς του Μολιστινού ευεργέτη Γέγιου.

Εξέχοντες Μολιστινοί

• Χασάν Ταχσίν Πασάς, Οθωμανός στρατιωτικός αξιωματούχους που γεννήθηκε στη Μεσσαριά και ήταν αυτός που παρέδωσε το κάστρο της Θεσσαλονίκης στις ελληνικές δυνάμεις το 1912.
• Δημήτρης Παπαδημούλης, βουλευτής Β΄Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ.

Ότι η Μόλιστα είναι ένας τόπος με ιστορία είναι μια κοινοτοπία ...γιατί δεν υπάρχει τόπος χωρίς ιστορία. Κι αυτή η γη που πατάμε έχει ιστορία, όπως και οι διάφορες στρώσεις του εδάφους που μελετούν οι γεωλόγοι. 

Το ερώτημα λοιπόν θα πρέπει να τεθεί διαφορετικά και θα προσπαθήσω εδώ να το θέσω σύντομα και περιεκτικά.

Έχει σήμερα για μας σημασία η ιστορία των μικρών τόπων όπως η Μόλιστα;  Κι αν ναί, ποιά είναι εκείνα τα γεγονότα που αποτελούν ορόσημα  για την εξέλιξη της περιοχής ...ή αιτίες για την απουσία της οποιασδήποτε εξέλιξης....για να το θέσω διαφορετικά.  Τι μπορούμε να διδαχτούμε από τα λάθη που έγιναν...Αλλά για να  μην το βαρύνουμε τόσο πολύ, θα παραθέσω απλώς κάποια γεγονότα για προβληματισμό και ενδεχομένως για συζήτηση. 

Για όσους γνωρίζουν, μέχρι το 1913 η Μόλιστα ανήκε στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συγκεκριμένα στον Καζά της Κόνιτσας, που ήταν το διοικητικό κέντρο , γνωστή και ως  "Κόνιτσα....Τουρκοκόνιτσα" , λόγω προφανώς των Τούρκων που διαμέναν εκεί. Θα ήσανε τοπικοί αξιωματούχοι, δικαστές, στρατιωτικοί και λοιποί γραφειοκράτες που είναι χρειαζούμενοι. Η Μόλιστα πάλι δεν είχε Τούρκους, εχτός από κάτι στρατιώτες σε ένα φυλάκιο στο Γανναδιό (κοντά στο Σχολείο) , οι οποίοι μάλιστα δεν ήταν ενσωματωμένοι στην ζωή του χωριού και σύμφωνα με την μαρτυρία ενός ντόπιου έκαναν και θελήματα στους πλούσιους νοικοκυρέους του Γανναδιού όποτε τους εχρειάζονταν.

Οι Μολιστινοί λοιπόν , μέχρι το σωτήριον έτος 1913 ήταν ορθόδοξοι οθωμανοί υπήκοοι, το οποίο αναφερόταν έτσι και στα επίσημα έγγραφα.  Τέτοια έγγραφα ήταν τα προικοσύμφωνα, οι διαθήκες, μισθωτήρια και πάσης φύσεως συμφωνητικά και συμβόλαια ....Χαρακτηριστικό δείγμα επισυνάπτω παρακάτω, από τα ελάχιστα που βρήκα μέσα στο σπίτι μας στην Μόλιστα, το οποίο στην συνέχεια παρέδωσα στους κληρονόμους του, δεδομένου ότι είχε για αυτούς μεγαλύτερη συναισθηματική αξία.

Πρόκειται για μια διαθήκη όπου αναφέρεται ότι ο τάδε είναι ορθόδοξος οθωμανός υπήκοος....επάγγελμα κτίστης  -τι πρωτότυπον στην Μόλιστα να είναι κάποιος κτίστης :)- και άλλες λεπτομέρειες της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής και απο κάτω η σφραγίδα των μουχρταροδημογερόντων , που μάλλον είναι οι αρχές της Κοινότητος στα οθωμανικά χρόνια. Πρόκειται για ιδιωτικό έγγραφο που ο συντάξας δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να το περιβάλλει με συμβολαιογραφική πράξη , πράγμα συνηθισμένο, αφού φαντάζομαι ότι ισχύαν και προφορικές συμφωνίες τις οποίες πολλές φορές οι ντόπιοι επικαλούνται μέχρι σήμερα όταν υπάρχουν διαφορές. Ο λόγος των ανθρώπων είχε άλλη βαρύτητα και μπορούσε κάποιος να τον επικαλεστεί και μετά τον θάνατό του (λ.χ. ο μακαρίτης πριν πεθάνει είχε πει...κλπ). 

Θα αποφύγω εδώ συγκρίσεις με αυτά που ισχύουν σήμερα και τα κούφια λόγια και τις ανέσωτες υποσχέσεις που έχει γεμίσει η ζωή μας. Όχι βέβαια ότι και τότε ήταν άγιοι, αλλά η συνθήκες ήταν τέτοιες που οι άνθρωποι έπρεπε επιδεικνύουν υπευθυνότητα απένταντι  τόσο στους οικείους τους, όσο και προς την κοινότητα. Μην ξεχνάμε ότι ίσχυε η ενδογαμία και έως έναν βαθμό και ένα είδος ιδιότυπης μητριαρχίας...Οι γυναίκες έκαναν και για πρακτικούς λόγους κουμάντο στα νοικοκυριά, εφόσον οι άντρες έκαναν επαγγέλματα μαστορικά, εμπορικά ή ως μεταφορείς (κερατζήδες) , οπότε έλειπαν για μεγάλα διαστήματα από το σπίτι.

Οι γυναίκες εκτός από τα σπίτια  κρατούσαν τα χωράφια , τα αμπέλια και γενικώς φρόντιζαν για την πρωτογενή παραγωγή σε τρόφιμα που ήταν αναγκαία τότε. Αλλά για αυτά έχω μιλήσει εδώ.  Οι ασχολίες αυτές ήσαν άμεσα συνδεδεμένες με τους καθημερινούς ρυθμούς και το εορτολόγιο. Ο θερισμός, ο τρύγος, τα αλώνισματα ήταν στοιχεία της καθημερινότητας μιας κοινότητας που είχε προσαρμοστεί σε ένα όχι και τόσο φιλόξενο ορεινό περιβάλλον.

Τα συγγενολόγια, οι επιμιξίες, οι κουμπαριές  ήταν στοιχεία μιας ευρύτερης οργάνωσης της ζωής , αλλά και του τρόπου βιοπορισμού. Κάποιοι είχαν το "έχοντο" , όπως λένε και στην Μόλιστα, είχαν ταξιδέψει στην Αίγυπτο ή στο Βουκουρέστι και έκαναν περιουσίες και λίρες σε μασούρια.  Λίρες οθωμανικές, όπως γράφει και το παραπάνω κληρονομητήριο, αφού μόνον ο χρυσός θεωρούνταν ασφαλές μέσον αποθησαύρισης. Άλλοι πάλι κινούνται στους καθημερινούς ρυθμούς της επιβίωσης με περιορισμένα μέσα, μεροδούλι - μεροφάι, ή όπως το είχε διατυπώσει χαρακτηριστικά κάποιος : "Τότε δουλεύαμε για να τρώμε με όρεξη" , που ερμηνεύει την απουσία αποταμίευσης στην ίδια την Μόλιστα μέχρι το 1960, οπότε έφυγαν και οι τελευταίοι κάτοικοι  για την Αθήνα ή προς τα μεγάλα μεταστευτικά κέντρα (Γερμανία, Αμερική , Αυστραλία). 

Κατά τ'άλλα , η απελευθέρωση της Ηπείρου από τους Οθωμανούς το 1913, μετά την Θεσσαλονίκη, μπορώ να πω ότι περιέπλεξε περισσότερο τα πράγματα αφού, περιχαράκωσε μέσα σε σύνορα αυτό που αποτελούσε πριν μια τεράστια γεωγραφική περιοχή δράσης εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν θέλω να είμαι απόλυτος, αλλά νομίζω ότι μετά το 1913 ξεκίνησε και μια διαδικασία παρακμής των Κοινοτήτων όπως της γνωρίζαμε πριν, παρακμή που σχετίζεται τόσο με την ανάπτυξη των διαφόρων εθνικισμών  (όσο και με την εγκαθίδρυση διαφόρων κομμουνιστικών καθεστώτων σε άλλες χώρες) που είχαν ως αποτέλεσμα το ξερίζωμα των Ρωμιών από τα μεγάλα κέντρα της διασποράς της εποχής (Κάϊρο, Βουκουρέστι, Οδησσός για να αναφέρω κάποια έτσι ενδεικτικά).

www.romiazirou.blogspot.gr