Όπως τόνισαν οι διαμαρτυρόμενοι του κινήματος «Καταλάβετε την Wall Street», η έντονη παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών (χωρίς να υπολογίσουμε την Μεγάλη Ύφεση) άφησε πολλούς ανθρώπους πίσω. Για παράδειγμα το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου των ΗΠΑ πρόσφατα ανέφερε ότι από το 1979 έως το 2007 το κορυφαίο 1% των κερδοφόρων επιχειρήσεων/προσώπων υπερδιπλασίασαν το μετά-φόρων εισόδημα τους. Για δεκαετίες οι οικονομολόγοι διερωτώνται εάν η ανισότητα είναι κακή ή καλή για την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Από τη μία πλευρά η παγιωμένη ανισότητα απειλεί να δημιουργήσει μία υποδεέστερη κοινωνική τάξη τα μέλη της οποίας με την ανεπαρκή εκπαίδευση και τις περιορισμένες δεξιότητες αντιμετωπίζουν πενιχρές προοπτικές για πλήρη συμμετοχή στην οικονομία της κερδοφορίας ή της κατανάλωσης. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει πολιτική αστάθεια και έτσι θέτει σε κίνδυνο τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι ισχυρίζονται ότι δεδομένου ότι η ανισότητα δίνει περισσότερους πόρους στα χέρια των καπιταλιστών (σε αντίθεση με τους εργάτες), προωθεί τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις και λειτουργεί σαν καταλύτης για την ανάπτυξη.
Για να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στην ερώτηση που μας απασχολεί, εξετάσαμε οικονομικά δεδομένα από 48 πολιτείες των ΗΠΑ για την περίοδο από το 1960 έως το 2000. Ανακαλύψαμε νέα στοιχεία σχετικά με το ότι η ανισότητα και η ανάπτυξη είναι συνυφασμένες με πολύπλοκους τρόπους και επίσης ότι γενικά, τόσο τα υψηλά όσο και τα χαμηλά επίπεδα ανισότητας περιορίζουν την ανάπτυξη.
Ελέγξαμε τα δεδομένα μέσα από διαφορετικά πρίσματα, το καθένα από τα οποία βασιζόταν σε διαφορετικό στατιστικό μοντέλο. Με το ένα πρίσμα ανακαλύψαμε μία κυματοειδή σχέση μεταξύ ανισότητας και ανάπτυξης. Αυξάνοντας την ανισότητα πάνω από το μέσο επίπεδο του 2000, η ανάπτυξη υποχωρεί, μειώνοντας την και συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Σύμφωνα με την ανάλυση αυτή, η ανισότητα την εποχή εκείνη βρισκόταν σε κάπως ευνοϊκότερο επίπεδο, εάν μπορούμε να το εκφράσουμε έτσι, μια που δεν βρίσκουμε καταλληλότερες λέξεις.
Με ένα διαφορετικό πρίσμα, ανακαλύψαμε μία ομοίως κυματοειδή σχέση, με την καμπύλη όμως σε διαφορετικό σημείο. Από την άποψη αυτή, το επίπεδο ανισότητας του 2000 είναι καλό για την ανάπτυξη, παρόλα αυτά, ένα υψηλότερο επίπεδο θα ήταν, έως ένα βαθμό, ακόμη καλύτερο: μία μέτρια αύξηση της ανισότητας -με μία τυπική απόκλιση- θα αύξανε την ετήσια ανάπτυξη κατά περίπου 0,6%.
Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις; Τα κέρδη από την αύξηση της ανισότητας είναι "ομιχλώδη": παρότι τα ευρήματα μας υποδηλώνουν ότι οι μετριοπαθείς αυξήσεις μπορεί να προωθήσουν την ανάπτυξη, άλλα δεδομένα δείχνουν ότι η αύξηση της ανισότητας συντομεύει τις περιόδους ανάπτυξης και μάλιστα μπορεί και να σταματήσει την ανάπτυξη. Η μείωση των ανισοτήτων, ωστόσο, έχει σαφή πλεονεκτήματα μακροπρόθεσμα: Ενισχύει την αίσθηση των ανθρώπων ότι η κοινωνία είναι δίκαιη, βελτιώνει την κοινωνική συνοχή και κινητικότητα και διευρύνει την στήριξη των πρωτοβουλιών ανάπτυξης. Οι πολιτικές που στοχεύουν στην ανάπτυξη αλλά αγνοούν την ανισότητα μπορεί σε τελική ανάλυση να είναι αυτοκαταστροφικές, ενώ οι πολιτικές που μειώνουν την ανισότητα, μέσω, για παράδειγμα, αύξησης της απασχόλησης και εκπαίδευσης, έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στο ανθρώπινο κεφάλαιο, κάτι που χρειάζονται όλο και περισσότερο οι σύγχρονες οικονομίες.
Των Fuad Hasanov και Oded Izraeli
Ο Fuad Hasanov είναι οικονομολόγος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο Oded Izraeli είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου του Oakland, στο Μίσιγκαν. Οι απόψεις που εκφράζονται στο παραπάνω άρθρο ανήκουν αποκλειστικά στους συγγραφείς.
Harvard Business Review
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου