Ηπειρώτες μαστόροι στην Πελοπόννησο τον 19ο αιώνα

Ναός του Αγ. Γεωργίου χωρίου Δεσινό Καλαβρύτων              

Ή ήπειρωτική έπαγγελματική άποδημία εφθανε κατά τον περασμένο αιώνα ώς τή Μικρασία, τή Συρία, τήν Αίθοπία. Χτίστες, βαρελάδες (βαγενάδες) γανωτζήδες (αλειφιάτες) όργωναν τή Βαλκα­νική καί πέρα άπό τή Μεσόγειο. 

Έτσι δέν κάνει εντύπωση πώς Ήπειρώτες χτίστες βρίσκονται καί στήν Πελοπόννησο. Εκεί­νο όμως, πού κάνει εντύπωση είναι ή προ­τίμηση πρός τούς Ήπειρώτες μαστόρους (κουδαραίους) των Πελοποννησίων καί μάλιστα του διαμερίσματος κοντά στά Λαγ­κάδια, πού ήταν επίσης όνομαστό μαστοροχώρι, καί πού οί κάτοικοί του καυχιόταν, ακριβώς, όπως οί Πυρσογιαννίτες, πώς έχτισαν τον κόσμο...

Καί θά θυμηθώ εδώ κάτι, πού μου βε­βαίωσε ό μακαρίτης Θ. Τουρκοβασίλης, σέ παλιά ομιλία μου στήν Αρχαιολογική Ε­ταιρεία μέ θέμα : "Λαϊκή αρχιτεκτονική. Ήπειρώτες μαστόροι καί γεφύρια". Μετά το τέλος τής ομιλίας καί σέ αναφορά μου πρός τούς Λαγκαδινούς, μου είπε:

- Καί οί Λαγκαδινοί δικοί σας είναι!

Δέν ξέρω, πού έβάσιζε τήν παρατήρησή του εκείνη. Είναι όμως πιθανώτατο εξ αι­τίας τών πολλών ηπειρωτικών εποικίσεων στήν Πελοπόννησο.

Γραπτή μαρτυρία τής διαβάσεως Ηπειρωτών Μαστόρων από τήν Πελοπόννησο καί μάλιστα κατά προτίμηση έναντι τών συντοπιτών Λαγκαδινών Μαστόρων είχε τήν ευγένεια νά μου στείλει ο Πρωθιερέας του 'Αγίου Γεωργίου Καρύτση κ. Νικολ. Παπαδοπούλας, ιστορικός συγγραφέας.

Είναι ενα εργολαβικό συμφωνητικό πού υπογράφουν οί πρωτοκάτοικαι του Καλα­βρυτινού χωριού Δεσινό μέ ενα τακίμι. Κονιτσιωτών μαστόρων τό 1885 γιά τό χτίσιμο τής Κοινοτικής Εκκλησίας. Ευ­χαριστώ κι άπό τή στήλη αυτή τόν ευ­γενικό αποστολέα.

Ενα ανέκδοτο εργολαβικό συμφωνητικό. Αριθμός 9855,  συμφωνητικό αξίας δραχμές. 2.400

Έν τω χωρίω Δεσνώ του Δήμου Άροανείας. 

Σήμερον τήν δεκάτην έννάτην του μηνός Μαίου του έτους χιλιοστού οκτακοσιοστού όγδοηκοστού πέμπτου (1885) ημέραν τής έβδομάδος Κυριακήν μετά μεσημβρίαν καί εν τή οικία του κυρίου Νικολάου Μπακάλη τή άγομένη ένταύθα ενθα προσκληθείς μετέβην διά τήν συνταξιν του παρόντος, ενώπιον έμού του Συμβολαιογράφου Άροανείας ’Ανδρέου Β. Σοφιανοπούλου κατοικοεδρεύοντος είς Σοπωτόν καί τών μαρτύρων κυρίων Άνδρέου Παρασκευοπούλου κάτοικοκτηματίου Δροβολοβού, καί Γεωργίου Β. Γιαννοπούλου γεωργού κατοίκου Καμενιάνων γνωστών μοι πολιτών Ελλήνων ενηλίκων καί εξαιρέσεως άνεπιδέκτων, ένεφανίσθησαν οί έπίσης γνωστοί μοι ενήλικοι καί άσχετοι πάσης συγγένειας έμοί τε καί τοις μάρτυσι κύριος Γεώργιος Γαλάνης, Χαράλαμπος Παπά Χριστοδούλου, Δημήτριος Σιέτας, Ιωάννης Κυριακόπουλος, Αναγνώστης Δημητρόπουλος, Γεώργιος I. Ζαγαρέλος, Άνδρέας Καρής, Νικόλαος Σιμιντζής, γεωργοκτηματίαι άπαντες, καί Νικόλαος Μπακάλης παντοπώλης, κάτοικοι άπαντες Δεσινού άφ’ ενός,

καί άφ’ ετέρου

οί Χρήστος Αθανασίου κτίστης, κάτοικος Κόνιτζας καί Ιωάννης Νικολάου, καί Κων­σταντίνος Ίωάννου κτίστες, άμφότεροι καί κάτοικοι Πυρσόγιαννης, οίτινες έζήτησαν την σύνταξιν του παρόντος δι’ ού συνωμολόγησαν καί παρεδέχθησαν τά έ­ξης:

“Οτι οί πρώτοι τών συμβαλλομένων κάτοικοι χωρίου Δεσινού προκειμένου νά έγείρωσαν έκ θεμελίων τον ένταύθα ένοριακόν ναόν των ό "Αγιος Γεώργιος, συνεφώνησαν μετά τών τριών τελευταίων συμβαλλομένων ώς έξης: 

"Οτι οί συμβαλ­λόμενοι Χρίστος Αθανασίου, Ιωάννης Νι­κολάου καί Κωνσταντίνος Ίωάννου, ύπόσχονται άπό σήμερον μέχρι τέλους Ιουλίου τρέχοντος έτους νά οικοδομήσουν δι’ ιδίων των εξόδων έκ θεμελίων τήν ένταύθα Εκ­κλησίαν ό "Αγιος Γεώργιος, ή δέ οίκοδομή τής έκκλησίας ταύτης θέλει είσθαι τό μέν μήκος πήχεις τεκτονικούς είκοσι, τό πλάτος πήχεων δώδεκα καί τό υψος πή­χεων οκτώ καί έν γένει ή οικοδομή ομοιό­μορφος καί άνευ της ελάχιστης έλλείψεως μετά τής κορνίζης μέ εκείνην τής έν Καστελίω του Δήμου Κλειτωρίας Εκκλησίας, -οτι οί κτισται είναι υπόχρεοι νά βάλουν τετρακοσίας στατήρας (καντάρια) άσβεστον διά τήν οικοδομήν τής Έκκλησίας μεταφέροντες καί δι’ έξόδων των άμμον καθαράν πρός χρήσιν τής οίκοδομής καί όσους λίθους ήθελον χρησιμεύσει διά τήν περαίωσιν του έργου, εκτός μόνον οί πρώτοι τών συμβαλλομένων είναι υπόχρεοι νά φέρουσι είς τον τόπον τής οικοδομής εκατόν πεντήκοντα άγκονάρια (λίθους μεγάλους) εξα­γόμενα έκ τών κτιστών, οτι όση άσβεστος ήθελεν περισσεύσει άπό τήν οικοδομήν τής Έκκλησίας θέλει παραδοθή είς τούς πρώτους τους τών συμβαλλομένων είς τόν τόπον τής καμίνου, αφού προηγουμένως ούτοι πληρώσωσι δραχμήν μίαν δι’ έκαστον καντάρι άσβέστου, οτι οί πρώτοι συμβαλλόμενοι εί­ναι υπόχρεοι νά δίδωσιν έκ διαλειμμάτων πρός τούς κτίστας τεσσαράκοντα οκάδας ρακί καλόν, οτι μετά τό πέρας τής οικοδο­μής του ναου θέλει καταμετρείσθε καί πληρώνουσι πρός τούς κτίστας παρά τών πρώ­των συμβαλλομένων πέντε δραχμάς παλαιάς έκαστος πήχυς, οτι οί πρώτοι συμ­βαλλόμενοι είναι υπόχρεοι νά δίδωσι μό­νον τροφήν, οση ήθελον χρησιμεύσει πρός τούς κτίστας διά τήν περαίωσιν τής άσβεστοκαμίνου. 

Οτι πρός τόν σκοπόν αύτόν τής οικοδομής οί δύο πρώτοι συμβαλλόμε­νοι έπλήρωσαν ήδη πρός τούς κτίστας καί τελευταίους συμβαλλόμενους δραχμάς παλαιάς τριακοσίας (300) υπόσχονται δέ νά πληρώσουν πρός τούς ίδιους κτίστας άτομικώς δραχμάς εισέτι τριακοσίας παλαιάς κατά τά τέλη Ιουλίου τρέχοντος έτους τάς δέ υπολοίπους, ήτοι τό υπόλοιπον του αντι­τίμου τής όλης οικοδομής μετά τήν καταμέτρησιν αύτής, γενομένης κατά τήν περαίωσιν του έργου κατά τά τέλη Αύγου­στου τρέχοντος έτους δυνάμει του παρόν­τος κηρυσσομένου εκτελεστού καί άνευ τό­κου καί εν υπερημερία έντόκως μέχρις έξοφλήσεως.

Οτι μετά τήν περαίωσιν του έργου οί κτίσται είναι ύπόχρεοι νά κτίσωσιν άνεξόδως καί τήν μάνδρα του προαυ­λίου τής Έκκλησίας μέ άσβεστον τών κα­τοίκων, ήτοι τών πρώτων συμβαλλομένων, πληρωνόμενοι παρ’ αυτών διά μέν τήν ασβεστον δραχμήν μίαν τό καντάρι καί τόν τοίχον τής μάνδρας πρός δραχμάς δύο καί λεπτά τριάκοντα τής παλαιας καί ταύτας κατά τά τέλη Αύγουστου τρέχοντος έτους, οτι τό πλάτος του τοίχου τής μάνδρας προ­σδιορίζεται πρός μίαν πήχυν, υπόχρεοι ουτοι τών πρώτων συμβαλλόμενων νά μεταφέρωσι μόνον τεσσαράκοντα φορτία λίθους διά τά καπάκια της μάνδρας. 

Είς ταύτα έμειναν σύμφωνοι καθ’ ολοκληρίαν τά συμ­βαλλόμενα μέρη ή δέ άξία του παρόντος ύπελογίσθη διά τό χαρτόσημον είς Δραχ­μάς νέας δύο χιλιάδας τετρακοσίας άριθμ. 2400. 

Οθεν κατ’ αίτησίν των συνετάχθη τό παρόν, όπερ άναγνωσθέν προσηκάντως εις έπήκοον πάντων υπογράφεται παρ’ ό­λων καί έμού, έκτος τού Νικολάου Μπακά­λη, Γεωργίου I. Ζαγαρέλου, Ίωάννου Κυ­ριακοπούλου καί Νικολάου Σιμιντζή καί Κωνσταντίνου Ίωάννου ομολογησάντων ά­γνοιαν γραμμάτων.

Οι συμβαλλόμενοι

Γ. Γαλάνης

X. Παπαχριστοδούλου

Δ. Σιέτας

Α. Δημητρόπουλος

Α. Καρης

Ίω. Νικολάου

Χρ. Αθανασίου

Οί Μάρτυρες

 ’Ανδρέας Παρχσκευόπουλος Γεώργιος Γιαννόπουλος

Ό Συμβολαιογράφος 

(Τ.Σ.) Α. Β. Σοφιανόπουλος

Ο,τι άκριιβές άντίγραφον.

Δεσινόν τή 1η Αύγούστου 1951 Νικόλαος Χρυσ. Μπακάλης Εφημέριος Ροδοδάφνης - Αίγιου.

Δελτίον "Ηπειρωτική Εταιρεία" Τ-43-Απρίλιος 1980

www.adelfotitavissanis.blogspot.gr