Μάθε, παιδί μου, γράμματα. Δημόσια ή ιδιωτικά;

Θετικά και κάθετα. Με όλα τα στραβά του. Τις δυσκολίες του. Το δημόσιο σχολείο αξίζει ακόμα. Απόδειξη; Το υπέροχο βιβλίο του Αντώνη Καρτσάκη «Στον ανήσυχο μαθητή μου». Ο συγγραφέας, σε ωραίο πρωτοπρόσωπο λόγο απευθύνει μια μακρά επιστολή. Όχι στους εύκολους, στα καλά παιδιά της τάξης που λένε το μάθημά τους και όλα τα κατάλαβαν. Στους δύσκολους, ταραξίες μαθητές. Ίσως καίγανε τις καρέκλες στο μάθημα ή πετούσαν τα βιβλία μετά τις εξετάσεις. Αλλά αξίζανε την προσοχή του.

Ο τρόπος με τον οποίο είναι γραμμένο το βιβλίο δεν μπορεί παρά να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στο δημόσιο σχολείο. Ο συγγραφέας, χωρίς να φαίνεται αυτό, διατρέχει και ανατρέπει όλο το Αναλυτικό Πρόγραμμα Γυμνασίου και Λυκείου. Όχι πληκτικά και θεωρητικά. Πρακτικά, απλά, εντός βιωμάτων αφηγείται την επίτευξη του μεγάλου στόχου κάθε δασκάλου προς τον μαθητή: να σε βάλω στο παιχνίδι. Γιατί το μάθημα δεν είναι τίποτε άλλο από παιχνίδι. Κι όσο παίζει παρέα με τον ανήσυχο μαθητή, ο καθηγητής τον μορφώνει και τον μεταμορφώνει. Ο ρατσιστής γίνεται διεθνιστής, ο τεμπέλης εργατικός, ο δούλος ελεύθερος, ο συμβιβασμένος ασυμβίβαστος.

Και πώς τα κάνει όλα αυτά ο διδάσκων; Με τι μέσα; Δεν θέλουμε να εξιδανικεύσουμε τον συγκεκριμένο καθηγητή και συγγραφέα, αλλά με ό,τι βρίσκει κάθε φορά. Μετατίθεται ευμενώς ή δυσμενώς, αλλά παρ' όλα τα εμπόδια που συναντά στην πορεία, τους κολλημένους γονείς ή τις τρομερές "Παναγίες" του Θηλέων, εμπνέει τους μαθητές του. Εκδίδουν περιοδικό, γράφουν ποιήματα, παίρνουν πρωτοβουλίες, σχεδιάζουν μια σχολική γιορτή και γουστάρουν!

Λάθη δεν κάνει αυτός ο διδάσκων; Κάνει. Στην αισθηματική αγωγή του ανήσυχου μαθητή, τι να προσθέσει; Πώς να εφαρμόσει τον λόγο επί του έρωτος, που είναι απολύτως άλογος; Ένας μαθητής απαγάγει μια μαθήτρια, μια άλλη μαθήτρια σε σχολική εκδρομή γίνεται λιώμα. Αλλά; Όλοι βιώνουν και μαθαίνουν. Μέσα στην περιπέτεια του δημοσίου σχολείου είναι όλα και όλα καταλήγουν θετικά. Ο καθηγητής εμπλέκεται δημιουργικά στη ζωή των μαθητών του, οι ζωές τους γίνονται ζωή του κι ενεργός εκπληρώνει τον ρόλο του, τους εμπνέει, τους μαθαίνει να είναι ελεύθεροι κι είναι κι ο ίδιος ελεύθερος.

Θα πει κανείς, ωραίος ο λυρισμός, αλλά υπάρχει και η πραγματικότητα. Όταν δεν έχουμε βιβλία, όταν υπάρχουν κενά, όταν όταν όταν; Ασκεί κριτική στα αμάθητα παθήματα του δημοσίου σχολείου ο Καρτσάκης. Στις Πανελλήνιες, στην κώφωση της πολιτείας απέναντι στα λογικά εκπαιδευτικά αιτήματα.

Αλλά, ας αντιτείνουμε την ιδιωτική πραγματικότητα. Εκεί γίνεται δουλειά; Πράγματι ο συγγραφέας δεν επιχειρηματολογεί ρητώς υπέρ του δημοσίου σχολείου. Αδιαφορία για τον μαθητή από τις εκάστοτε υπουργικές "μεταρρυθμίσεις". Αλλά διαβάζοντας κανείς τα βιώματα, αυτή την αιώνια πάλη με χιούμορ και πράξεις, με προσπάθεια και υπομονή, με κατανόηση και ηρεμία υπέρ του παιδιού που καίγεται στο msn, ε, τι άλλο να κάνεις παρά να πιστέψεις; Στην ιδιωτική πραγματικότητα, όμως;

Προσελήφθην. Υπό σεπτού (ουχί σηπομένου) ευαγούς εκπαιδευτικού ιδρύματος. Η Ελλάς άνεργος και εγώ βρήκα "δουλειά"! Διάλογος με τον Διευθυντή:

-Εμείς, ξέρετε, προτάσσουμε την παιδαγωγική ως αξία, όχι το κέρδος. Θέλουμε να εμπνεύσουμε στους μαθητές αρχές, αν και ιδιωτικό σχολείο.

(Χαίρομαι, κύριε Διευθυντά, δε θα ρωτήσω για την αμοιβή. Επιβίωση;)

-Ποια μαθήματα θα διδάσκω;

-Κοιτάξετε, κύριε Κολοκούρη, θα δούμε.

(Σα να με λέει μαλάκα ακούστηκε αυτό το κύριε)

Πιθανώς Κοινωνική Πολιτική Αγωγή, Ιστορία και τη Λογοτεχνία της Τρίτης Λυκείου. Θα σας πω πώς κάνουμε μάθημα.

-Θέλετε να δείτε μήπως κάποια σχέδια μαθήματος που έχω συντάξει για το μάθημα των Αρχαίων;

Ο διευθυντής υπομειδιά.

-Δεν θέλουμε να πιέζουμε ούτε τους διδάσκοντές μας, ούτε τους μαθητές μας. Σημασία έχει το μάθημα να είναι απόλαυση. Άλλωστε, όλα τα παιδιά μας πηγαίνουν σε φροντιστήριο ή κάνουν ιδιαίτερα. Επομένως, θα πηγαίνετε στην τάξη, θα συζητάτε μαζί τους χαλαρά για 5-10 λεπτά και μετά θα τα αφήνετε. Δεν θέλουμε να αγχώνονται τα παιδιά. Πιέζονται ήδη πολύ. Απλώς, οφείλετε ενόσω κάθονται να προσέχετε να είναι κόσμια στην τάξη, να μη χτυπηθούν, να μη φωνάζουν πολύ και τα λοιπά. Ό,τι είναι να μάθουν, το μαθαίνουν και εκτός. Α, επίσης! Αν προκύψει για εσάς κάποιο ιδιαίτερο, παρακαλώ διακριτικά.

Κύριε Διευθυντά, που λέτε, είχα ένα δάσκαλο, τον Μπαμπινιώτη. Ουδεμία σχέση έχει με την "παιδαγωγική"σας την απείθαρχη. Κάναμε μάθημα στο 204. Αν τυχόν γινόταν μπάχαλο, εκείνος κοίταζε απλώς αυστηρά ανάμεσα σε έξι φοιτητές. Το βλέμμα πλανιόταν, όχι έναν, έξι κι έλεγε "Εσύ, φίλε φιλόλογε, εσύ, δεν σε ενδιαφέρει η μηδενισμένη βαθμίδα;" Όλοι σκάγαμε και τον παρακολουθούσαμε. Πειθαρχία, δηλαδή. Κι εδώ μου ζητάτε να προσέχω να μην τραυματιστούν. Ιδιώτες παράγετε, κύριε Ιδιωτικέ.

-Μάλιστα, θα είμαι διακριτικός, κύριε Διευθυντά. Μήπως αν ακούσουν λίγο μελοποιημένη ποίηση ή παίξουμε κανένα παιχνίδι στον διαδραστικό πίνακα;

-Θα τα βρούμε όλα την Πέμπτη, θα τα κανονίσουμε.

Αφού είναι να το εκπορνεύσω το μάθημα, ας μάθω για πόσα, τουλάχιστον.

-Ευχαριστώ πολύ και με τιμάτε με την επιλογή σας! Μόνο θα ήθελα να μου απαντήσετε στο ερώτημα της αμοιβής, με τι ακριβώς μάθημα ξεκινάω και για πόσες ώρες;

-Κύριε Κολοκούρη, θέλετε να κερδίσετε ή να διδάξετε; Εμείς εδώ προτάσσουμε την παιδαγωγική, όχι το κέρδος! Πιστεύουμε σε αρχές, όχι στην τσέπη. Εσείς;

-Εγώ, φυσικά, με συγχωρείτε που ρώτησα. Μήπως βγήκε το πρόγραμμα, τι βιβλία να φέρω;

-Τα έχουμε εδώ όλα τα βιβλία. Έχετε κάποια εμμονή με το αντικείμενο; Όλα φιλολογικά είναι, άλλωστε πέντε δέκα λεπτά θα μιλάτε. Τα είπαμε. Ελάτε αύριο.

Ούτε αύριο, ούτε μεθαύριο παρά την ίδια μέρα, την Πέμπτη μου λέει: «Πολλά ρωτάτε, να μην έρθετε». Δεν συνεργαστήκαμε με το λαμπρό ιδιωτικό.

Λοιπόν, υβρίζουμε κάθε τι δημόσιο. Γνωστή καραμέλα. Συνειδητοποιούμε ότι μετά την πτώση του απολυταρχικού κομμουνιστικού μπλοκ έγινε τρομερή προπαγάνδα; Το επιζήσαν καπιταλιστικό: "Δημόσιο σημαίνει διαφθορά. Ουστ δημόσιο! Ζήτω ιδιωτικό!" Στερεότυπο ταμάμ, ομού με όλα τα δεδομένα δικαιώματα κι η δωρεάν δημόσια εκπαίδευση. Ουστ κι αυτή. Διεφθαρμένη είναι μωρέ, δε βαριέσαι. Στο δημόσιο δε γίνεται δουλειά. Τεμπελχανάδες οι δάσκαλοι. Όλοι. Δημόσιοι υπάλληλοι, ρε φίλε, τι τα σκαλίζεις; Ξύνονται. Εκπαίδευση που πληρώνεται από το κράτος, μη κερδοφόρα. Μα δεν είναι τούτο το συμπέρασμα της προπαγάνδας τόσων ετών; Το κεφάλαιο θέλει να σου κλέψει ένα δικαίωμα που έδινε ώστε να φαίνεται ανθρώπινο έναντι του εχθρού κομμουνισμού. Τι θα κάνει; Θα αμαυρώσει το δικαίωμα, θα ξεφτιλίσει, θα εκμηδενίσει. Πριν προλάβεις να πάρεις πρέφα θα σου το πάρει.

Ενώ το δημόσιο σχολείο του Καρτσάκη;

Ένα σχολείο επαναστατικό, με διανοούμενους δασκάλους, που θα αναμορφώνουν την υποταγμένη κοινωνία μας. Ένα σχολείο που δυναμώνει τα φτερά του ανήσυχου μαθητή και τον σπρώχνει σε ελεύθερες πτήσεις. Ένα σχολείο ανθρωπινό. Σίγουρα όχι ένα σχολείο που διαπράττει την ύβρι να ξεπετά το μάθημα της Λογοτεχνίας σε πέντε - δέκα λεπτά. Χαμηλές πτήσεις αυτές. Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη.

του Ηλία Κολοκούρη

Ο Ηλίας Κολοκούρης σπούδασε κλασική φιλολογία και γλωσσολογία στην Αθήνα. Είναι καθηγητής

www.protagon.com