Ηταν 17 Μαΐου 2011: Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός της
Πορτογαλίας, ο σοσιαλιστής Ζοσέ Σόκρατες, κάνει την παρακάτω ανακοίνωση στον λαό
της χώρας του: «Η κυβέρνηση κατέληξε σήμερα σε συμφωνία με τους διεθνείς
οργανισμούς για να δοθεί ένα πακέτο διάσωσης στη χώρα μας. Φυσικά, δεν υπάρχουν
προγράμματα βοήθειας που να μην είναι απαιτητικά». Επειτα από εκείνη την
ανακοίνωση η Πορτογαλία γινόταν η τρίτη χώρα της ευρωζώνης -μετά την Ελλάδα και
την Ιρλανδία- που υπέγραφε Μνημόνιο και άρχισε να ανεβαίνει τον γολγοθά της
σκληρής λιτότητας και των επιτηρήσεων της τρόικας.
Μόλις δύο μήνες
νωρίτερα ο Ζοσέ Σόκρατες είχε παραιτηθεί μετά την απόρριψη από το Κοινοβούλιο
της Πορτογαλίας ενός πακέτου νέων μέτρων λιτότητας, τα οποία προωθούσε η
κυβέρνησή του, και είχαν προκηρυχθεί εκλογές στη χώρα για τις 5 Ιουνίου. Η
εκλογική εκείνη αναμέτρηση ανέδειξε νικητή το Κεντροδεξιό Κόμμα και πρωθυπουργό
τον Πέδρο Πάσους Κοέλιο, που έχει μέχρι σήμερα -τρία χρόνια μετά- τη
διακυβέρνηση της χώρας.
5 Μαΐου 2014: Λίγες μέρες πριν από αυτή την
ημερομηνία που θα πραγματοποιηθεί η επόμενη σύνοδος των υπουργών Οικονομικών της
ευρωζώνης (Εurogroup), η Πορτογαλία θα πρέπει να ανακοινώσει την απόφασή της για
τον τρόπο εξόδου της από το μνημόνιο. Η Λισαβόνα θα διευκρινίσει αν θα ζητήσει
μια γραμμή προληπτικών πιστώσεων από τους εταίρους της ή αν σκοπεύει να
επιστρέψει στις αγορές χωρίς αυτό το δίχτυ ασφαλείας (όπως έκανε και η Ιρλανδία
πριν από λίγους μήνες). Η Πορτογαλία θα βγει από το πρόγραμμα ύψους 78
δισεκατομμυρίων ευρώ, παρά το ότι η εκταμίευση της τελευταίας δόσης του δανείου
της αναμένεται να καθυστερήσει ως τα τέλη Ιουνίου. Χώρες όπως η Γερμανία και η
Φινλανδία έχουν εκφράσει ξεκάθαρα την προτίμησή τους για μια έξοδο χωρίς δίχτυ
ασφαλείας. Ωστόσο ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Ολι Ρεν
έχει συνταχθεί με όσους υποστηρίζουν ότι η Πορτογαλία πρέπει να μπει σε
πρόγραμμα προληπτικών πιστώσεων. Γιατί το Βερολίνο προτιμά την πρώτη λύση; «Η
Γερμανία πρέπει να υποβάλει ένα ενδεχόμενο πρόγραμμα προληπτικών πιστώσεων στο
Κοινοβούλιό της. Υπό αυτή την άποψη, είναι φυσικά μια δυσκολία» παραδέχθηκε ο
Πορτογάλος πρωθυπουργός Πέδρο Πάσους Κοέλιο. Η έγκριση από το γερμανικό
Κοινοβούλιο είναι όμως μονάχα το δέντρο. Εάν δούμε ολόκληρο το δάσος, θα
καταλάβουμε, όπως επισημαίνουν και πολλοί αναλυτές, ότι στην πραγματικότητα μία
έξοδος της Πορτογαλίας από το μνημόνιο χωρίς προληπτικές πιστώσεις φαντάζει ως
το υπέρτατο «success story» για την πολιτική λιτότητας που επιβάλει η Ανγκελα
Μέρκελ.
«Οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο αλλά και άλλες ευρωπαϊκές
πρωτεύουσες θέλουν να παρουσιάσουν την Πορτογαλία ως τα απόλυτα «success
stories». Θα ισχυριστούν ότι οι μεταρρυθμίσεις στην Πορτογαλία ήταν
επιτυχημένες, αλλά δεν ήταν. Στην πραγματικότητα κατέστρεψαν και την οικονομία
και την κοινωνία» αναφέρει ο ανεξάρτητος Πορτογάλος βουλευτής Ρουί
Ταβάρες.
Και δεν έχει άδικο. Κάποια από τα στοιχεία της Πορτογαλίας είναι
θετικά. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη είχε μια αύξηση της τάξης του 0,5% το πρώτο
τέταρτο του 2014, οι εξαγωγές είχαν αύξηση της τάξης του 4,6%, ενώ ακόμη κι ο
τουρισμός αυξήθηκε κατά 4,2%. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία θα χρησιμοποιήσουν το
Βερολίνο και οι Βρυξέλλες για να θριαμβολογήσουν. Τι γίνεται όμως με τα άλλα
στοιχεία, αυτά που δικαιώνουν την άποψη του Ρουί Ταβάρες;
Αυτά δείχνουν
ότι η ανεργία έχει φτάσει πλέον το 17,6%, η ανεργία των νέων αγγίζει το 35%, οι
μειώσεις στους μισθούς και τις συντάξεις έχουν φέρει χιλιάδες Πορτογάλους
αντιμέτωπους με το φάσμα της φτώχειας, ενώ η χώρα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη
μεταναστευτική έξοδο μετά τη δεκαετία του '60. Μάλιστα, εάν οι Πορτογάλοι δεν
μετανάστευαν τόσο μαζικά, οι δείκτες της ανεργίας θα εκτινάσσονταν ακόμη
περισσότερο, σύμφωνα με τους ειδικούς. «Μέσα σε έναν χρόνο πάνω από το 1% του
πληθυσμού της χώρας μετανάστευσε. Πρόκειται, φυσικά, για το πιο μορφωμένο και
εξειδικευμένο τμήμα του πληθυσμού» εξηγεί ο Ταβάρες. Ειδικά σε ό,τι αφορά τους
νέους, περίπου μισό εκατομμύριο Πορτογάλοι ηλικίας 15-34 ετών (κυρίως μεταξύ
25-34) ανήκουν στην κατηγορία του «νεμ... νεμ...» (ούτε... ούτε...), δηλαδή ούτε
εργάζονται ούτε παρακολουθούν κάποιο σεμινάριο επιμόρφωσης. Και φυσικά δεν
μπορούν να λάβουν κάποιο επίδομα ανεργίας, γιατί ακόμη και στην περίπτωση που
εργαστούν κάπου η εργασία αυτή δεν διαρκεί ποτέ 12 μήνες, το διάστημα δηλαδή που
απαιτείται για να λάβουν το επίδομα ανεργίας
.
.
Εκτός από τα παραπάνω, το έλλειμμα της χώρας
παραμένει ακόμη στο 4%, που σημαίνει ότι η Πορτογαλία πρέπει να περάσει κι άλλα
μέτρα λιτότητας μέχρι το 2015, ύψους 16 δισ. ευρώ, ενώ το χρέος της φτάνει πλέον
το 130% του ΑΕΠ - ενώ η πρόβλεψη ήταν για 115%. Οσο για το ίδιο το ΑΕΠ της;
Συρρικνώθηκε κατά 5,7% το διάστημα 2010-2013. Το χειρότερο; Τη στιγμή που
χιλιάδες άνθρωποι αγωνίζονται κυριολεκτικά να επιβιώσουν στη χώρα, οι πιο
πλούσιοι αύξησαν την περιουσία τους περίπου έξι φορές σε σχέση με τα επίπεδα προ
κρίσης.
Σύμφωνα με δημοσίευμα των «Financial Times», μόνο φέτος η
Πορτογαλία θα πρέπει να πληρώσει για τόκους 7,3 δισ. ευρώ, ποσό που υπερβαίνει
κατά πολύ τα κρατικά κονδύλια για την εκπαίδευση, ενώ είναι ισάξιο με το κρατικό
κόστος στον τομέα της υγείας. Το ΔΝΤ έσπευσε να προσγειώσει τις προσδοκίες των
Πορτογάλων για τερματισμό της λιτότητας, καλώντας τη Λισαβόνα να αναλάβει «μια
διευρυμένη δέσμευση στη δημοσιονομική πειθαρχία», καθώς είναι αναγκαία «για να
εξασφαλισθεί ότι το χρέος θα παραμείνει βιώσιμο και για να διατηρηθεί η
εμπιστοσύνη των αγορών».
Συγγνώμη... λάθος
Το ΔΝΤ,
από την άλλη, παραδέχτηκε πριν από μερικούς μήνες ότι, εκτός από την Ελλάδα,
έγινε λάθος πρόβλεψη και για το πρόγραμμα της Πορτογαλίας.
Συγκεκριμένα,
παραδέχθηκε ότι υπολογίστηκαν λάθος οι επιπτώσεις που θα υπήρχαν στην
πορτογαλική οικονομία από την εφαρμογή των μέτρων λιτότητας, γεγονός που
κατέστησε την ύφεση πολύ μεγαλύτερη του αναμενόμενου.
Ο εκπρόσωπος Τύπου
του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Τζέρι Ράις είχε υπερασπιστεί τότε τη θέση του
οργανισμού λέγοντας ότι και στην περίπτωση της Πορτογαλίας έγιναν «λογικές
εκτιμήσεις» στην αρχή του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και «αλλαγές -
προσαρμογές καθώς εξελισσόταν το πρόγραμμα».
Μαρία
Παναγιώτου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου