Ιερά Μονή Αγίας Πελαγίας Καστροσυκιάς Πρέβεζας.

 

Κάτω από το χωριό Καστροσυκιά, λίγα μέτρα αριστερά της εθνικής οδού Πρέβεζα-Πάργα, ανάμεσα σε ψηλά δέντρα και ανθισμένους κήπους το καθολικό τής άλλοτε πλούσιας μονής της Αγίας Πελαγίας. 

Είναι κτισμένη στην ελαιόφυτη πλαγιά που εκτείνεται από τις παρυφές του οικισμού προς το Ιόνιο Πέλαγος.

Φαίνεται πως την ίδρυσαν, άγνωστο πότε, κάποιοι μοναχοί που ασκήτευαν σε σπηλιά που υπάρχει και σήμερα 100 μέτρα πάνω από τον ναό.

Η Μονή έχει κτιστεί στα ερείπια ρωμαϊκού κτιρίου, λείψανα του οποίου είναι εμφανή στον περίβολό της, ενώ πρόσφατα σε ένα από τα κελιά της αποκαλύφθηκε ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκών χρόνων.

Μαρτυρούνται δυο ανακαινίσεις της το 1613 και το 1795.

Το 1856 φαίνεται ότι κατασκευάσθηκε το λίθινο τέμπλο του καθολικού. Η χρονολογία είναι γραμμένη στις εικόνες της Σταυρώσεως και των Αγίων Αποστόλων.

Η επιγραφή στην πύλη-καμπαναριό φέρει την χρονολογία 1894. 

Ως την διάλυση της, τέλος του 19^ου αι., επιχορηγούσε το σχολείο της Καστροσυκιάς και της Ρηνιάσας (Ριζών).

Το καθολικό είναι μονόκλιτη βασιλική με τρούλο και πλάγιους χορούς. Δυο ανάγλυφοι ενετικοί λέοντες στεφανώνου την κόγχη πάνω από την είσοδο Στο εσωτερικό, 4 κίονες, ο ένας κορινθιακού ρυθμού, ανάγλυφο χτιστό τέμπλο, δυτικής επιδράσεως, με εικόνα του Χριστού δια χειρός Ν. Θωμαΐδη εκ Πρεβέζης (1951)

Η παραλία Ακρωτηρίου Αγίας Πελαγίας στην οποία είναι χτισμένη η Ιερά Μονή Αγίας Πέλαγίας Καστροσυκιάς.

Η αγιογραφία της κόγχης της Προσκομιδής είναι έργο του ιερομόναχου Χρύσανθου, ηγουμένου της μονής από το 1850 ως το 1888. 

Τα κελιά βρίσκονται στα δυτικά του καθολικού και αποτελούν κτίσμα σχήματος ορθογωνίου με τρεις χώρους διαμονής και ανοικτού εξώστη.

Από τα κτίρια που διατηρούνται σήμερα το παλαιότερο χρονολογημένο είναι ο πυλώνας με το τοξωτό θύρωμα , ο οποίος φέρει τη χαραγμένη στο επίχρισμα επιγραφή «Σ/Σ/ 1894». κτίστηκε το 1894.

Το διώροφο κτήριο δυτικά του καθολικού είναι η σχολή κοπτικής ραπτικής που χτίστηκε το 1971, με την συνδρομή του Α. Μανόπουλου και δεν λειτουργεί σήμερα.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, η Μονή έγινε γνωστή στο Πανελλήνιο, από το ερωτικό σκάνδαλο, που ξέσπασε με τον τότε Μητροπολίτη Πρέβεζας Στυλιανό Κορνάρο, που κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποίησε τις εγκαταστάσεις για χώρο ερωτικών συνευρέσεων.

Η Μονή, με πρωτοβουλίες του Μακαριστού σήμερα Άγιου Μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης Μελέτιου Καλαμαρά. έχει κριθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο σύμφωνα με ΦΕΚ 717/τβ/19.8.1997, και ενταχθεί σε ευρωπαικό πρόγραμμα προστασίας και ανακαίνησης ιερών μονών της Ορθοδοξίας. Ήδη έχει ανακαινιστεί και επισκευαστεί, τόσο ο ναός, όσο τα κελιά και ο περιβάλων χώρος

Ο εφημέριος της Καστροσυκιάς έχει στην φροντίδα του και την Αγία Πελαγία.