Ψάχνοντας τους Ηπειρώτες μετανάστες στο Ellis Island, τον χώρο υποδοχής των Ελλήνων μεταταστών στην Αμερική, τα πρώτα χρόνια του προηγούμενου αιώνα.

Το ίδρυμα Ellis Island Foundation έχει ψηφιοποιήσει την είσοδο στην Αμερική εκατομμυρίων μεταναστών - Πώς μπορούμε να αναζητήσουμε τους Ηπειρώτες μετανάστες

Πάνω από 12 εκατομμύρια μετανάστες από όλο τον κόσμο κι ανάμεσά τους και μισό εκατομμύριο Έλληνες, πέρασαν από το νησί Ellis στη Νέα Υόρκη μεταξύ 1892 και 1924, για να γίνουν μετανάστες στην Αμερική. Πολλά περισσότερα εκατομμύρια πέρασαν τις πύλες των ΗΠΑ όλον τον 20ο αιώνα, φτιάχνοντας ένα μοναδικό φαινόμενο, αυτό της μετανάστευσης.

Ποιοι ήταν όμως αυτοί οι άνθρωποι που μετανάστευαν, ποιες ήταν οι ιστορίες τους; Αν και πέρασε σχεδόν ένας αιώνας σε πολλές περιπτώσεις, λίγα γνωρίζουμε, ειδικά εμείς στην Ελλάδα που φαίνεται ότι δεν έχουμε βρει ακόμα αποτελεσματικούς τρόπους να δώσουμε φωνή στον απλό άνθρωπο. Λέμε πολλά για τη μεγάλη ιστορία των γεγονότων, αλλά πολύ λιγότερα για τα βιώματα των ανθρώπων.

Παρ' όλα αυτά, έχει αρχίσει να παράγεται ένα υλικό για τη μετανάστευση στην Αμερική με πρωτοβουλίες κι από τις δύο πλευρές του ωκεανού, ενώ ακόμα και η τέχνη έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται αν θυμηθούμε για παράδειγμα τις «Νύφες» την ταινία του Παντελή Βούλγαρη. Εκατοντάδες γυναίκες από την Ελλάδα μετανάστευσαν στην Αμερική, την Αυστραλία και αλλού, μόνο για να παντρευτούν Έλληνες μετανάστες που τις γνώριζαν από μία φωτογραφία. Στην ταινία μάλιστα, υπάρχει και μία αναφορά σε μετανάστες από την Ήπειρο.

Τα τελευταία χρόνια, ένα ίδρυμα, το Ellis Island Foundation, έχει δώσει τη δυνατότητα στο ευρύ κοινό να αναζητήσει την προσωπική ιστορία της οικογένειάς του, ψάχνοντας στα αρχεία των μεταναστευτικών υπηρεσιών του νησιού.

Με ψηφιοποιημένο έναν τεράστιο όγκο αρχείων από τους προσωπικούς φακέλους των μεταναστών που έφταναν στο νησί, για να περάσουν από τον υγειονομικό έλεγχο των «έξι δευτερολέπτων» και να πάρουν την άδεια για να εισέλθουν στη Νέα Υόρκη, έχει δημιουργηθεί μία πρωτόγνωρη σε μέγεθος βάση δεδομένων στη διεύθυνση http://www.ellisisland.org.

Ο ερευνητής, αλλά και ο κάθε ενδιαφερόμενος, μπορεί μέσα από μία απλή φόρμα να αναζητήσει ένα όνομα της οικογένειάς του ή να βρει στοιχεία για τον μετανάστη. Χρειάζεται μία απλή εγγραφή, αλλά υπάρχουν δυνατότητες και για εκτεταμένη χρήση των υπηρεσιών του αρχείου. Πρόκειται για μία εξαιρετική, υποδειγματική εργασία, που υποδεικνύει μεταξύ των άλλων και το ενδιαφέρον που δείχνει το κράτος των ΗΠΑ για την ιστορία του.

Οι Ηπειρώτες.

Μία δυνατότητα που δίνει το αρχείο είναι η αναζήτηση ανά πλοίο (search by ship). Έχουν ψηφιοποιηθεί δηλαδή τα αρχεία των πλοίων που έφταναν στο νησί από όλον τον κόσμο και ψάχνεις απλώς τα ονόματα τα οποία με τη σειρά τους σε παραπέμπουν στους φακέλους των μεταναστών. Έτσι το πλοίο Ακρόπολις, που έκανε τρία ταξίδια το 1921, στις 9 Ιανουαρίου, στις 25 Ιουνίου και στις 11 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας αλλά κι από τον Πειραιά, φαίνεται ότι πήρε μαζί του πολλούς Ηπειρώτες, αφού βρίσκονται στις λίστες ένα ζευγάρι από τα «Soudena», για παράδειγμα, ή πολλοί Βορειοηπειρώτες από το Αργυρόκαστρο ή την Κορυτσά. Και οι δύο γυναίκες όμως που δήλωσαν τόπο καταγωγής την Dovra, μάλλον από τους σημερινούς Ασπραγγέλους θα ήρθαν.

Τα πολλά ονόματα Ηπειρωτών που βρίσκουμε στις καταστάσεις του «Ακρόπολις» με λιμάνι αφετηρίας την Πάτρα, μας δείχνουν επιπλέον και τη διαδρομή του μετανάστη. Οι κάτοικοι της Ηπείρου, στην περίπτωση που χρειαζόταν να ταξιδέψουν προς τον Νότο, κάτι σχετικά σπάνιο πρέπει να σημειώσουμε, έπαιρναν πλοίο από την Πρέβεζα για τον Πειραιά, με ενδιάμεσο σταθμό την Πάτρα αλλά και άλλα μικρότερα λιμάνια.

Εξ ου και οι πολλές διαφημίσεις στον τοπικό Τύπο του Μεσοπολέμου με προσφορές ακτοπλοϊκών εισιτηρίων από τις εταιρίες μεταφοράς.

Κέντρο υποδοχής.

Το νησί Ellis έξω από το Μανχάταν, αγοράστηκε τον 17ο αιώνα από τον Samuel Ellis από τον οποίο πήρε το όνομά του κι από το 1892, ξεκίνησε να λειτουργεί ως κέντρο υποδοχής μεταναστών μέχρι το 1954. Έχει υπολογιστεί ότι το 40% όλων των σημερινών πολιτών των ΗΠΑ είχε έναν τουλάχιστον πρόγονό του στο νησί.

Μέχρι το 1924 ήταν κέντρο υποδοχής, κυρίως για τους μετανάστες της τρίτης θέσης των πλοίων που ήταν πολύ φτωχοί για να πληρώσουν εισιτήριο για άλλες θέσεις, όπου γινόταν υγειονομικός έλεγχος μέσα στο πλαίσιο (έπρεπε να έχουν μαζί τους μόνο 25 δολάρια για την είσοδο στη χώρα). Αργότερα η νομοθεσία άλλαξε όπως και οι έλεγχοι και εν τέλει γίνονταν στη χώρα προέλευσης χωρίς να χρειάζεται ειδικό κέντρο εισόδου.

Από το 1924 ως το 1954 το νησί χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο κρατουμένων και για μετανάστες χωρίς άδεια.

Τα αρχεία έχουν ενδιαφέρον γιατί δίνουν πολλές πληροφορίες ανθρωπολογικού χαρακτήρα. Για παράδειγμα, η προφορά δεν επέτρεπε πολλές φορές να γραφτεί σωστά ο τόπος προέλευσης, αλλά ακόμα και το όνομα του μετανάστη, που τελικά. άλλαζε στα χαρτιά και συχνά και στην πράξη

Το 1965, το νησί έγινε τμήμα του Εθνικού Μνημείου του Αγάλματος της Ελευθερίας έχει αποκτήσει και μουσείο.

Το ψηφιοποιημένο αρχείο ανοίγει ένα παράθυρο σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά φαινόμενα του 20ου αιώνα, τη μετανάστευση. Για τους Έλληνες, αποτελεί μία κατάδυση στη σκοτεινή συχνά αλλά σίγουρα σιωπηρή ακόμα ιστορία τους. Και ίσως και μία ευκαιρία για αναστοχασμό σε μία περίοδο που ξανά φαίνεται ότι κυλάνε νέοι τροχοί στην άμαξα της ιστορίας.

Πρωινά Νέα Ιωαννίνων

www.thesprotianews.blogspot.com