Η πυρπόληση του μαρτυρικού ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ

 ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΣΤΙΣ 26 ΚΑΙ 27. 10. 1943

Η ομιλία του Καθηγητού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνου Τσουμάκα, ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας στην εκδήλωση μνήμης και τιμής των θυμάτων του ναζισμού και της πυρπόλησης του Μαρτυρικού Χωριού Καταρράκτη, το Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2019,  

Η ΟΜΙΛΙΑ

Εξοχότατε, Κυρίες και Κύριοι!

 Η Ελληνική ιστορία στο πέρασμα των αιώνων κυριαρχείται από γεγονότα που αποδεικνύουν τη φιλοπατρία και την μέχρι θανάτου αντίσταση σε οποιοδήποτε εισβολέα. Οι Έλληνες πάλευαν, αγωνίζονταν με ιδεώδη, με αξίες και οράματα, ποτέ δεν γονάτισαν, δεν συμβιβάστηκαν με τους Κατακτητές.

Ο παλμός αυτός των Αρχαίων Ελλήνων, των Αλεξανδρινών και Βυζαντινών χρόνων, παρέμεινε απαράλλαχτος στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αναζωπυρώθηκε και δυνάμωσε στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής.

Όταν οι Βάρβαροι καταπατούσαν τη Χώρα μας δημιουργήθηκε ένα πρωτόγνωρο κίνημα ενάντια στο μεγαθήριο του ναζισμού, η Εθνική Αντίσταση. Πυρήνες αντίστασης ξεφύτρωσαν παντού, στις πόλεις, στις κωμοπόλεις, στα χωριά, στα βουνά και στους κάμπους.

 Στον πανεθνικό ξεσηκωμό τα Τζουμέρκα πρωτοστάτησαν. Οι χαράδρες, τα φαράγγια και τα διάσελα ξύπνησαν ξανά. Ο φτωχός ξωμάχος Τζουμερκιώτης πάντα μπροστά για την Ελλάδα. Κάθε χωριό έγραψε τη δική του ιστορία, το χωριό μας, ο Καταρράκτης, παντού μπροστά, με τη δική του ένδοξη και λαμπρή ιστορία.

Στο χωριό μας, οργανώθηκε ένοπλο αντιστασιακό τμήμα, που είχε και την ευθύνη της διαφύλαξης αποθηκών ιματισμού, εφοδίων, τροφίμων και πυρομαχικών που είχαν προωθηθεί από την Άρτα και την Πρέβεζα και από τις επιτόπιες ρίψεις εφοδίων των Αγγλικών αεροπλάνων.

Οι Γερμανοί, δυστυχώς, με τις κατασκοπευτικές τους υπηρεσίες πληροφορήθηκαν τις κινήσεις αυτές και ήθελαν με κάθε τρόπο να καταπνίξουν κάθε εστία αντίστασης σ’ όλη την περιοχή των Τζουμέρκων, να αφαιρεθεί και να καταστραφεί το πολεμικό υλικό που κρύβεται και να χτυπηθούν και να καταστραφούν τα χωριά χωρίς κανένα έλεος. Οι Βάρβαροι προαποφάσισαν την καταστροφή του Καταρράκτη, τον αφανισμό του χωριού μας!

 Για την ακριβή προσέγγιση της ιστορικής πραγματικότητας θα επικαλεστώ τις πλέον έγκυρες πηγές, τα κείμενα έγκριτων ιστοριογράφων, αλλά και τις αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων, συμπατριωτών μου που έζησαν τη φρίκη.

Άλλοι από αυτούς έφυγαν, δεν ζουν πια και άλλοι βρίσκονται εδώ, ανάμεσά μας, και θυμούνται και δακρύζουν και κλαίνε και μας διηγούνται: Το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτώβρη 1943 οργανώθηκε μεγάλης κλίμακας Γερμανική επιχειρησιακή δράση από την ορεινή ταξιαρχία «Εντελβάις».

Η φάλαγγα ξεκίνησε από τη Γέφυρα Μπαλτούμας, στις 22 Οκτώβρη 1943 και με πολεμικό υλικό που κουβαλούσαν μεταγωγικά ζώα, κατευθύνθηκε προς το Συρράκο, το μοναστήρι της Κηπίνας, τις Καλαρρύτες και την επομένη πάτησαν το πόδι στους Χριστούς Πραμάντων.

Την Κυριακή 24 Οκτώβρη η φάλαγγα φτάνει στην Πράμαντα και τη Δευτέρα 25 του μήνα στην Άγναντα. Οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους βρίσκοντας καταφύγιο στις δασωμένες ρεματιές και τις σπηλιές του βουνών γύρω από το χωριά τους.

Την Τρίτη 26ης Οκτώβρη 1943, εορτή του Αγίου Δημητρίου, την αποφράδα αυτή ημέρα για το χωριό μας, οι Γερμανοί κινήθηκαν από την Άγναντα προς τον Καταρράκτη, μέσω Σγάρας και μέσω Σταυρού, με σκοπό να κυκλώσουν το χωριό και να μην υπάρχει έξοδος διαφυγής για τους κατοίκους του.

 Το 1ο απόσπασμα στην πορεία του προς τον Καταρράκτη έκαψε αρκετές κατοικίες στον οικισμό Σγάρας (57 σπίτια, 40% του συνόλου) και η Κυριακούλα Γραβιά, γίνεται παρανάλωμα της φωτιάς μέσα στο σπίτι της.

Στον ανηφορικό δρόμο του Μόρφη, το απόσπασμα εκτέλεσε εν ψυχρώ τον Ιωάννη Τζουμάκα και φτάνοντας αργότερα στη Μηλιά κατέστρεψε τις περισσότερες κατοικίες (42 σπίτια, 78% του συνόλου) και εκτέλεσε επί τόπου τους Βασίλειο, Δημήτριο και Ηλία Καινούριο (στο μύλο), τις Παρασκευή και Ελένη Καινούργιου, τον Δημήτριο Λούτα και την τυφλή Μαρία Μπαρώνου.

 Το μεσημέρι το 1ο απόσπασμα ενώθηκε με το 2Ο που ακολουθούσε το δρόμο από Σταυρό, Μουτσιάρες, Απιδιές και συνέχισαν μαζί την πορεία τους για να φτάσουν λίγη ώρα αργότερα στο συνοικισμό Αμπέλια όπου πυρπόλησαν ικανό αριθμό σπιτιών και έκαψαν ζωντανό μέσα στο σπίτι του τον Παναγιώτη Τασιούλα.

Στη συνέχεια η μια ομάδα βαδίζει προς τον Πέρα Μαχαλά, ενώ η άλλη αναλαμβάνει την πυρπόληση του κεντρικού τμήματος του χωριού Οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και κρύφτηκαν τις σπηλιές του βουνού, στα Καλοκαιρά, τον Αϊ Λιά και την Κρυοπηγή. .

Ήταν απόγευμα στις 26 του Οκτώβρη, 1943, όταν η ολόλαμπρη φθινοπωρινή μέρα μεταβάλλεται σε κόλαση. Οι δαιμονικοί ήχοι των πυροβόλων όπλων, η πυρίκαυστη σκόνη και τα πυροβόλα βέλη διαγράφουν τον όλεθρο και την συμφορά.

Εκτέλεσαν, εν ψυχρώ, απέναντι από το Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης τον Κωνσταντίνο Μπίκα, και ένα στρατιώτη από τα Χανιά, το Μιχάλη. Κατέκαψαν σχεδόν το σύνολο των κτισμάτων (154 σπίτια, 96% του συνόλου), Εκκλησίες, Ναούς, Δημοτικό Σχολείο, το Κοινοτικό γραφείο, το Τηλεφωνείο, το Ηγουμενείο της Αγίας Αικατερίνης, κατοικίες,, αγροτόσπιτα και σπιτοκάλυβα.

Μεγάλη φωτιά ανάμεικτη με μαύρους καπνούς υψώνονται στον ορίζοντα. Οι Βάρβαροι κατακτητές δεν δείχνουν ίχνος σεβασμού. Η καταστροφή του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι ολοκληρωτική. Οι Βάρβαροι ατενίζοντας το πολεμικό υλικό και τα αποθηκευμένα τρόφιμα με οργή σκορπίζουν την εύφλεκτη σκόνη, ενώ ταυτόχρονα οι εμπρηστικές φωτοβολίδες προκαλούν την ανατίναξη.

Οι φλόγες και οι καπνοί συνοδεύονται από τις διαδοχικές εκρήξεις των οβίδων από το τράνταγμα των οποίων ισοπεδώνεται η στέγη και σωριάζονται οι καστρότοιχοι, ενώ τρομακτικός εκκοφαντικός κρότος ακούγεται σε ολόκληρο το χωριό που η απήχησή του συνοδεύονταν από συνεχή μπουμπουνητά στις χαράδρες των Τζουμέρκων.

Μια και μοναδική εικόνα σώθηκε, της Κοίμησης της Θεοτόκου. Την ίδια τύχη είχε και ο ναός του Αγίου Νικολάου. Στο εσωτερικό του είχαν τοποθετηθεί ποσότητες τροφίμων και ιματισμού, που ευτυχώς είχαν αφαιρέσει οι πεινασμένοι κάτοικοι πριν γίνει η πυρπόληση του ναού. Οι φλόγες που έκαιγαν τα πάντα στο διάβα τους, ζώα και σοδιές.

Οι Βάρβαροι δεν άφησαν τίποτε όρθιο, σκόρπισαν όλεθρο, σκότωσαν αθώους, έκαψαν σπίτια και νοικοκυραίους, κατέστρεψαν περιουσίες, δεν σεβάστηκαν ούτε όσια ούτε ιερά. Σιγά- σιγά η νύχτα απλώθηκε στον ουρανό. Οι Κατακτητές κατασκηνώνουν στην πλατεία του χωριού και πυροβολούν ολόκληρη τη νύχτα.

 Την επόμενη μέρα, Τετάρτη 27 Οκτώβρη 1943, η φάλαγγα κατευθύνεται προς τη Μικροσπηλιά. Στη θέση πουρνάρι του Καρατζά, στην Κατσαρέλα, ενώ η φάλαγγα έπαιρνε το δρόμο για τη γέφυρα του ομώνυμου χειμάρρου, δυο Γερμανοί στρατιώτες που ξέφυγαν από την πορεία και ανέβηκαν στον τοίχο ενός χωραφιού, με τα χέρια στη σκανδάλη, για να κατασκοπεύσουν την απέναντι στενωπό στη θέση Ακόνι, πυροβολούνται θανάσιμα από αμυνόμενο κάτοικο που τρομοκρατήθηκε τόσο για τη ζωή του όσο και για την πυρπόληση της οικίας του.

Οι Γερμανοί κτενίζουν το χώρο και κοντά στο ποτάμι συναντούν τις αθώες Ελένη Μαυράκη και Αικατερίνη Τέλωνα και ένα αντάρτη από Κέρκυρα που, χωρίς έλεος, εκτελούν επί τόπου.

Η φάλαγγα διαιρείται και πάλι σε 2 ομάδες, η μια επιστρέφει προς το χωριό και συνεχίζοντας το καταστρεπτικό τους σχέδιο έβαλε φωτιά σε όσα σπίτια είχαν απομείνει και συνέχισε προς την Κρυοπηγή, όπου κατέκαψε 35 σπίτια (100% του συνόλου). Στο μύλο της Αγίας Αικατερίνης εκτέλεσε Γεώργιο Μάντζαρη, και στη θέση Δεξαμενή τον Αθανάσιο Πανούτσο. Τις απογευματινές ώρες κατευθύνθηκε προς την Άγναντα.

 Η άλλη ομάδα συνέχισε την πορεία της προς Μικροσπηλιά έχοντας μαζί της το Χρήστο Χασιώτη, αστυνομικό, που είχε συλλάβει στη θέση Αμπέλια. Ο θάνατός του υπήρξε μαρτυρικός, μη δυνάμενος να αντέξει το υπέρογκο φορτίο που τον ανάγκασαν να φορτωθεί, τον εκτέλεσαν εν ψυχρώ.

 Οι κάτοικοι με έντονα ζωγραφισμένη τη θλίψη στο πρόσωπό τους, ταλαιπωρημένοι, άυπνοι και νηστικοί και σε αφόρητο κρύο παρακολουθούσαν από τις σπηλιές στις πλαγιές των Τζουμέρκων. Στοιβαγμένοι, κουρνιασμένοι, και μισοπαγωμένοι. Δυο ανήλικα παιδιά πέθαναν από κακουχίες στα κρησφύγετα του βουνού.

Το πρωί της 28ης Οκτώβρη δειλά - δειλά άρχισαν να επιστρέφουν στο χωριό. Η εικόνα μπροστά στα αποκαΐδια ήταν απόκοσμη. Τα μάτια υγρά, τα βλέμματα απλανή, τα στόματα βουβά. Κόποι και στερήσεις χρόνων χάθηκαν για πάντα.

Τα πάντα έγιναν παρανάλωμα της φωτιάς. 18 συγχωριανοί μας εκτελέστηκαν εν ψυχρώ, 2 παιδιά χάθηκαν, θυσίες των αμάχων στο βωμό της πολεμικής βίας και της παράνοιας, 288 κατοικίες, το 90% του συνόλου έγιναν στάχτη,.

Το χωριό αφανίστηκε. Καταστροφή και όλεθρος. Οι επιζώντες εξαθλιωμένοι από τις κακουχίες, την πείνα, το κρύο και από τον πόνο για τον άδικο χαμό των δικών τους ανθρώπων, μάζευαν αποκαΐδια. Στο πένθος για το χαμό των αθώων και στη θλίψη για τις απώλειες ήλθε για να προστεθεί το πρόβλημα της επιβίωσης.

Οι 30 οικογένειες που τα σπίτια τους δεν είχαν καεί, πέρασαν το χειμώνα στα κατώγια μαζί με τα ζώα που τους είχαν απομείνει, τα ανώγια τα διέθεσαν στις οικογένειες των γειτόνων τους. Η κατάσταση ήταν δυσκολότερη για τις οικογένειες που δεν μπόρεσαν να φιλοξενηθούν σε άλλα σπίτια. Παρέμειναν σε μισοκαμένα υπόγεια, περνώντας ένα πολύ δύσκολο και άγριο χειμώνα.

Φτώχεια και δυστυχία για πολλά χρόνια, για δεκαετίες! Η ζωή στα υπόγεια με άθλιες συνθήκες υγιεινής, με τα ζώα στην αγκαλιά, χωρίς τα αναγκαία, χωρίς φαγητό, χωρίς ρούχα ήταν ανυπόφορη. Ένα ξεροκόμματο καλαμποκίσιο ψωμί με γάλα, άβραστο τις περισσότερες φορές, ήταν η καθημερινή τους τροφή. Οι αρρώστιες η μια μετά την άλλη (και κυρίως η φυματίωση) αποδεκάτισε τους κατοίκους. Κανένας δεν έμεινε αλώβητος. Παιδιά γεννήθηκαν και δεν χάρηκαν τη ζωή, έφυγαν πολύ νωρίς.

 Χωρίς σχολεία για πολλά χρόνια, χωρίς γιατρό. Η καταστροφή των σπιτιών και οι ανυπέρβλητες δυσκολίες επιβίωσης που ακολούθησαν για χρόνια, ήταν και η απαρχή του ρεύματος εσωτερικής μετανάστευσης προς τα αστικά κέντρα.

Στο χωριό παρέμειναν κυρίως ηλικιωμένοι που σταδιακά γίνονταν όλο και λιγότεροι, οι μεγαλύτεροι αγωνίζονταν με μοναδική βοήθεια τους γείτονες και τους συγγενείς να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους, να ξαναχτίσουν την εκκλησία και το σχολείο που μέχρι το 1952 παρέμειναν σε ερείπια, να καλλιεργήσουν τη γη τους και τα παιδιά νηστικά, ρακένδυτα και ξυπόλυτα γύριζαν στους δρόμους. Θεέ μου, ποτέ πια πόλεμος!

Ευτύχημα για το χωριό, εκτός από την αγάπη των γεροντότερων, που έμειναν στον τόπο τους, αποτέλεσε και η αγάπη όλων όσων αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν, αλλά και των νεότερων γενεών Καταρρακτινών που βρίσκονταν και βρίσκονται πάντα κοντά στο χωριό και στήριζαν και στηρίζουν κάθε πρωτοβουλία που για να ξαναβρεί το χωριό την παλιά του αίγλη. Πέρασαν πολλά χρόνια για να αποτελέσει ξανά το χωριό μας ένα ζωντανό ιστό της Ελληνικής υπαίθρου. Οι κάτοικοί του ποτέ δεν ξέχασαν και δεν μπορούν να ξεχάσουν τους νεκρούς του μαύρου 43.

Με πρωτοβουλία του εκλεκτού συμπατριώτη μας, του ευπατρίδη, Στέφανου Τζουμάκα, στις 27 Οκτώβρη 2013 τελέστηκαν, για πρώτη φορά, εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης για την εκτέλεση των συγχωριανών μας και την ολοσχερή καταστροφή του χωριού από την ναζιστική θηριωδία. Ακολούθησε, από την Πολιτεία, ο χαρακτηρισμός του Καταρράκτη ως Μαρτυρικό χωριό που φέρνει την υπογραφή σας,

Εξοχότατε, και δικαιώθηκαν έτσι όλοι οι εκτελεσθέντες συγχωριανοί μας των οποίων η μνήμη πια θα μείνει στο διηνεκές. Πρόκειται για το 1ο μαρτυρικό χωριό στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων. Σε πανελλήνια κλίμακα 122 πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά έχουν χαρακτηριστεί ως Μαρτυρικοί τόποι, έχουν τα δικά τους ολοκαυτώματα (Καλάβρυτα, Δίστομο, Λιγκιάδες, Μουσιωτίτσα, Κομμένο και τόσα άλλα).

Τα ολοκαυτώματα μικρότερα ή μεγαλύτερα σε αριθμούς, δεν είναι απλά «εγκλήματα πολέμου», είναι θηριωδίες χωρίς προηγούμενο. Τα πολεμικά μέσα των ναζί ήταν αθέμιτα και απάνθρωπα. Η ψυχολογική βία, τα φριχτά βασανιστήρια, οι αθρόες εκτελέσεις αμάχων αδιακρίτως ηλικίας και φύλου, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεων, τα κρεματόρια, οι διωγμοί, οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις, οι γενοκτονίες, έδωσαν στο ναζισμό το χρίσμα της απανθρωπιάς και της θηριωδίας.

 Η εκδήλωση, που καθιερώθηκε σε ετήσια βάση πια, αποτελεί απόδοση Τιμής και Μνήμης στους νεκρούς και σε όλους τους Καταρρακτινούς που έχασαν συγγενείς και περιουσίες και υπέφεραν τα πάνδεινα από τις δυνάμεις Κατοχής.

Είναι χρέος και καθήκον μας να θυμόμαστε τις θυσίες τους, να μην τους ξεχάσουμε ποτέ και να τους διατηρούμε πάντα ζωντανούς στη μνήμη μας. Το οφείλουμε στις νεώτερες γενιές, αλλά και σε αυτές που θα έλθουν. Δεν αρκεί όμως μόνο η εξωτερική τελετουργική ατμόσφαιρα.

Χρειάζεται και ένα πατριωτικό σκίρτημα, μια νοερή επικοινωνία με τον εαυτό μας και ένας βαθύς στοχασμός. Και αυτό είναι το χρέος μας σ’ εκείνους που θυσιάστηκαν, που βασανίστηκαν, που εκτελέστηκαν, τους επώνυμους και τους ανώνυμους που με το αίμα τους, πότισαν το αγέραστο δέντρο της λευτεριάς.

Οι εκτελεσθέντες συγχωριανοί μας, μαζί με όλους τους άλλους της Ελληνικής επικράτειας, περιμένουν τη δικαίωσή τους, για όλα τα ναζιστικά εγκλήματα πολέμου και τις θηριωδίες που διαπράχτηκαν στη Χώρα μας.

Χρειάζεται μια μεγάλη συγγνώμη και μια αναγνώριση. Κάποτε στους πολέμους πρέπει να πάψουν να υπάρχουν μόνο θύματα. Κάποτε πρέπει και τα θύματα να δικαιώνονται και οι θύτες να πληρώνουν για τις πράξεις τους.

Είναι ιερό μας καθήκον να απαιτήσουμε τις πολεμικές αποζημιώσεις που προβλέπονται διεθνώς, που όφειλε και οφείλει το σημερινό Γερμανικό κράτος σε όλα τα μαρτυρικά χωριά που πυρπόλησαν και στους συγγενείς όλων των αμάχων που εκτέλεσαν, χωρίς άλλες καθυστερήσεις, χωρίς παραγραφές και προσχήματα.

 Την ξεκάθαρη αυτή θέση της Ελληνικής Πολιτείας υπογράμμισε τον Οκτώβριο πέρυσι (11/10/2018) ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια του επίσημου δείπνου που παρέθεσε προς τιμήν του Προέδρου της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, στο Προεδρικό Μέγαρο, τονίζοντας ότι αποζημιώσεις αυτές είναι «νομικά ενεργές και δικαστικά επιδιώξιμες και δεν τίθεται κανένα θέμα παραγραφής».

Το σημερινό Γερμανικό κράτος γνωρίζει αυτά τα εγκλήματα πολέμου, γνωρίζει τις θηριωδίες που έγιναν σε όλη την Ελλάδα. Τα κατακρίνει στο σύνολό τους. "Ζητάμε συγχώρεση γι αυτό που συνέβη στην Ελλάδα, δεν θέλουμε να ξεχάσουμε το παρελθόν, ούτε να παραβλέψουμε την ηθική και πολιτική ενοχή που μας βαραίνει” δήλωσε ο Πρόεδρος της Γερμανίας στην επίσκεψή του στην Ελλάδα πέρυσι τον Οκτώβρη. Δεν φτάνει όμως αυτό.

Η Γερμανία πρέπει να αποδώσει το χρέος των πολεμικών αποζημιώσεων που τη βαρύνουν και να αποκαταστήσει την τήρηση των νόμων και την τάξη των πραγμάτων.

 Το Ελληνικό Κοινοβούλιο πριν λίγους μήνες, τον Απρίλιο 2019 (17/4/19), αποφάσισε επίσημα να απαιτήσει αποζημιώσεις για τις πολεμικές καταστροφές και τα εγκλήματα στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο από τη Γερμανία και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, με το υψηλό φρόνημα που τον διακρίνει δήλωσε: Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ιερής μνήμης και μακριά από κάθε λογική αντεκδίκησης, που είναι παντελώς ξένη σε μας τους Έλληνες, εντάσσουμε τις νόμιμες αξιώσεις μας έναντι της Γερμανίας για το κατοχικό δάνειο και τις εν γένει αποζημιώσεις της Γερμανικής ναζιστικής κατοχής.

 Η Γερμανική κυβέρνηση επιμένει ότι το ζήτημα διευθετήθηκε το 1960, και δεν προβλέπονται παραπέρα αποζημιώσεις, η Γερμανική Βουλή (Bundestag) όμως τον Ιούλιο 2019 (10/07/2019) αμφισβητεί τη στάση αυτή και προτείνει Ελλάδα και Γερμανία να προσφύγουν από κοινού στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ώστε να αρθεί η νομική αβεβαιότητα και να επιτευχθεί νομική σαφήνεια.

Είναι σημαντικό για αυτό να υπάρξει συνεργασία με τη Γερμανία σε ισότιμη και φιλική βάση με την έναρξη διαλόγου ως ισότιμοι εταίροι. Δεν θα πάψουμε ποτέ να διεκδικούμε τις οφειλόμενες πολεμικές αποζημιώσεις μέχρις ότου αυτές αποδοθούν στους δικαιούχους τους. Αποτελεί ζήτημα τιμής και αξιοπρέπειας. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε για τους άμαχους που χάθηκαν άδικα, αλλά δεν ξεχάσθηκαν ούτε μια στιγμή από μας, η θυσία τους κρατάει ζωντανούς.

 Εξοχότατε !

Η υψηλή Σας παρουσία εδώ μαζί μας, σήμερα, στον ιερό και μαρτυρικό αυτό τόπο, στο Μαρτυρικό Καταρράκτη, στις εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης, είναι η ύψιστη τιμή για τους αθώους συγχωριανούς μας που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές το μαύρο 43, και τόσων άλλων που βρήκαν τραγικό θάνατο από τις φρικαλεότητες εκείνων των ημερών και της φτώχειας και δυστυχίας που ακολούθησαν, είναι η μέγιστη τιμή που γίνεται, στους απογόνους των εκτελεσθέντων, τους συγγενείς και φίλους τους, στους διασωθέντες, σ‘ όλους τους Καταρρακτινούς, σε όλους στους Τζουμερκιώτες. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη σημερινή ημέρα και σας απευθύνουμε, Εξοχότατε, τις πιο θερμές, τις πιο ειλικρινείς βγαλμένες μέσα από τις καρδιές μας, ευχαριστίες.

 Κυρίες και Κύριοι! Με ταπεινότητα και δέος στεκόμαστε εδώ μπροστά στον ιερό και αιματοβαμμένο αυτό χώρο, εδώ που οι συγχωριανοί μας ανήγειραν τον καινούργιο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στα αποκαΐδια της παλαιάς εκκλησίας που κατέκαψαν οι Βάρβαροι το μαύρο 43, εδώ στο Μνημείο των Πεσόντων στα πεδία των μαχών Καταρρακτινών για την ελευθερία της Πατρίδας.

 Εδώ μπροστά στην εικόνα της Παναγιάς, και το βλέμμα στραμμένο στην Αγία Αικατερίνη, εδώ που ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας και η συνοδεία του, τελούν την Ιερή Παράκληση, ο Ανώτατος Άρχων της Χώρας προσεύχεται μαζί μας, ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχές των εκτελεσθέντων συγχωριανών μας, και η μνήμη τους να είναι αιώνια. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή!

 Και εδώ μπροστά, στο Μνημείο των Πεσόντων, ο Ανώτατος Άρχων της Χώρας, τιμά, μαζί μας, τα αθώα θύματα του μαύρου 43 που αναγράφονται στην αναθηματική πλάκα, στη στήλη των ηρώων, όσους μαρτύρησαν με φρικτούς θανάτους και όσους ακολούθησαν στη συνέχεια από τις κακουχίες και την ανέχεια. Είναι η ύψιστη τιμή!

 Συμπατριώτες μου! Δεν ξέρω αν ήμουν άξιος να σας εκπροσωπήσω σε μια τόσο σημαντική στιγμή, σήμερα, στις εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης, με μια τόσο υψηλή παρουσία, του Ανωτάτου Άρχοντα της Χώρας, και να εκφράσω προς Σας Εξοχότατε τα συναισθήματα και τις άπειρες θερμές ευχαριστίες όλων μας γι’ αυτή την ύψιστη τιμή που μας κάνατε και που θα θυμόμαστε για μια ολόκληρη ζωή!

 Δεν ξέρω αν μπόρεσα να εξυμνήσω το μαρτυρικό θάνατο των αθώων συγχωριανών μας, όσο Τους αξίζει. Η ομιλία μου, τα λόγια μου, βγαλμένα μέσα απ’ την καρδιά μου, ιερό μνημόσυνο και φόρος τιμής σε Σας Αθάνατοι Νεκροί, και παραμυθητικός παιάνας στους απογόνους και τους συγγενείς Σας, τους διασωθέντες, σ’ όλους τους απανταχού Καταρρακτινούς, τους Τζουμερκιώτες, τους Ηπειρώτες, τους Έλληνες!

Αθάνατοι νεκροί μας! Η Μοίρα Σας επιφύλαξε φρικτό, τραγικό, μαρτυρικό θάνατο. Το εκφράζουν η ζωγραφισμένη θλίψη μας, τα δακρυσμένα μάτια μας, ο πόνος της καρδιάς μας. Αιώνια θα είναι η μνήμη Σας από τις επερχόμενες γενεές! Ζείτε στις καρδιές μας, ζείτε στη σκέψεις μας, ζείτε στην αιωνιότητα. Αθάνατοι! Σας ευχαριστώ πολύ!

https://aetostz.blogspot.com