Εδώ είναι Μπαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε

Όποιος παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις στο προσφυγικό ζήτημα, διαισθάνεται εύκολα πόσο έκρυθμη είναι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, που κινδυνεύει να μετατραπεί σε τραγική αν δεν παρέμβει σύντομα το ελληνικό κράτος. Είναι πρόσφατα τα επεισόδια που έλαβαν χώρα σε Ειδομένη, Πειραιά και Χίο και οδήγησαν σε τραυματισμούς προσφύγων, καταστροφή υποδομών των καταυλισμών, καθώς και σε αποχώρηση κάποιων ΜΚΟ από τους χώρους φιλοξενίας.

Ακόμα πιο πρόσφατη είναι η δραπέτευση από το χώρο κράτησης της Χίου 800 μεταναστών που επρόκειτο να επιστραφούν στην Τουρκία σε μερικές μέρες. Εδώ προκύπτει εύλογα το ερώτημα πώς η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να πιστεύει ότι κάποιοι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι, που πέρασαν μεγάλες κακουχίες, πλήρωσαν πολλά χρήματα και ρίσκαραν τη ζωή τους για να φτάσουν στην Ευρώπη, θα δεχτούν αδιαμαρτύρητα να επιστρέψουν στην Τουρκία και θα παραμείνουν με τη θέλησή τους στις δομές χωρίς φύλαξη που τους φιλοξενεί; Αυτό φυσικά είναι αδύνατον, όσο κι αν προσπαθεί η αριστερής ιδεολογίας κυβέρνηση να πείσει τον εαυτό της ότι αυτό είναι δυνατό, κι αποδεικνύεται από τα συνεχώς εντεινόμενα επεισόδια και τις αποδράσεις μεταναστών. 

Την ίδια ώρα η αστυνομία έχει λάβει οδηγίες να μην παρεμβαίνει, ακόμα και όταν μετανάστες προς επιστροφή στην Τουρκία δραπετεύουν από τις προαναχωρησιακές δομές, αλλά μόνο να αποτρέπει γενικευμένα επεισόδια. Ούτως ή άλλως, μια μικρή δύναμη αστυνομικών δεν θα μπορούσε να επιβάλει την τάξη (χωρίς να κινδυνεύσει η σωματική τους ακεραιότητα) σε μια πολυπληθή ομάδα απεγνωσμένων ανθρώπων, που έχουν πολλά να χάσουν αν επιστρέψουν στην Τουρκία. 

Αυτή η εικόνα της χώρας κινδυνεύει να λειτουργήσει καταστροφικά για τον τουρισμό μας, τομέα που αποτελεί τον σημαντικότερο αιμοδότη της εγχώριας οικονομίας. Όποιος τουρίστας βρεθεί στο λιμάνι του Πειραιά, αντικρίζει ως πρώτη εικόνα έναν θλιβερό προσφυγικό καταυλισμό και κάποιους αδίκως ταλαιπωρημένους ανθρώπους, που ζουν υπό απάνθρωπες συνθήκες

 στην κυριολεξία στο δρόμο. Οι άνθρωποι αυτοί πρέπει άμεσα να διαχωριστούν σε εθνότητες και κατηγορίες (πρόσφυγες/μετανάστες) και να μοιραστούν σε όλη την χώρα, αλλιώς πολύ σύντομα θα υπάρξουν θύματα μεταξύ τους. 

Η Ευρώπη, όσο κι αν ελπίζουν οι ίδιοι οι πρόσφυγες ότι θα συγκινηθεί βλέποντας τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης τους και θα ανοίξει τελικά τα σύνορα, δεν πρόκειται να αλλάξει πολιτική. Η συμφωνία με την Τουρκία είναι η μόνη πολιτική της Ε.Ε. σε σχέση με το προσφυγικό και η τελευταία της οργανωμένη προσπάθεια. Μια συμφωνία που δύσκολα θα εφαρμοστεί στην πράξη και που θα οδηγήσει μελλοντικά σε πολλαπλές καταδίκες της Ελλάδας από τα Διεθνή Δικαστήρια για τις πολύ στενές χρονικά διαδικασίες ελέγχου αιτήματος ασύλου. 

Η Τουρκία θα εφαρμόσει το μίνιμουμ των υποχρεώσεων της ως τον Ιούνιο για να εξασφαλίσει την κατάργηση της βίζας στους Τούρκους πολίτες, ενώ από Ιούλιο ίσως επιτρέψει στις προσφυγικές ροές να δυναμώσουν ξανά. Οι καιρικές συνθήκες θα βοηθήσουν σε αυτό. Αν όμως συμβεί αυτό το ενδεχόμενο, η κατάσταση στην Ελλάδα θα γίνει ανεξέλεγκτη και ίσως οδηγήσει και σε ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις.Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειώσουμε άλλο ένα γεγονός που δυσκολεύει την διαχείριση του ζητήματος και που η κυβέρνηση είναι ανίκανη να ελέγξει. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και οι Αλληλέγγυοι που βρίσκονται στους καταυλισμούς.

Υπάρχουν πολλές ΜΚΟ και εθελοντές που προσφέρουν πραγματικό έργο και όντως βοηθούν αφιλοκερδώς τους πρόσφυγες. Μεταξύ αυτών όμως βρίσκονται και πολλές ΜΚΟ και Αλληλέγγυοι (πολλοί έχουν έρθει από το εξωτερικό) που προσπαθούν είτε να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των προσφύγων, είτε να επιτύχουν άλλους σκοπούς (όπως μια «επανάσταση» που θα ξεκινούσε μέσα από τους καταυλισμούς). 

Για αυτό τον λόγο αποτρέπουν τους πρόσφυγες από το να μετακινηθούν στους οργανωμένους καταυλισμούς ή διασπείρουν φήμες για ανοιχτά σύνορα ή εναλλακτικούς δρόμους προς την Ευρώπη. Την εξήγηση ίσως να αποτελεί το γεγονός ότι οι ΜΚΟ θα διαχειριστούν τα 800 εκατομμύρια ευρώ που θα δοθούν από την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες. Όσοι πραγματικοί εθελοντές βρίσκονται στους καταυλισμούς γνωρίζουν ότι πολλοί από τους «εθελοντές» κάποιων ΜΚΟ είναι αμειβόμενοι με καλό μεροκάματο και αυτό το μεροκάματο οφείλουν να προστατεύσουν. Αν αυτό το φαινόμενο δεν ελεγχθεί από την κυβέρνηση, πολύ δύσκολα θα πειστούν οι πρόσφυγες να μετεγκατασταθούν σε οργανωμένες κρατικές δομές.

Το προσφυγικό ζήτημα είναι πράγματι τεράστιο και έχει επικαλύψει κάθε άλλο ζήτημα στη χώρα. Μαζί με τη συζήτηση (που σκοπίμως προκάλεσε η κυβέρνηση) περί διαπλοκής-διαφθοράς, αποτελούν τον τέλειο αντιπερισπασμό για να φύγουν τα φώτα της δημοσιότητας από τα ζητήματα της αξιολόγησης, των νέων φόρων, των κόκκινων δανείων και των περικοπών των συντάξεων, που δεν ωφελεί καθόλου την κυβέρνηση. 

Ας κλείσουμε λοιπόν αυτό το άρθρο με ένα πολιτικό σχόλιο. Στο προηγούμενο μας άρθρο λέγαμε ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα επιλέξει είτε σύντομα εκλογές (ώστε να παραμείνει ισχυρή Αξιωματική Αντιπολίτευση με ένα 25%-28%), είτε θα συνεχίσει κανονικά με την ψήφιση των μέτρων και θα προσπαθήσει να πάρει μια θετική υπόσχεση για το χρέος, πάνω στην οποία θα πατήσει για να προσπαθήσει να επιβιώσει πολιτικά και να μετατρέψει τον ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα της Σοσιαλδημοκρατίας, αλώνοντας τα κόμματα της Κεντροαριστεράς.

Φαίνεται πλέον ότι τα σενάρια εκλογών παραμερίζονται προσωρινά (σε αυτό βοήθησε και η πρόταση Μητσοτάκη για εκλογές που συσπείρωσε τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας) και επικρατεί το δεύτερο σενάριο περί συνέχισης της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (αν και το προσφυγικό μπορεί να φέρει απρόβλεπτες εξελίξεις) και μετακίνησης του προς το κέντρο. Αυτός είναι ο λόγος που τα κόμματα της Κεντροαριστεράς (ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι-ΚΙΔΗΣΟ και λοιπές κεντροαριστερές κινήσεις) βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο συνεννοήσεων για πιθανή μελλοντική συνεργασία, ως τη μόνη πιθανότητα πολιτικής τους επιβίωσης στις επόμενες εκλογές (που δεν πρόκειται πάντως να λάβουν χώρα το 2019).

Το επόμενο διάστημα αναμένεται πλήρες κρίσιμων γεγονότων, κοινωνικών ανακατατάξεων και πολιτικών ανατροπών. Το σίγουρο όμως είναι ότι μαζί με την Ανάσταση του Κυρίου δεν πρόκειται να έρθει καμία Ανάσταση της ελληνικής οικονομίας (όπως ο Αλέξης Τσίπρας υποσχέθηκε πρόσφατα).

Την ίδια ώρα που η Κύπρος βγαίνει και επισήμως από το δικό της μνημόνιο (στο οποίο μπήκε τρία χρόνια μετά την Ελλάδα).

Όπως έγραφε κάποτε ο Εγγονόπουλος: «Εδώ είναι Μπαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε»...

Χρύσανθος Στεφανόπουλος Οικονομολόγος - Ορκωτός ελεγκτής (ACCA)

www.huffingtonpost.gr