Ηλιόκαλη Ιωαννίνων. Δείτε τα video

Δείτε τα video

Ηλιόκαλη Ιωαννίνων

Δεκατέσσερα χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων, στους πρόποδες του Δρίσκου, ανάμεσα από την κοινότητα Πλατανιά και Δροσοχώρι και σε υψόμετρο 600 μέτρων, βρίσκεται ένα από τα λεγόμενα καμποχώρια, η Ηλιόκαλη. Το χωριό απλώνεται σε μια έκταση 3.300 στρεμμάτων και είναι κτισμένο μέσα σε ένα πυκνό δάσος, με πολλά καταπράσινα δέντρα και θάμνους, και πολλές πηγές με φυσικό νερό.

Η ιστορία αναφέρει ότι το χωριό προϋπήρχε από τα παλαιά χρόνια σαν συνοικισμός με την ονομασία Μουρκιούς, και ότι κατοικούσαν Τούρκοι, εξού και η ονομασία. Στις 2 Μαΐου 1927 ο οικισμός Μουρκιούς μετονομάστηκε σε Κοινότητα Ηλιόκαλης, παίρνοντας την ονομασία αυτή από το μοναστήρι της Ηλιόκαλης, που βρίσκεται στην περιοχή.

Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωκτηνοτροφία αλλά και με οικοδομικές εργασίες. Το χωριό παράγει πολλά κτηνοτροφικά προϊόντα, και ξακουστό στην περιοχή είναι το γνήσιο τσίπουρο, που φτιάχνεται με τον παλαιό παραδοσιακό τρόπο και που η απόσταξη του δεν παύει και σήμερα να είναι για τους κατοίκους μια μεγάλη γιορτή, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι συγγενείς και φίλοι του κάθε παραγωγού. Η γιορτή αυτή φυσικά συνοδεύεται από πολλούς παραδοσιακούς μεζέδες.

Η κεντρική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, με την επιβλητική της παρουσία, γιορτάζεται στις 26 Ιουλίου κάθε χρόνο με πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στις άκρες του χωριού δεσπόζουν επίσης τα 2 εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και της Ζωοδόχου πηγής. Στο χωριό βρίσκεται ακόμη το παλιό και διατηρητέο δημοτικό σχολείο που κατασκευάσθηκε το 1913, αν και ακόμη περιμένει την επιχορήγηση του Υπουργείου πολιτισμού για την συντήρηση του. Λειτουργούσε έως το 1987 όπου και κατασκευάστηκε το νέο δημοτικό σχολείο.

Ενεργός και με μεγάλη κοινωνική δράση είναι και ο Μορφωτικός Σύλλογος Ηλιόκαλης. Με μεγάλη συμμετοχή των ηλικιωμένων του χωριού ιδρύθηκε πριν μερικά χρόνια και το κέντρο Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ), με μεγάλη παρέμβαση στην τοπική κοινωνία. Ιδρυτής του κέντρου είναι ο αειμνηστος Θεοχάρης Τσιώνης.

Στην Β΄ Ερασιτεχνική Κατηγορία βρίσκεται επίσης και η τοπική ομάδα, Π.Α.Ο. Ηλιόκαλης.

Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 η κοινότητα Ηλιόκαλης συνενώθηκε με τον νεοδημιουργηθέντα Δήμο Παμβώτιδος, ενώ σήμερα με τον Νόμο Καλλικράτη ςίναι δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ιωαννιτών

Το χωριό σφύζει από ζωή, αν και πολλοί κάτοικοι του χωριού μετανάστευσαν στο εξωτερικό και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι Ηλιοκαλίτες έχουν μεγάλη προσήλωση στα ήθη και έθιμα του τόπου τους.

Μονή Ηλιόκαλης                                                      

 Η Μονή Παναγίας Ηλιόκαλης είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση Θεοτόκου. Βρίσκεται στο βουνό Δρίσκος κοντά στα Ιωάννινα και απέχει από αυτά περίπου 14 χιλιόμετρα. Είναι ένα μοναστήρι φρουριακού τύπου, χτισμένο με πέτρα Σώζεται ένα παλιό διώροφο κτήριο με κελιά στο ισόγειο και στάβλους και αποθήκες στο υπόγειο και το καθολικό του, καμαροσκέπαστη βασιλική με πρόναο, κυρίως ναό και Άγιο Βήμα και ένα νεότερο μικρό κτίσμα, από το οποίο γίνεται και η είσοδος στον ναό.

Η μονή έχει περίκλειστο χαρακτήρα και περικλείεται με ψηλό μαντρότοιχο. Περιλαμβάνει το καθολικό και στην νότια πλευρά του περιβόλου τμήματα των κελιών. Το καθολικό είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός με τρίπλευρη αψίδα.

Η μονή Ηλιόκαλης είναι ένα από τα πρώτα διακοσμημένα μνημεία του 17ου αιώνα στην Ήπειρο με τοιχογραφίες του 1604/5 που η τέχνη τους ακολουθεί αυτή της Μακεδονίας.

Στο ναό σώζεται επίσης αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο και δεσποτικές εικόνες του 1766.

 Οι ωραιότατες αγιογραφίες είναι του 1888 και το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι έργο του Αναστασίου Μπαλαδήμα από τα Ιωάννινα (1766). Το χωριό Ηλιόκαλη, ένα από τα λεγόμενα καμποχώρια των Ιωαννίνων, έχει πάρει το όνομά του από το παλιό μοναστήρι.

"Η Παναγία Ηλιόκαλη"

Κώστα Κρυστάλλη - Άπαντα
απόσπασμα από το κεφάλαιο 
"Οι Βλάχοι της Πίνδου - Μαλακάσι"

 ...Μετ' ὀλίγον, δηλ. μετ' ἄνοδον ἡμισείας σχεδὸν ὥρας ἀπὸ τῆς βρύσης τοῦ Μπορδοβάρι (= το σημερινό Χαροκόπι), ἐφάνη πρὸ ἡμῶν ἐπὶ τινος ὑψώματος ἐν μέσῳ δάσους σκιεροῦ, ὑψηλὸν τετράγωνον περιτείχισμα, τὸ ὁποίον ἐκ πρώτης ὄψεως ἐξέλαβα ὡς φρούριον τοῦ Ἀλῆ πασᾶ ἤ κανενὸς αὐθέντου Ἑνετοῦ. Στραφεὶς ὅμως ἵνα ἐρωτήσω τὸν ὄπισθεν ἐρχὀμενον ἀγωγιάτην μου, εἶδον αἰφνιδίως αὐτὸν μὲ τὰ βλέμματα προσηλωμένα ἐπὶ τοῦ τείχους ἐπάνω νὰ σταυροκοπῆται καὶ νὰ ψυθιρίζῃ μετ' εὐλαβείας:

- Θέ μ΄ Παναγία μ΄ Ἡλιόκαλλη,  Θέ μ΄ Παναγία μ΄ Ἡλιόκαλλη,Θέ μ΄ Παναγία μ΄ Ἡλιόκαλλη. Τρίς. 

    Ἐνῶ εἶχα λοιπὸν σκοπὸν νὰ τὸν ἐρωτήσω τί φρούριον ἥτο αύτό, ἤδη δὲν ἠδυνάμην παρὰ νὰ τὸν ἐρωτήσω τί μοναστῆρι εἶναι.

- Ἡ Ἅϊ - Ἡλιόκαλλη, γυιέ μου, ἀπάντησε προθύμως ὁ μπάρμπα - Γιάννης, μεγάλ΄ ἡ χάρι της, καὶ ἐσταυροκοπήθη καὶ πάλιν.
- Τότες ἐδῶ νὰ κάνουμε μεσημέρι, μπαρμπα -Γιάννη.

    Διήλθομεν μίαν παλαιὰν βρύσιν (=εννοεί τη βρύση του Μύταρη, η οποία σήμερα έχει προσχωθεί από το χείμαρρο), ἐπηδήσαμεν ἕνα χείμαρρον βαθὺν καὶ ἀνελθόντες χλοερόν τινα λόφον εὑρέθημεν πρὸ τῆς σιδηρᾶς θύρας τῆς μονῆς, ὅποὰἀφιππεύσαμεν. Ἡ θύρα ἦτο κεκλεισμένη καὶ διὰ τοῦτο ἐχρειάσθη να κτυπήσωμεν καὶ νὰ φωνἀξωμεν... 

...Ὁ ναΐσκος κεῖται ἀκριβῶς εἰς τὸ μέσον τῆς αὐλῆς, αἱ δὲ μεσημβριναὶ καὶ δυτικαὶ πλευραὶ τοῦ τείχους τοῦ περιβόλου ἔσωθεν περιλαμβάνουσιν ἀρκετὰ κελλία καὶ ὑπόγεια, πρὸ τῶν ὁποίων προεξέχει ξύλινος ἐξώστης ἐκτεινόμενος κατὰ μῆκος αὐτῶν... 

...Κατὰ τοὺς παλαιοὺς χρὀνους κάποιος ἱερεὺς ὀνόματι Ἀθανάσιος ἐκ τοῦ παρακειμένου χωρίου Βέρζας (= δεν υπάρχει σήμερα, στη θέση του αναπτύχθηκε το χωριό Πλατανιά), πρὶν κτισθῇ ἡ μονή, ἔβλεπε τὰς νύκτας φῶς λάμπον εἰς τὰ δἀση ταῦτα. Ἐρχόμενος δ' ἐπὶ τὀπου τὴν ἡμέραν οὐδὲν ἔβλεπε, διότι τὸ φῶς τὴν νύκτα μόνον ἐφαίνετο. Μετὰ τεσσαράκοντα ὁλοκλήρους τοιαύας νύκτας ἐκίνησεν ἐκ τοῦ χωρἰου του ὁ Παπαθανάσης μίαν ἡμέραν μετ' ἄλλων συναδέλφων ἱεροφορεμένων καὶ μετὰ δοξολογίας καὶ ἁγιασμοῦ ἧλθεν εἰς τὸ δάσος. Τότε ἐφανερώθη εῖς αὐτὸν ἐπὶ τῆς κορυφῆς μιᾶς γηραιᾶς πρίνου, ἡ λάμπουσα εἰκὼν τῆς Θεοτὀκου φέρουσα τὴν ὑπογραφὴν "Ἡλιοκαλής", τοὐτέστιν ὁμοία πρὸς τὸν ἥλιον κατὰ τὴν καλλονήν. Κατεβίβασεν ὁ Παπαθανάσης τὴν εἰκόνα ἀπὸ τοῦ δένδρου καὶ πωλήσας τὴν οἰκίαν του ἔκτισε τὸν ναόν, εἰς ὅν κατέθηκε τὴν εἰκόνα καὶ ἀφιέρωσε πάντα τὰ κτήματά του, ἀφιερώθη δὲ καὶ αὐτὸς οἰκογενειακῶς. Οὕτως ἐκτίσθη ὁναός, ὅστις ἀκολοὐθως ἀνεκαινίσθη κατὰ καιρούς, ἕως ὅτου ἐπὶ Ἀλῆ - πασᾶ, πρὸ τοῦ 1806, ὁ ἡγούμενος Ἀγάπιος ἀνήγειρε τὰ τείχη. Εἰς ἀπόδειξιν μοὶ ἔφερεν ὀ κ. Ζενεράλης τὸν κατάλογον τῶν ἡγουμένων τῆς μονῆς ἧς πρῶτος δείκνυται ὁ Ἀθανάσιος. Ἐν τᾦ καταλόγῳ αὐτῷ ἠρίθμησα ὑπὲρ τοὺς 50 ἱερομονάχους, 20 μοναχάς, 15 πρεσβυτέρας, πλείστους ἱερεῖς καὶ τρεις ζωγράφους, οἵτινες κατὰ καιροὺς ἱστόρησαν τὸν ναόν.

   Μετὰ ταῦτα ὁ κάλλιστος αὐτὸς ἔφορος τῆς μονῆς μὲ ὡδήγησεν ἐντὸς τοῦ ναοῦ, ὅπου ἐπὶ τῆς θύρας τοῦ νάρθηκος μοὶ ἔδειξεν ἐπιγραφὴν τινα γραπτήν, καθ' ἥν ὁ ναὸς ἐν ἔτει ᾳριγ΄ 

(1113) ἱστορήθη (ἐζωγραφήθη), ἄρα ἐκτίσθη πρὸ τοῦ ἔτος τούτου. Μοὶ ἔδειξεν έπίσης ἐντὸς ἀργυρᾶς κάλπης τεμάχια λειψάνων ἀπὸ τὰ ἅγια κόκκαλα τοῦ Ἀποστόλου Θωμᾶ, τοῦ Ἁγ. Φιλίππου, τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς καὶ τοῦ Ἀγ. Φωτίου. Μ' ἐπληροφόρησε περὶ τῶν κτημάτων τῆς μονῆς καὶ τῶν δύο μετοχίων αῦτῆς, ἐξ ὧν ἕν είς τὸ χωρίον Κοντινοὺς καὶ τὸ ἕτερον ἐν Ἰωαννίνοις, ὁ ναΐσκος τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων. Εἰς τὸ μετόχιον τῶν Κοντινῶν ἐμόναζον ἄλλοτε μοναχαί, νῦν ὅμως οὐδ' ἄρρην μένει...

www.romiazirou.blogspot.gr