Σπαθαραίοι (Σπαθαράτι) Θεσπρωτίας.

Το Σπαθαρατι είναι δημοτική ενότητα του Δήμου Ηγουμενίτσας και υπάγεται στην ενότητα του άλλοτε δήμου

Μαργαριτίου του νομου Θεσπρωτίας. Βρίσκεται 11 χλμ. νοτιοανατολικά από το 

Μαργαρίτι σε υψόμετρο 130 μ. Σύμφωνα με την τελευταία διοικητική διαίρεση 

αποτελεί έδρα τοπικής κοινότητας  της δημοτικής ενότητας του Μαργαριτίου. 

Ο πληθυσμός των Σπαθαραίων το 1971 ήταν 227 κάτοικοι, το 2001 αριθμούσε 

147 κατοίκους. Οι Σπαθαραίοι μαζί με το Μορφι έχουν 404 κατοικους, 147 και 

257 αντίστοιχα. Σύμφωνα με  μια παλιά απογραφή του 1895 το Σπαθαρατι 

είχε 27 σπίτια με 139 κατοικους. Συνδέεται με τον αμαξωτό δρόμο Μορφατίου 

Καναλακίου. Εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη Παραμυθιας, Φιλιατών, 

Γηρομερίου και Πάργας. Οι κάτοικοι, του  ασχολούνται με την κτηνοτροφία

και λιγότερο με την καλλιέργεια ενός μικρού ξερικού κάμπου που βρίσκετε κοντά 

στο χωριο. Στην δεκαετία του 1960- 70 οι περισσότεροι κάτοικοι μετανάστευσαν 

αναζητώντας  μια καλύτερη προοπτική για την επιβίωση τους.

Το σημερινό χωριο χτίστηκε μετά το 1870 γύρω από το μοναστήρι της Αγίας

Τριάδας. Το παλιό χωριο Σπαθαρατες, καταστράφηκε από τους Τούρκους.

Έμειναν ο Aη Γιώργης και η Αγια Βαρβαρα να θυμίζουν την ύπαρξη του. 

Η εκκλησια του χωριου είναι αφιερωμένη στην Αγια Τριάδα. Στην

κατοχή (1941-1944) το χωριο κάηκε δυο φορες  από τους ιταλογερμανούς 

κατακτητές και ιδιαιτερα από τους αλβανοτσάμηδες συνεργάτες τους, γιατί 

οι κάτοικοι του ήταν από τους πρώτους Θεσπρωτους που αντιστάθηκαν.

Είναι πιθανόν το όνομα Σπαθαραίοι να προέρχεται από κάποιον Σπαθάριο  (τίτλος 

αξιωματούχου) στην περίοδο των Δεσποτάτων της Ηπειρου στο 1000 / 1350 μ.χ. 

Σήμερα οι λιγοστοί κάτοικοι ζουν με την ελπίδα αξιοποίησης του κάμπου 

για να μπορέσουν οι λίγοι νέοι να κρατηθούν στον τόπο τους.

Η περιοχή των Σπαθαραίων είναι ιδανικότατη για την κτηνοτροφία και για την καλλιέργεια 

της ελιας. Σε αυτόν τον τομέα όμως δεν έχει γίνει καμια σοβαρή προσπάθεια από πλευράς 

πολιτείας και των κατοίκων. Ο μικρός κάμπος που βρίσκετε σε σχετικά κοντινή απόσταση, 

δεν έχει τις απαραίτητες υποδομές  για την σωστή καλλιέργεια του με αποτέλεσμα

οι νέοι να περνουν τον δρόμο της μεταναστευσης.

(Άποψη του κάμπου Σπαθαραίων και στο βάθος τα Σουλιώτικα Όρη).

Το Σεντούκι του Σπαθαρίου:

(Πηγες: Σπυρου Μουσελιμη).

Εκεί που σώνεται ο μικρός κάμπος του Σπαθαρίου και συναντιέται με το ρίζωμα της 

βουνοσειράς της Λιπας επί λοφίσκου στέκεται, ανάμεσα στα σφηνολιθαρα το Σεντούκι

του Σπαθαρίου. Είναι ένας παμπάλαιος τάφος λαξεμένος επί βραχωδικου ογκολιθαρου. 

Στην απέναντι ραχούλα του Aη Δημήτρη κοντά στην πελώρια αγριελιά βρίσκεται κι άλλο 

παρόμοιο Σεντούκι (τάφος). Εκεί κοντά το 1950 βρέθηκε μια ελαιοκαπασα. 

Στα παλιά χρονια αυτός ο τόπος ήταν κομμάτι της αρχαίας Ελεάτιδας, μας λέει

ο ιστορικός Σπύρος Μουσελίμης. Η Μονη του Οσίου Λουκά: Εξαφανισμένη μονη, μεταξύ

Σπαθαρίου και Μορφατίου, σώζεται μέρος του αγίου βήματος και ίχνη υδραγωγείου 

όπου μεταφέρονταν νερό με πήλινους σωλήνες στο μοναστήρι από παραπλήσια πηγή.

Η δολοφονία του Παπα-Σπύρου Νούτση

Οι κάτοικοι του Σπαθαρατιου όπως και σε πολλά αλλα Ηπειρωτικα χωρια είχαν 

αμέτρητα θύματα στα χρονια της τουρκικης δουλιας και στην περίοδο 1940 έως 1944.

Η στυγερή όμως δολοφονία του Παπα-Σπύρου Νούτσι και του προεδρου του 

Σπαθαρατιου Βασίλη Τσούπι, οι οποιοι δολοφονηθηκαν αγρια από τους 

μουσουλμάνους της περιοχής Μαργαριτίου το 1942 ,είναι καταγραμμένη από όλους τους

ιστορικούς της περιοχής μας. Είναι γνωστό ότι συνελήφθησαν ως αντίποινα για την 

εκτέλεση του αρχηδιμιου Γιασίν Σαντικ του Μαργαριτίου.  Σύμφωνα με μαρτυρίες 

των παλαιοτερων οι δυο αυτοί εθνομάρτυρες, οδηγούμενοι από το Σπαθαρατι έως 

το Μαργαρίτι βασανίστηκαν φρικτά από τους μουσουλμάνους και τα άψυχα σώματα 

τους δεν βρέθηκαν. Ίσως μελλοντικά μάθουμε περισσότερα για τον ιερέα 

Παπα-Σπύρο Νούτσι από τους συγγενής του, τα οποια θα δημοσιεύσουμε στην 

ιστορία των Σπαθαραίων για να μάθουν οι νεότερες γενιές ότι τα ιερά αυτά χώματα

που πατούν, είναι ποτισμένα από το αίμα των προγονον τους. Εκτος αυτού 

αποτελεί υποχρέωση μας να τιμήσουμε τους νεκρούς αυτούς που έπεσαν

για την ελευθερια της πατρίδας μας, τιμώντας τους με κάποιο μνημείο 

που από ότι γνωρίζω μέχρι σήμερα δεν έχει στηθεί. 

Ο Βασίλης Μπαλούμης

Φωτογραφία από το βιβλίο του εκπαιδευτικού Παραμυθιώτη Βασίλη Παυλίδη,

(Οι Αλβανοτσάμηδες της Περιοχής Παραμυθιας και η Κατοχή) που εκδόθηκε 

τον Φεβρουάριο του 2009, το οποιο μας έστειλε η κόρη του Αλεξάνδρα.  

Στην φωτό αυτή απεικονίζονται οι δυο πρώτοι αντιστασιακοί της Θεσπρωτίας.

Οι Απελευθερωτικοί Αγώνες του Βασιλειου Μπαλούμη.

Ο Βασίλης Μπαλούμης γεννήθηκε στους Σπαθαραίους του Δήμου Μαργαριτίου Ν. Θεσπρωτίας 

το 1910, από αγρότες γονείς, που με ευλάβεια τηρούσαν τις Ελληνοχριστιανικές

παραδόσεις. Άνθρωπος της υπαίθρου, (γεωργοκτηνοτρόφος). Γνώριζε ανάγνωση και γραφή

της ελληνικής γλώσσας, την τοπική ιστορία και πληρέστερα την ιστορία του ηρωικού Σουλίου.

Ήταν λιγομίλητος, συνετός, λιτός και αποφασιστικός με ακλόνητες, βασικές αρχές, 

την αγάπη στην πατρίδα και στον άνθρωπο. Πατέρας τεσσάρων παιδιών. 

Η οικογένεια του γεύτηκε οδυνηρές καταστάσεις, όπως η ομηρία του 7χρόνου 

παιδιού του Χρηστου, αφανισμός της περιουσιας και επιπρόσθετα, η απώλεια 

της πρώτης συζύγου του, ως κόστος των εθνικών αγωνων.

Η  εθνική αντίσταση του Βασίλη Μπαλούμη άρχισε τον Ιούλιο 1941 έως τα μέσα 

Μαΐου 1944, μαζί με άλλους Θεσπρωτούς αγωνιστές, με πολλές δραστηριότητες και με κορυφαία

την εξόντωση του αρχιδημιου Γιασίν Σαντικ  (αρχηγού των Τουρκαλβανών Μαργαριτίου. 

Από το 1944 και μετά εντάχθηκε στις οργανωμένες τάξεις της εθνικής αντίστασης του Ναπολέων

Ζερβά, στο δέκατο έκτο Σύνταγμα του συνταγματάρχη Αριστείδη Κρανιά, (που κατέφθασε στη

Θεσπρωτία για την απελευθέρωση της, από τις κατοχικές δυνάμεις και τους συνεργάτες τους 

Τουρκαλβανούς) συμμετέχοντας σε όλες τις μάχες μέχρι της ολοκλήρωσης του στόχου, 

ασκώντας χρέη λοχαγού. Ο Βασίλης Μπαλούμης απεβίωσε στο χωριο του, τον Αύγουστο του 1974 

σε ηλικία 64 ετών, αφήνοντας μια ιστορική πατριωτική παρακαταθήκη στον τόπο του και στο

έθνος, για τις υψηλές υπηρεσίες που προσέφερε σε αυτό. Ο Βασίλης Μπαλούμης κατάφερε

και έγραψε το όνομα του με χρυσά γράμματα στο πανθεων των ελλήνων αγωνιστών. 

Η εξέγερση του Βασίλη Μπαλούμη. Ο Μπαλούμης ήταν μέλος μιας πολυπληθούς συγγενικής

ομάδας που απαρτίζονταν από πολλούς άνδρες και διεκρίνετο για τις αρετές του 

και τον σεβασμό που εμφυσούσε στον περίγυρο του. Οι Τουρκαλβανοί γνώριζαν στην 

περιοχή όλους τους Έλληνες και οι πληροφορίες περί δυναμικότητας κάθε Έλληνα 

χρήσιμο ποιήθηκαν για την πραγματοποίηση των ανθελληνικών στόχων τους για 

καθυπόταξη των Ελλήνων και για επέκταση του αλβανικού κράτους με την 

συνεργασία βεβαια των Ιταλογερμανών και των Τούρκων

Με την επίθεση των Ιταλογερμανών κατά της Ελλάδας οι τουρκαλβανοτσαμηδες συλλαμβάνουν

και κρατούν ομηρους δυο συγγενείς του Βασίλη Μπαλούμη. Τον θείο του Γεώργιο και τον

εξάδελφο του Ανδρέα Μπαλούμη για ένα μηνα, (αρχές Ιουλίου 1941)  κρατούνται φυλακισμένοι

στο Μαργαρίτι, χωρίς καμια αιτια. Στόχος των αλβανοτσαμηδων ήταν να τρομοκρατήσουν 

τους Έλληνες ώστε να μην αντιδράσουν στα όσα σε βάρος τους προβλέπονταν να διαπραχθούν. 

Η αναίτια ομηρία των δυο Ελλήνων όχι μονο δεν αποθάρρυνε τους Έλληνες της περιοχής αυτής, 

αντίθετος τους αφύπνισε και τους συσπείρωσε για επερχόμενους κινδυνους. Με την 

παρέλευση ενός μηνός ομηρίας, αφήνονται αλεύθεροι οι δυο Έλληνες Σπαθαριώτες, με 

την συνοδευτική διακήρυξη των αλβανοτσαμηδων ότι αφήνονται ελεύθεροι από την εξουσία 

(την νόμιμη την είχαν κατάργηση) για να αντιληφθούν οι Έλληνες πως δεν θα ανεχθούν 

αντιδράσεις Ελλήνων, που (διαταράσσουν) την ειρηνική συμβίωση κατοχικών δυνάμεων

και Τουρκαλβανών. Παράλληλα στήνουν ενέδρα, κάτω από την γέφυρα Πυργί-Ελευθεριου

σημείο υποχρεωτικής διέλευσης των απελευθερωμένων ομηρων, για το χωριο τους. Παρα τους 

επαναληπτικούς πυροβολισμούς, ως εκ θαύματος οι βολές ήταν όλες άστοχες. Με αφορμή το 

γεγονός αυτό ο Βασίλης Μπαλούμης σχηματίζει ομάδα αντίστασης από συγγενείς και φίλους

και μετακινεί την οικογένεια του σε άλλο χωριο, Κυψέλη Ν. Πρέβεζας προστατευόμενη από 

τους αδελφούς Διαμάντι, Δημήτριο, Σπύρο και Ευάγγελο, και αναλαμβάνει δράση. 

Στις 10 Αυγούστου 1941 ομάδα αλβανοτσαμηδων συλλαμβάνουν τον 17χρόνο Έλληνα Χρηστο 

Ζαραβούτση του Βασιλειου στο κοπάδι του και τον εκτελούν στη θέση ζακουρικα. Μια 

εβδομάδα μετά, ο πατέρας του δολοφονηθέντος  Χρηστου πληροφορείται τα ονόματα των 

δραστών, και προσκαλεί τον Βασίλη Μπαλούμη να τον συνδράμει στην εκδίκηση, για τον άδικο 

θάνατο του γιου του. Συλλαμβάνουν τον γιο του Τουρκαλβανού Ριζα Γκινικα, ενός εκ των δραστών

του φόνου, και τον εκτελούν στη θέση Γκαμηλη του Βάλτου. Έτσι ολοκλήρωσε το έργο αντίποινου, 

ο Βασίλης Ζαραβουτσης για την δολοφονία του γιου του, κατά την υπεράσπιση του κοπαδιού

του από την βίαιη εφαρπαγη των αλβανοτσαμηδων.

Η απαγωγή και η ομηρία του μικρού Χρήστου

Ο Μαργαριτιωτης Ρίζας Γκινικας ανακαλύπτει το καταφύγιο της οικογενειας του 

Βασίλη Μπαλούμη και με ομάδα αλβανοτσαμηδων και με την συνδρομή ενοπλων 

Ιταλών στα δεσπόζοντα σημεία του χωριου Κυψέλη, συλλαμβάνει και απαγάγει, 

τον επτάχρονο Χρηστο, που παίζει αμέριμνα στον παιδότοπο. 

Τα τρανταχτά κλάματα του μικρού σπάραζαν τις καρδιές των συμπαιχτών του

και συγκλόνιζαν τις παρεβρισκομενες Ελληνίδες μητέρες. Ακόμη και σήμερα, που 

καταθέτουν τα στοιχεια αυτά οι μάρτυρες των γεγονότων, αντηχούν στα αφτιά 

τους οι παρακλητικές παιδικές εκφράσεις του απαχθέντος μικρού Χρηστου.

Η απαγωγή συνοδεύτηκε και από την αρπαγή 250 γιδοπροβάτων της οικογενειας 

του Βασίλη Μπαλούμη. Η ομηρία είχε σκοπό την αυτοπαράδοση του Β. Μπαλούμη

καθώς και την υποταγή του.στους αλβανοτσάμηδες και την τρομοκράτηση 

του Ελληνικού πληθυσμού γενικά. (Η τακτική της ομηρίας μας θυμίζει 

παρόμοια μέθοδο που εφάρμοσε στο μακρύ παρελθόν, το 1820 ο Άλλης πασας 

στον Λαμπρό Τζαβέλα του Σουλίου.) Στη συνεχεια οι αλβανοτσάμηδες,

διεμήνυσαν στο Βασίλη Μπαλούμη ότι αν θέλει το γιο του ζωντανό και ελεύθερο, 

να εγκαταλείψει κάθε αντιστασιακή δράση,να επιδείξει υποταγή στην παρούσα 

κατάσταση εξουσίας και επιπλέον, να συμβάλει με την επιρροή του να επιβληθεί 

ηρεμία και καμια αντίσταση από την πλευρά των Ελλήνων. Προειδοποιούν δε και 

επισημαίνουν ότι σε περίπτωση μη υπακοής και συμμορφώσεως στις εντολές, ισοδυναμεί 

με απόρριψη των προτάσεων μας και τότε, ( ο γιος σου θα ψηθεί σε φούρνο),

η οικογένεια σου θα βυθιστεί στο βαρυ πένθος και ότι ποτε δεν θα κατορθώσετε 

να αλλάξετε την παρούσα κατάσταση όπως θα θέλατε.

Ο ελληνόψυχος, Βασίλης Μπαλούμης, απαντα ασυμβίβαστα. Από 

το 1912 μέχρι το 1940 επί ελευθερου ελληνικού κράτους δεν ενοχληθήκατε,

δεν ληστεφθηκατε και δεν δολοφονηθήκατε από τους Έλληνες κατοικους. 

Σας αποδεχτήκαμε ως μειονότητα το 1913, παρότι μπορούσαμε να σας εκτοπίσουμε. 

Εσείς όμως δυστυχώς σήμερα αποδείξατε με τη στάση σας ότι δεν υπήρξατε αντάξιοι 

αυτής της ελληνικής χειρονομίας. Εσείς σήμερα  συνεργάζεστε με την φασιστική 

κατοχική δύναμη και ποιος ξέρει τι αλλα κακά προσχεδιάζετε ακόμη για τον τόπο μας.

Εγώ θα εξακολουθώ να μάχομαι για την ελευθερια της πατρίδας μου και για ότι

άλλες αξιες πιστεύω. Ότι θέλει ας γίνει, ότι γράψει η μοίρα και η θέληση του Θεού.

Αρκετοί Έλληνες και Ελληνόπουλα δολοφονήθηκαν ας προστεθεί στον κατάλογο των 

πεσόντων και το όνομα του αγαπημένου και αθώου παιδιού μου.

 (Θα πολεμήσω και θα πάρω εκδίκηση για το παιδί μου.)

Αυτή ήταν η απάντηση του Λεοντόκαρδου Μπαλούμη. Ο Βασίλης Μπαλούμης 

εξακολουθεί να οργανώνεται περισσότερο και δεν ελπίζει να δει πλέον τον γιο του. 

Από την πλευρά των αλβανοτσαμηδων, ένας άδικος και απάνθρωπος  θάνατος 

μιας παιδικής ζωής, δεν θα άλλαζε την κατάσταση υπέρ των αλβανοτσαμηδων, 

αντιθέτως θα εξόργιζε τους Έλληνες και θα αμαύρωνε ακόμη περισσότερο 

την απάνθρωπη και ανέντιμη επιδίωξη των αλβανοτσαμηδων. 

Η μεσολάβηση των σωφρονέστερων παραγόντων  ως και η σημαντική

παρέμβαση του μεγαλοτσιφλικά της περιοχής, Αγα Ομέρ Κασιμ, κατέληξε

στην παράδοση και απελευθέρωση του μικρού Χρηστου Μπαλούμη, στους

Έλληνες του Ελευθεριου και συγκεκριμένα στον Δημήτριο Χήρα, έμπιστο 

πατριώτη και φίλο του Μπαλούμη. Η ομηρία  διήρκησε επτά ημερες 

περίπου απο τους Τουρκαλβανούς,  και είκοσι ημερες ο μικρός Χρηστος 

παρέμεινε στο Ελευθέρι, μέχρι να τον παραλάβουν οι γονείς του. 

Για την περίθαλψη του μικρού Χρηστου Μπαλούμη τον οποιο είχαν απαγάγει οι 

αλβανοτσιαμηδες και τον κρατούσαν όμηρο στο Μαργαρίτι, (για να εκβιάσουν τον 

πατέρα του Βασίλη ο οποιος ήταν ο πρώτος που αντιστέκονταν στα σχέδια τους, 

ξεκινώντας αρχικά απο οικογενειακές έριδες που είχαν αναμεταξύ τους, όπως 

δολοφονίες των συγγενών του Βασίλη Μπαλούμη και αρπαγες των κοπαδιών τους) 

έχουμε μια σημαντικότατη μαρτυρια της Χρυσαυγής, σύζυγος του Λεωνίδα Χήρα, 

η οποια θυμάται, και ηταν σχεδόν συνομήλικη με τον Χρηστο Μπαλούμη. 

Η Χρυσαυγή λοιπόν μου είπε: <<Όταν οι τούρκοι έπιασαν τον Χρηστο Μπαλούμη, 

πήγε στο Μαργαρίτι ο   μετέπειτα πεθερός μου  ο Μητ (Δημήτριος) Χήρας, και 

τον παρέλαβε και τον έφερε στο σπίτι του. Εκεί έμεινε για μια εβδομάδα, και μετά 

τον παρέλαβαν οι δυο θείες του, η Τσίλω (Βασιλική Λυκα) σύζυγος του Τσίλη Τσοβίλη, 

και η αδελφη της η Τσίνα (Εφροσύνη). Αυτές είχαν την μητέρα τους απο 

τουςΜπαλουμαιους. Αυτό διήρκησε περίπου είκοσι ημερες>>.

(Στην φωτό ο  Χρηστος Μπαλούμης όπου αφηγείται στην ΕΡΤ το 2012, 

τα τραγικά γεγονότα και την ομηρία του το 1942 από τους 

μουσουλμάνους Τσιαμηδες της περιοχής Μαργαριτίου).

 Σήμερα, ο Χρηστος Μπαλούμης με περισσή ειλικρίνεια και λεβεντιά, παραδέχεται την άψογη 

συμπεριφορά της αλβανοτσαμησας, γυναικας του Ριζα Γκινικα. Έτσι καταθέτει για την 

εξέλιξη της ομηρίας του στις 20 Ιουλίου του 1998 στο χωριο του στον Χρηστο Αντωνίου Δημητριάδη, 

που έγραψε την ιστορία του Βασίλη Μπαλούμη. (Με την κατάρρευση του κουμμουνιστικού 

καθεστώτος το 1988-89, Αλβανοί κατά ομάδες ανεξέλεγκτες διέρχονται τα σύνορα της Ελλάδας, 

αναζητώντας εργασία επιβίωσης. Οι 9 στους 10 ήταν κλεφτες, απατεώνες, δολοφόνοι, και πράκτορες 

του αλβανικού κράτους. Το 1995 στο Μαργαρίτι δολοφόνησαν αγρια και λήστεψαν ηλικιωμένο 

ζευγάρι, τους Θεόδωρο και Αικατερίνη Γκίνη στο σπίτι τους, παρότι αυτοί τους είχαν περιθάλψει 

προσφέροντας τροφή, στέγη και εργασία. Παρα λίγο το θέμα αυτό να εξελιχθεί σε υπόθεση (Dreyfus). 

Ευτυχώς μετά από 4 χρονια η Ελληνική Αστυνομία συνέλαβε τον ένα από τους τρεις δράστες σε  

τυχαίο έλεγχο στην Αθηνα, και ομολόγησε την συμμετοχη του στο φρικιαστικό αυτό έγκλημα, 

δεν αποκάλυψε όμως τους συνεργούς του. Στην Αμμουδιά, δεξιά μεριά του κόλπου έγραψαν

συνθήματα αλβανικά, κατά της ακεραιότητας της Ελλάδας. Στην Παραμυθια επίσης και στην  

Κακαβιά κατέστρεψαν πυλώνα της ΔΕΗ.  

Αυτά είναι μερικά από τα κατορθώματα των γειτόνων μας. Οσων αφορά 

τα ναρκωτικά, την εμπορια οπλων και γυναικών είναι πρωταθλητές στην Ευρώπη.)

Το 1996 η κόρη της  αλβανοτσαμησας μητέρας και κόρη του απαγωγέα, Ριζα Γκινικα, 

αναζητά  συνάντηση με τον Χρηστο Μπαλούμη και συναντιούνται στην Άρτα, 

όπου εργάζεται η Αλβανίδα  και ζητα συγγνώμη από τον Χρηστο Μπαλουμη. 

Μαρτυρίες Θεσπρωτών για τα εγκλήματα των Αλβανοτσάμηδων Θεσπρωτίας

.Η Αντιστασιακή δράση του Βασιλειου Μπαλούμη.

(Αναδημοσίευση από το βιβλίο του Χρηστου Aντ. Δημητριάδη).

Οι περιπετειώδεις διώξεις και οι αλλεπάλληλες, αντιστασιακές 

εξορμήσεις του Βασίλη Μπαλούμη δεν έχουν τελειωμό. Μετά την απορριπτική απάντηση 

του Μπαλούμη, των προτάσεων με τους προσδιορισμένους ορους απελευθέρωσης του 

ομηροκρατουμενου γιου του και την ανέλπιστη ακολουθούμενη λύση της ομηρίας και παράδοση 

του ομηρου  στους Έλληνες του Ελευθεριου οι καταδιώξεις κλιμακώνονται δυναμικά και μεθοδικά. 

Ο Βασίλης  Μπαλούμης πληροφορείται την απελευθέρωση του γιου του, στα Σουλιωτοχώρια

όπου είχε προσφύγει φιλοξενούμενος από τους ομαδάρχες της Εθνικής Αντίστασης, Κίτσο Τζημα 

και Θωμά Μπαθα από τα Γωρενα. Αναμένεται η επιστροφή για το χωριο Κυψέλη, προς συνάντηση 

του γιου του.  Απόσπασμα 200 Ιταλογερμανών, και ομάδες Αλβανό τσάμηδων ενεδρεύουν 

στις γνωστες τότε διαβάσεις επιστροφής του Μπαλούμη από τα Σουλιωτοχώρια. Αρχηγός των 

αλβανοτσαμηδων ήταν ο γνωστός για τις θηριωδίες του, Γιασίν Σαντικ , ο οποιος είχε ορκιστεί

στο κοράνι, να σκοτώσει τον Μπαλούμη. Ο Βασίλης Μπαλούμης φύση ανυπόταχτη και 

φιλελεύθερη ήταν ο πρώτος που αντέδρασε άμεσα κατά των κατακτητών, για αυτο 

και εκείνοι τον κυνηγούσαν να τον βάλουν στο χέρι ζωντανό η νεκρό. 

Ο Μπαλούμης ενημερωμένος ακολουθεί (σαν το Ζαρκάδι) μια άγνωστη και δύσβατη διάβαση 

από την κορυφογραμμή Φλώρι, του ορους Κορίλα, προς Κυψέλη. Συναντάται με την οικογένεια 

του και προσφεύγει επί δίμηνο, στο καταφύγιο και ορμητήριο του στη θέση Βίγλα των 

Σπαθαραίων, το (τσουρδακι), όπου τροφοδοτείται από τους φίλους του   αδελφούς 

Διαμάντι, Δημήτριο, Σπυρίδωνα και Ευάγγελο, παρέχοντας του κάθε σχετική 

πληροφόρηση για τις κινήσεις των αλβανοτσαμηδων και των Ιταλογερμανών.

Το φθινόπωρο του 1942 ο Τουρκαλβανός Γιασίν Σαντικ πήγε στο Φανάρι με 

ομάδα  οπλισμένων τουρκαλβανοτσαμηδων. Εκεί κακοποίησε τους κατοικους και 

αφού άρπαξε λύρες και ζώα από τους ντόπιους και άοπλους κατοικους της περιοχής, 

ξυλοκόπησε τον πρόεδρο του Μαργαριτίου στο Μεσοπόταμο, διότι δεν του 

πρόδωσε τον Βασίλη Μπαλούμη. Ο πρόεδρος του Μαργαριτίου Χαράλαμπος 

Σούλης  ξυλοκοπήθηκε αγρια με αποτέλεσμα να ταλαιπωρείται σε όλη την 

υπόλοιπη ζωή του, εξαιτίας του βάναυσου ξυλοδαρμού που τότε υπέστη.

 Οι χριστιανοί κάτοικοι έδιναν ψεύτικες πληροφορίες στον 

Σαντικ ότι δήθεν ο Μπαλούμης σκοτώθηκε στα Τζουμέρκα. Ο Γιασίν Σαντικ 

άφοβα πια, μια και έμαθε ότι ο Μπαλούμης σκοτώθηκε, πήγε στις στάνες 

των βλάχων στη Τζάρα και διά της βίας τους απέσπασε δώρα και ζώα. 

Αυτό έγινε στις 5 Δεκεμβρίου του 1942. Την άλλη  ημερα στις 6 Δεκεμβρίου, 

ο αρχιδήμιος Γιασίν Σαντικ πηγαίνει στο Φανάρι για τραμπουκισμό, αρπαγή ζωων

και χρημάτων από τους δύστυχους κατοικους της περιοχής. 

Ο Χαράλαμπος Σερίφης, ξάδελφος του Μπαλούμη, πληροφορεί τον αρχηγό

 του για το τι έγινε στη Τζάρα με τους βλάχους και στο Φανάρι, και  αποφασίζουν να

του στήσουν ενέδρα, στη θέση Μεσομπρεγκο, όπου το μονοπάτι, από τη 

Τζάρα για Μαργαρίτι περνάει ανάμεσα από δυο λοφίσκους.   Εκεί ενεδρεύουν στον

βορινό λόφο. Σε λίγο φάνηκε να ανηφορίζει ο Γιασίν Σαντικ με τους τραμπούκους του,

όλοι οπλισμένοι. Μόλις φτάνουν σε απόσταση βολής του φωνάζει ο Μπαλούμης,

(Εει Γιασίν έμαθα ότι με ψάχνεις, εδώ είμαι ζαγάρι πάρτην τώρα).

Πρώτος έριξε ο Σερίφης αλλα δεν τον πέτυχε. Ταυτόχρονα του έριξε και ο Βασίλης 

Μπαλούμης και τον πέτυχε. Καθώς ο αρχιδήμιος Σαντικ έπεσε από το άλογο, βαριά 

τραυματισμένος, το πόδι του σκάλωσε στον αναβατήρα της σέλας, και το άλογο

τρομαγμένο τον έσερνε δεξιά και αριστερά. Οι Τουρκαλβανοί παρότι ήταν 15 περίπου,

και όλοι οπλισμένοι, τρομοκρατήθηκαν βλέποντας τον αρχηγό τους σχεδόν νεκρό,

κοκάλωσαν από τον φόβο τους. 

Ο Ήρωας Βασίλης Μπαλούμης χωρίς να φοβηθεί πήγε εκεί και τους είπε:

(Άντε τραβάτε στη δουλειά σας, ότι είχα να κανονίσω 

με αυτό το παλιόσκυλο, το κανόνισα.).

Εδώ σε αυτό το σημείο πλήρωσε για τα εγκλήματα που διέπραξε στην περιοχή 

του Μαργαριτίου και Φαναριου ο Τουρκαλβανός εγκληματίας Γιασίν Σαντικ. 

(Του είχε φουσκώσει τα μυαλά ο Μουσολίνι και πίστεψε πως θα μπορούσε να 

προσαρτήσει την εδώ και 5 χιλιάδες χρονια Ελληνική Θεσπρωτία κάπου αλλου.)

Αυτά προς γνώσιν και συμμόρφωσιν !!!

Ο Ιστορικός συγγραφέας Φώτιος Οικονόμου γραφει ότι η εκτέλεση του Τουρκαλβανού 

Γιασίν Σαντικ έγινε στις 6 Οκτωβρίου του 1942. Οι μαρτυρίες όμως των κατοίκων 

της περιοχής, και του πατέρα μου Στεφανου Γκίνη,  που έζησε τα γεγονότα και

συμμετείχε στις ομάδες της Εθνικής  Αντίστασης  μας λένε ότι ήταν λίγο πριν

τα χριστούγεννα στις 6-12-1942. Με τον βαριά τραυματισμένο αρχηγό τους 

οι Αλβανοτσάμηδες τον φόρτωσαν στο άλογο και τράβηξαν για το Μαργαρίτι. 

Μέχρι να τον πάνε, λίγο πριν το Μαργαρίτι στις κουλιες του Μουσα Αγα,   

ξεψύχησε. Έτσι απαλλάχτηκε η περιοχή από έναν αδίστακτο εγκληματία. 

Με τον θάνατο του αρχηγού τους οι Αλβανοτσάμηδες πάγωσαν. Ο Μπαλούμης 

με τον Σερίφη πήγαν στο Σπαθαρατι ειδοποίησαν τους  χωριανούς και μετά 

πήγαν στον Αη Αρσένη στο κρησφύγετο. Τότε έφυγαν από το Σπαθαρατι 

οι άνδρες και έμειναν στο χωριο τα γυναικόπαιδα και ο Παπα-Σπύρος Νούτσης. 

Ο πρόεδρος της κοινότητας Βασίλης Τσούπης συνάντησε τον Παπἄ-Σπύρο στην  

πλατεία του χωριου και του είπε:  (πάμε Παπα και εμείς να φύγουμε.) 

Ο Παπα-Σπύρος αρνήθηκε να αφήσει τα γυναικόπαιδα μονα τους και τότε έμεινε

και ο πρόεδρος μαζί τους. Την άλλη ημερα 70 Αλβανοτσάμηδες 

κύκλωσαν το Σπαθαρατι και συνέλαβαν τον Παπα-Σπύρο Νούτση και τον πρόεδρο 

Βασίλη Τσουρη. Τους μετέφεραν με φρικτά βασανιστήρια στο Μαργαρίτι 

και από τότε κανένας δεν έμαθε για την τύχη τους.

Ο Ιστορικός Θ.Γ. Παπαμανώλης στο βιβλίο του Κατακαημένη Ήπειρος, εκδoσης 1945

(Το φρικτό δραμα των κατοίκων της Θεσπρωτίας),

γραφει για τους δυο Εθνομάρτυρες από το Σπαθαρατι:

Την 6 Δεκεμβρίου Μουσουλμάνοι εκ Καρβουναριού οργανώνουν  επίθεσιν κατά του 

Σπαθαρατιου, υποστηριχθεισαν υπό των Ιταλών διά των Ταγμάτων Πάργας και 

Παραμυθιας. Μετά γενναίαν αντίστασιν του χωριου υπό τον οπλαρχηγών των, 

Βασιλειου Μπαλουμη, εισέρχονται εις το χωριων περί τους 1000 Μουσουλμάνοι, 

λεηλατουσι τούτο τελείως, απαγουσι 2.500 πρόβατα και φονεύουσι κατόπιν 

βασανιστηρίων τον ιερέα Σπύρον Νουτσην και τον προεδρων 

Βασίλειο Τσούπη, μη θελησαντες να εγκαταλείψουν το χωριων των....

Αφηγήσεις του Κωνσταντίνου Κωσταρά.

Στις 8-12-του 1942 κατέβηκαν περίπου 150 τουρκοτσαμηδες μέχρι την τοποθεσία (παλιοπουσι) 

που βρίσκεται κάτω από την σπηλιά του Αη-Αρσένη και πήγαν στη στάνη του Θωμά Πιτούλη

που ήταν εκεί. Την περικύκλωσαν αλλα βρήκαν μονο τις γυναίκες. Οι άνδρες σας που είναι; 

φώναζαν αγριεμένοι. (Κλείστε τις στα καλύβια να τις κάψουμε). Άκουσε ο Μπαλούμης

την φασαρία και τις κραυγές των γυναικών από τον Aη Αρσένη που ήταν κρυμμένος

με τον ξάδελφο του Χαράλαμπο Σερίφη και τον γαμπρό του Σταμάτη Κωσταρα,

πετάγεται όρθιος και φωνάζει. Οι Τούρκοι ήρθαν στα μαντριά και κακοποιούν τα 

γυναικόπαιδα. Αρπάζει ο ίδιος σαν αστραπή ένα οπλοπολυβόλο και ένα ο γαμπρός

του και τους αρχίζουν στο ντουφεκίδι. Εκείνη τη στιγμή ούτε Τούρκους ούτε 

Ιταλογερμανούς ούτε τον αριθμό τους λογάριασαν. Στην σκέψη τους 

κυριαρχούσαν τα γυναικόπαιδα και οι χωρικοί που κινδύνευαν.  Οι Τουρκαλβανοί 

που δεν περίμεναν τέτοια επίθεση νόμισαν ότι θα ήταν πολύ περισσότεροι 

Έλληνες και οπισθοχώρησαν. Έτσι βρήκαν χρόνο και προσέτρεξαν κι, άλλοι πατριώτες 

προς βοήθεια και άναψε η μάχη από την Ντάγκα Σπαθαραίων ως το Μορφάτι και 

από την Τσεπελα προσέτρεξαν ο Νίκο Μάμος και ο Χρηστος Μπεράτης

μαζί με άλλους σκηνίτες. Από την άλλη πλευρά προσέτρεξαν οι κάτοικοι του

Ελευθεριου και Λιβαδαρίου κατά ομάδες. Αν δεν είχε ενεργήσει έτσι ο Μπαλούμης 

και δεν είχε δώσει με την πράξη του αυτή θάρρος στους συγχωριανούς του, αλλα

Καλάβρυτα θα είχαν γίνει εκείνη την ημερα.

( Αυτά μας γραφει  ο Κώστας Κωσταρας σε άρθρο του 

στα Νέα του Μαργαριτίου τον Οκτώβριο του 1984) και συνεχίζει: 

Από την πλευρά της Λιπας και του Μεσοβουνίου, η κατάσταση ήταν για τους Έλληνες 

σκηνίτες δραματική. Όσους άνδρες πιάσανε τους σκοτώσανε. Μεγάλη ανδρεία έδειξε 

ο Βλάχος Κότσι-Νζερος, ο οποιος παρα τα βασανιστήρια που του έκαναν, βρήκε την 

ευκαιρία και τους ξέφυγε και καταβεβλημένος όπως ήταν περπάτησε όλη τη 

νύκτα και έφτασε στο Μορφάτι. Εκείνη τη νύκτα οι οικογένειες των βλάχων φύγανε 

από το Μεσοβουνι  και πέρασαν με ασφάλεια στο Μορφάτι. 

Την επομενη 9-12-1942 οι τουρκοτσαμηδες αποφάσισαν να περάσουν από το 

Πυργί (Μούρι) στην Κουμασα και από κει στη Μάντουκα για να κυκλώσουν 

το Μορφάτι, το Σπαθαρατι και τους σκηνίτες βλάχους, που και αυτοί πρόβαλαν

λυσσαλέα αντίσταση  κατά των Τουρκαλβανών. Τότε οι Σενιτσιωτες (σήμερα Ελευθερι) 

και οι Λιβαδαριωτες με τις ανταρτικες ομάδες τους, τους κτύπησαν στα υψώματα 

της Τζάρας που είναι πίσω από το Μορφάτι. 

Το σύνθημα τους ήταν: (Τούρκος ζωντανός δεν θα περάσει από τα μέρη μας). 

Τότε μια επιτροπή Τουρκοτσαμηδων, συναντήθηκε με μια επιτροπή Σενιτσιωτων και 

τους ζήτησαν να τους αφήσουν να περάσουν από τα μέρη τους για να κτυπήσουν το Μορφάτι

και το Σπαθαρατι. Οι Σενιτσιωτες τους αρνήθηκαν κατηγορηματικά και έστησαν τα 

πολυβόλα τους στο Ζιογγο στο Πυργί, ούτος ώστε να τους αποκόψουν τον δρόμο 

με το Μαργαρίτι. Ταυτόχρονα ο φίλος του Μπαλούμη και οπλαρχηγός στο Φανάρι 

Σπύρος Τσουκνίδας ήρθε προς ενίσχυση   του Μπαλούμη, με την ομάδα του. 

Τότε οι Αλβανοτσάμηδες αντιλήφθηκαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα και κάλεσαν 

ενισχύσεις από τους Ιταλούς που ήρθαν από την Παραμυθια και την Πάργα με όλμους 

και πολυβόλα όπου τα έστησαν στη Λιπα, και από εκεί έριξαν στο Σπαθαρατι, καταφέρνοντας

πολλές απώλειες. Οι κάτοικοι δεν μπόρεσαν να αντισταθούν μπροστά στις μεγαλύτερες 

δυνάμεις του εχθρού και αναγκάστηκαν να διαλυθούν. Ακολούθησαν οι εμπρησμοί 

στα χωρια Μορφάτι και Σπαθαρατι και αρπαγες αγαθών και ζωων.

Η συνεργασία Βασίλη Μπαλούμη, αρχηγού αντιστασιακού αγώνα περιφέρειας Μαργαριτίου 

και Κότσο Νικόλα (Γεωργίου) πολέμαρχου, οπλαρχηγού περιφέρειας Παραμυθιας, 

Καρβουναριού μέχρι και Γλυκης του Αχέροντος ποταμού, υπήρξε συχνή και 

αποτελεσματική. Συνόδευαν συχνά κτηνοτρόφους σκηνίτες κατά την θερινή μετακίνηση 

τους σε ορεινούς βοσκότοπους και απέτρεπαν επιδρομές ληστοσυμμοριών των Τουρκαλβανών

και διέσωσαν ζωές ομοεθνών. Σε μια από τις μάχες προστασίας κτηνοτρόφων από 

ληστοσυμμορίες στη θέση (Τζανα) σκοτώνεται ο εξάδελφος του, Σπυρίδων Μπαλούμης 

Μάιος 1942. Η δε συνεργασία ενοπλων αγωνιστών Βασίλη Μπαλούμη και Κώτσιο-Νικόλας 

έτρεψε σε φυγή την ομάδα των Τουρκαλβανών αφήνοντας νεκρό στη μάχη, 

τον Σαμπάνι Γκινικα, (απαγωγέα του μικρού Χρηστου). 

Πρωταρχικοί συνεργάτες, αγωνιστές εκτος των 

στενών συγγενών του Βασίλη Μπαλούμη διετέλεσαν: 

Λιάμης Σερίφης, Μιχάλης Σερίφης, Σταματης Κωσταρας,Μαργαρίτης Ντάγκας, 

Θωμάς Νάτσης, οι αδελφοί Διαμάντι από την Κυψέλη, και πολλοί άλλοι από την Κορώνη όπως

Δήμας Κωνσταντίνος,Δήμας Θωμάς, Δημητρίου Γεώργιος, Παππάς Σωτήριος, Βράγγας Χρηστος, 

Μπαρκαμπας Διονύσιος, Αντωνίου Δημήτριος, Τσιάκος Λαμπρος, Κοντος Ιωάννης και βεβαια οι ομάδες 

του Ελευθεριου, και Λιβαδαρίου. Ο ιστορικός και Επίτιμος Λυκειάρχης Φώτιος Οικονόμου γραφει: 

στο βιβλίο του Η ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ σελ. 85. Εις τους αγώνας αυτούς πολλοί Θεσπρωτοί επέδειξαν 

απαράμιλλων ηρωισμών και αυτοθυσίαν, ως ο ηρωας  Κωνστανίνος Γεωργίου (Κώτσιο Νικόλας)

εκ Προδρομίου, ο λεοντόκαρδος Βασίλειος Μπαλούμης εκ Σπαθαραίων, ο εθνομαρτυς ιερεύς 

Ανδρέας Γεωρ. Βασιλειου εκ Καρτεριού και πλείστοι άλλοι. Και παρα κάτω για τον Βασίλη 

Μπαλούμη: Ούτος εγένετο το φόβητρον των αλβανοτσαμηδων και εξετέλεσε 

την 6-12-1942 τον αρχιδήμιον της Θεσπρωτίας Γιασίν Σαντικ εκ Μαργαριτίου.

Οι οπλαρχηγοί Βασίλης Μπαλούμης και Κώτσιο  Νικόλας.

(φωτό από το βιβλίο του Χρηστου Αντ. Δημητριάδη).

Το Γενικόν Αρχηγείον Στρατού με Γενική Διαταγή στις 15-12-1943 

προάγει τον Βασίλειον Χρ. Μπαλούμη:

Τον οπλαρχηγών Βασίλειον Μπαλουμην ονομάζωμεν Υπολοχαγών δι εξαίρετων 

διαγωγήν, ηρωισμών, αυτοθυσίαν, και αυταπάρνησιν προς το καθήκον του 

ην απεδειξατο κατά τας μάχας εις ας έλαβε μέρος και διά την εν γένει  δράσιν 

του και εθνικάς υπηρεσίας ας προσέφερεν  εις τον αγώνα μέχρι σήμερον 

Ο Γενικός Αρχηγός Ν. ΖΕΡΒΑΣ

Η ιστοσελίδα μας είναι η πρώτη που παρουσιάζει στο διαδίκτυο 

αγωνιστές της περιοχής Μαργαριτίου Θεσπρωτίας.

Ευχαριστούμε θερμά την κόρη του Βασίλη Μπαλούμη Σοφια, 

για τα πολύτιμα ιστορικά στοιχεια που μας εμπιστεύτηκε.

 Πηγες για την ιστορία του Μπαλούμη αντλήσαμε από: 

την οικογένεια Μπαλούμη, 

και τα ιστορικά βιβλία των 

Χρηστου Αντωνίου Δημητριάδη,

Σπύρου Μουσελίμη, 

Φωτίου Οικονόμου, 

Θ.Γ. Παπαμανώλη 

Πέτρου Γιούργα, 

Νίκου Χρ. Τσάκα, 

Βασιλειου Παυλίδη

την εγκυκλοπαίδεια 

Ήπειρος 4.000 Χρονια 

Ιστορίας και Πολιτισμού 

καθώς και αφηγήσεις και μαρτυρίες των κατοίκων 

της περιοχής μας και του πατέρα μου Στεφανου Ιω.Γκίνη, 

ο οποιος συμμετείχε στις ανταρτικες ομάδες της 

περιοχής Ελευθεριου επί εννέα χρονια. .

Ο Βασίλης Μπαλούμης (φωτό από την κόρη του Σοφια).

Δείτε το βίντεο αφιέρωμα για τον Βασίλη Μπαλούμη 

και τους συναγωνιστές του.

Δείτε το video για τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τους Τσάμηδες

Έχουμε υπόψιν μας για κάποιες παλιές οικογένειες από το Σπαθαρατι, 

οι οποιες έφυγαν αρχές του 1900 για διαφορους λόγους.

Νομίζω αξίζει τον κόπο να τις αναφέρουμε.

Χαράλαμπος Παπάς

Μια σπανια και μοναδική φωτογραφία από το αρχείο μας του 1930 με τον Χαράλαμπο Παπα 

απο το Σπαθαρατι. που το 1910 περίπου, μετανάστευσε στην Αμερική. Ήταν ο πρώτος 

μετανάστης μαζί με τον Αθανάσιο Δέσκα, (ιδρυτή του γυμνασίου της Πάργας), που εκείνη

την δύσκολη εποχή κατάφεραν να φτάσουν τόσο μακριά και να δημιουργήσουν περιουσια,

δείγμα της Ηπειρωτικης εξυπνάδας.

Σύμφωνα με αφηγήσεις της Ελένης, ανιψιάς του Χαράλαμπου, το μακρινό αυτό ταξίδι 

άρχισε από την Πάργα για την Πρέβεζα με καΐκι. Από εκεί με πλοίο για Πειραιά και από

τον Πειραιά στην Νεάπολη της Ιταλίας,και από εκεί σε κάποιο λιμάνι της Αμερικής.

Το μακρινό αυτό ταξίδι διήρκησε δυο μήνες περίπου. 

Η αδελφή του Χαράλαμπου πίστευε ότι ο αδελφός της χάθηκε, διότι η πρώτη επικοινωνία

με γράμμα έφτασε μετά από εννέα μήνες !!! Μετά από δέκα ολόκληρα χρονια ο Χαράλαμπος 

Παπας, ήρθε στην Ελλάδα και επισκέφτηκε την ανιψια του Ελένη στο Γερακάρι, καθότι

η αδελφή του, είχε ήδη αποδημήσει. Βρήκε λοιπόν την μοναδική ανιψια του παντρεμένη και

με πολυμελή οικογένεια. Τότε ζήτησε από τον γαμπρό του Βασίλη να του δώσει ένα από τα

δυο αγόρια, για να το πάρει στην Αμερική, (καθότι ήταν άτεκνος), και να το μεγαλώσει όπως 

έλεγε σαν πριγκιπόπουλο. Η οικογένεια όμως δεν του έδωσε το παιδί πράγμα το οποιο 

τον δυσαρέστησε και επέστρεψε στο Λος Άντζελες κάπως πικραμένος. Γνωρίζουμε ότι εκεί

είχε δημιουργήσει αλυσίδα εστιατοριων μαζί με κάποιον συνεταίρο του και πήγαιναν παρα 

πολύ καλά. Τελικά ο Χαράλαμπος Παπας με το όνομα πλέον Μυλωνάς στην Αμερική, 

απεβίωσε και κανένας δεν έμαθε για την σύζυγο του και την περιουσια του κάτι. Το τελευταίο

νέο από την μακρινή Αμερική ήταν μια επιταγή που έστειλαν αμερικανικες τράπεζες 

στην εθνική τράπεζα της Ελλάδος στην Κέρκυρα για την μοναδική ανιψια του Ελένη !!!

Όταν όλα αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα μας αφηγούνταν η γιαγιά από την μητέρα 

μου Ελενη και, τα ακούγαμε με το στόμα ορθανικτο σαν ένα μαγευτικό παραμύθι. 

Αυτά συνέβαιναν τότε και έχουν άμεση σχέσει με το Γερακάρι, αλλα και το Σπαθαρατι

από όπου κατάγονταν ο Χαράλαμπος Παπας. 

Στο παλιό μητρώο του Μαργαριτίου αναφέρεται με αυτό το όνομα.

(Σημ. Η ανιψια του Χαράλαμπου Παπα είχε παντρευτεί στο

Γερακάρι τον Βασίλειο Καρδανη το 1917.)

Ο Γιάγκο-Βήνος

Οι Βηναιοι ήταν μια παλιά οικογένεια που κατοικούσαν στο Σπαθαρατι. 

Από αφηγήσεις της Χάιδως Καρδανη, κόρης του Βασιλειου γνωρίζω ότι: ήταν τέσσερα 

αδέρφια, οι Δημήτριος, Ηλίας, Ιωάννης (Γιάγκος)και μια αδερφή τους, της οποιας 

το όνομα δεν γνωρίζω. Για τον πατέρα τους δεν έχω ακριβοί στοιχεια. Γνωρίζω όμως

ότι υπήρχε και άλλη οικογένεια με το ίδιο επίθετο, ξαδέρφια με τα τρία αδέρφια 

που προανέφερα. Αυτή η δεύτερη οικογένεια ήταν του   Γεωργίου Βήνου, ο οποιος ήταν 

θείος της Ελένης, η οποια Ελένη είχε παντρευτεί τον Βασίλη Καρδανη στο Λιβαδάρι. 

Αυτή η Ελένη ήταν ανιψια του Χαράλαμπου Παπα, που πιο πάνω ανέφερα. Δηλαδή 

ο Παπας είχε αδερφή την γυναικα του Γεωργίου Βήνου. Οι Βηναιοι είχαν κοπάδια με

ζώα πολλά. Σαν άτομα η μητέρα μου Χάϊδω, μου τους περιέγραψε ατίθασους, 

περήφανους, και νταήδες, γενικά δύστροποι. Ο Ιωάννης (Γιάγκος) Βήνος, ένα 

από τα αδέρφια, είχε αρραβωνιάσει την αδερφή του με κάποιον 

χωριανό του, άγνωστο σε μένα ποιος ήταν.

Ως γνωστόν την εποχή αυτή τα ζευγάρια δεν είχαν επαφές πριν παντρευτούν.

Ο νέος ήθελε να συναντηθεί με την κοπέλα που επρόκειτο να παντρευτεί και 

επέμενε να βγει μαζί της. Οι Βηναιοι, αυτό το θεωρούσαν απρεπια μεγάλη 

με αποτέλεσμα να μαλώσουν. Ο νεαρός πεισματάρης, τους είπε ότι εγώ θα βγω

με την αρραβωνιαστικιά μου, και αν δεν την αφήσετε τότε δεν θέλω να την ξέρω. 

Οι οικογένεια Βήνου του απάντησε ότι αφού είχε δώσει το λόγο να την παντρευτεί, 

θα έπρεπε να τον κρατησει, διαφορετικά (έχεις να κανεις με εμάς). Ο νέος 

αψηφώντας την προειδοποίηση βγήκε με το κορίτσι. Αυτό οι Βηναιοι το θεώρησαν 

ατιμωτικό για αυτούς και ο πιο ράθυμος ο οποιος ήταν ο Γιάγκος, σκότωσε τον 

μελλοντικό γαμπρό του !!! Για να αποφυγει τις συνέπειες του νομου πρώτα από 

όλα, αλλα και της οικογενειας του θύματος, έφυγε και περνώντας κρυφά τα 

σύνορα, πήγε στην Αλβανια. Τα αλλα δυο αδέρφια έφυγαν αργότερα από 

το Σπαθαρατι, και εγκαταστάθηκαν, ο Ηλίας στην Αθηνα και ο Δημήτριος ένας

χοντρός και γεροδεμένος τύπος πήγε στην Κέρκυρα. Μετά από 15 χρονια

ο Γιάγκος επέστρεψε από την Αλβανια, κολυμπώντας, και βγήκε στη  Σαγιάδα 

νύχτα,  και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Γερακάρι, όπου είχε την ανιψια του 

Ελένη εκεί παντρεμένη. Νομικά το έγκλημα είχε παραγραφει, αλλα ο Γιάγκος 

ήθελε να συναντηθεί με την οικογένεια του θύματος και να τους ζητήσει 

συγγνώμη. Με την μεσολάβηση και άλλων χωρικών το πράγμα αυτό έγινε και 

δώσανε τα χερια, όπως λέγαν παλιά. Στην συνεχεια ο Γιάγκος πήγε στην Κέρκυρα 

στον αδερφό του Δημήτρη, οποιος είχε χασάπικο στο Σκριπερό. Ο Γιάγκος έκανε

κοπάδι με πρόβατα σε ορεινό σημείο του νησιού. Οι απόγονοι των Βηναιων 

είναι σήμερα στην Κέρκυρα και έχω συναντηθεί με κάποιους από αυτούς, οι 

οποιοι δεν γνώριζαν τίποτα από όλα αυτά, ούτε καν το χωριο Σπαθαρατι.

Ο δε Γεώργιος Βήνος ξάδερφος των τριών αδερφών, σε έριδες που είχε με 

μουσουλμάνους του Καρβουναρίου, λόγο των κοπαδιών που είχαν στην 

περιοχή της Λιπας, σκότωσε δυο από αυτούς και πήγε στα χωρια του Σουλίου 

για πέντε χρονια. Όταν κάποτε επέστρεψε στο χωριο άρχισε και εκεί να 

καυγαδίζει για ασήμαντες αφορμες με τους χωριανούς του. Τελικά αποφάσισε 

να φύγει για αλλα μέρει. Αυτό το ανακοίνωσε στη γυναικα του η οποια όμως 

του απάντησε, (εσύ όπου και να πας δεν τρως ψωμί), φύγε και ασεμε να 

μεγαλώσω το παιδί μου μονοι μου, θα τα καταφερο. Είχαν μονο ένα κορίτσι 

και αυτό ήταν η Ελένη την οποια την μεγάλωσε η μητέρα της και η γιαγιά της.

Η Ελένη ήταν η γιαγιά μου, από το σόι της μητέρας μου.

Αυτά τα θλιβερά γεγονότα έγιναν στην δεκαετία του 1930 στο Σπαθαρατι.

www.margariti.gr
romiazirou.blogspot.gr