Επιτυχημένη
έρευνα της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Μπροστά
σε ένα πολύ σημαντικό μνημείο που αποκαλύφθηκε σε ιδιωτική έκταση όπου είχαν
ξεκινήσει κάποιες εργασίες επέκτασης μιας μονάδας, βρέθηκε η 18η Εφορεία
Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων Άρτας Πρέβεζας, προ λίγου
καιρού.
Η
αποκάλυψη μέρους ενός μεγάλου μοναστηριού, που εκτιμάται πως αποτελεί κτίσμα της
Μεσοβυζαντινής περιόδου, οδήγησε σε μια πιο εκτεταμένη έρευνα την υπηρεσία υπό
την καθοδήγηση της προϊσταμένης Βαρβάρας Παπαδοπούλου, αποκαλύπτοντας μια έκταση
του ευρήματος που φτάνει στα 26 μέτρα μήκος και 16 πλάτος, και η οποία εικάζεται
ότι είναι ίσως ακόμη μεγαλύτερη.
Συνολικά
τα ευρήματα που πιστοποιούν πως κάτι πολύ μεγάλο και σημαντικό έχει επιχώσει ο
Άραχθος κάτω από τη λάσπη του, εκτείνονται σε τρία κατά σειρά ιδιωτικά οικόπεδα
στην περιοχή, με μια σειρά από αψίδες ναού στο τρίτο να εμφανίζονται στο ύψος
την οροφής του. Μάλιστα μια πρώτη διερευνητική καθαρά τομή που έγινε στο σημείο
όπου αποκαλύπτονται οι αψίδες, εμφανίζει στο εσωτερικό αγιογραφίες, και όπως
σημειώθηκε στην επιτόπια ξενάγηση στο χώρο η επιχωμάτωσή του φτάνει στα τρία με
τέσσερα μέτρα.
Η εικόνα,
όσων μέχρι στιγμής έχουν έρθει στο φως εντυπωσιάζει, καθώς πείθουν και τον
καθένα μη ειδικό ή αρχαιολόγο, πως πρόκειται για ένα κτίσμα του οποίου η έκταση
ασφαλώς είναι μεγάλη, ενώ το δάπεδό του εντοπίζεται κάτω από τα τρία με τριάμισι
μέτρα από την σημερινή επιφάνεια του εδάφους.
Η
αποκάλυψη αυτή αφορά στην περιοχή Τοπ Αλτί της Ελεούσας. Η έρευνα βρίσκεται στο
αρχικό της στάδιο, ωστόσο έχουν αποκαλυφθεί τμήματα του μοναστηριού, που η κ.
Παπαδοπούλου επισημαίνει ότι είναι πολύ μεγάλων διαστάσεων εύρημα, του οποίου το
ακριβές αρχιτεκτονικό σχήμα δεν είναι σε θέση με τα μέχρι στιγμής δεδομένα να
προσδιοριστεί, πλήρως.
Όλα είναι
ακόμη πολύ πρωτόλεια, εξήγησε η κ. Παπαδοπούλου, αναφερόμενη στην εκτίμηση ότι
μπορεί να χρονολογείται στα 1100 με 1200, όμως μπορεί και να χρονολογηθεί στα
900 μχ.
Η
παρουσίαση του ευρήματος έγινε χθες σε μια πρώτη ξενάγηση στο χώρο με τα μέχρι
σήμερα ευρήματα, προς τον Μητροπολίτη Νικοπολέως και Πρεβέζης κ.κ. Χρυσόστομο
αλλά και τον δήμαρχο Αρταίων Χρήστο Τσιρογιάννη, ο οποίος είχε ενημερωθεί
προφορικά για την εξέλιξη αυτή.
Η κ.
Παπαδοπούλου, αναφέρθηκε στον εντοπισμό μεγάλου μοναστηριού της Μεσοβυζαντινής
περιόδου, έδειξε το χώρο όπου αποκαλύπτονται και τα κελιά αυτού, τη συνέχεια του
κυρίως ναού που εντοπίζεται σε διπλανό οικόπεδο όσο και την κατάληξη του
τμήματος αυτού, (δηλαδή του κυρίως ναού) που φτάνει να εμφανίζεται ξεκάθαρα στο
τρίτο οικόπεδο με τις τρεις αψίδες όπου αποκαλύφθηκαν τρία παράθυρα.
Εμφανίζονται η κεντρική αψίδα, η αψίδα του διακονικού και η αψίδα της προθέσεως.
Στο σημείο αυτό στην εσωτερική πλευρά εντοπίζονται τοιχογραφίες και η κ.
Παπαδοπούλου εξήγησε ότι αυτό που βλέπουμε είναι στο ύψος της στέγης του ναού,
δηλαδή το έδαφος βρίσκεται σχεδόν τέσσερα μέτρα κάτω.
Σημαντικό μνημείο
Η κ.
Βαρβάρα Παπαδοπούλου μεταξύ άλλων στις δηλώσεις στο χώρο της ανασκαφής δήλωσε:
«Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μνημείο στην πεδιάδα της Άρτας, συγκεκριμένα
στην περιοχή Τοπ Αλτί Ελεούσας. Πρόκειται για ένα μεγάλο μοναστηριακό
συγκρότημα, βεβαίως δεν έχουμε προχωρήσει ακόμη πού την ανασκαφή αλλά από τα
μέχρι σήμερα ευρήματα, έχουμε την πεποίθηση ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό
μοναστηριακό συγκρότημα.
Οι
μαρτυρίες των πηγών είναι από ελάχιστες έως ανύπαρκτες και παρόλα αυτά σιγά-σιγά
από τις μαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής και από τις παραδόσεις αρχίζουμε να
συλλέγουμε κάποιες πληροφορίες που έχει διασώσει η παράδοση. Έτσι, λοιπόν, η
παράδοση μας αναφέρει ότι αυτός ο ναός τιμάτω στην μνήμη των Αγίων
Πάντων».
Η κ.
Παπαδοπούλου, απαντώντας στην ερώτησή μας αναφορικά με την ανάγκη συνέχισης των
ανασκαφικών εργασιών και την παράλληλη ως προς αυτό ανάγκη για πιστώσεις και
προσωπικό που απαιτούνται δήλωσε: «Έχουμε πράγματι κάποιες δυσκολίες διότι
γνωρίζετε ότι για την Αρχαιολογική υπηρεσία οι πόροι της είναι από ελάχιστοι έως
ανύπαρκτοι. Παρόλα αυτά όμως θέλω να πιστεύω ότι έχουμε και τις διαβεβαιώσεις
του δημάρχου τον οποίο πρόσφατα ενημερώσαμε αλλά και προς την κεντρική υπηρεσία
όπου θα γίνει γνωστό με κάθε λεπτομέρεια το εύρημα εκτιμώ ότι θα υπάρξει
ανταπόκριση. Δεν προλάβαμε να κάνουμε και πολλά πράγματα διότι αρχικά προείχε το
εύρημα, δεύτερον υπήρξε το ζήτημα του καιρού ώστε να προχωρήσουν οι εργασίες και
να εντοπίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα ευρήματα, οπότε έχοντας πλέον συλλέξει
αρκετά δεδομένα θα τα κάνουμε γνωστά στο υπουργείο Πολιτισμού και ευελπιστώ ότι
κάτι θα έχουμε καλύτερο γι' αυτό το μνημείο. Για το τρέχον ΕΣΠΑ βρισκόμαστε στην
ολοκλήρωση άλλα πιθανόν από τον τακτικό προϋπολογισμό να έχουμε μια
χρηματοδότηση. Βέβαια εγώ προσπαθώ να πείσω και το δήμαρχο για το γεγονός ότι
και η τοπική αυτοδιοίκηση ενδεχόμενα θα μπορούσε να συμβάλει και ευελπιστώ ότι
θα το κάνει».
Αναφορικά
με το αν υπάρχει η δυνατότητα με την ομοθυμία όλων των τοπικών φορέων, ακόμη και
οργανισμών που θα μπορούσαν να συμβάλουν να εξευρεθούν οι πιστώσεις προκειμένου
να συνεχιστούν οι εργασίες για την ολοκληρωτική αποκάλυψη, η κ. Παπαδοπούλου μας
απαντά: «Το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή κοντά μας είναι ο δήμαρχος Αρταίων αλλά
και κυρίως ο σεβασμιότατος Νικοπόλεως και Πρεβέζης αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχει
ομοθυμία. Συνεπώς θέλω να πιστεύω ότι κι εκείνοι είναι πεπεισμένοι για το εύρημα
και θα συμβάλλουν όλοι ώστε να συνεχιστεί η ανασκαφή και να έχουμε περισσότερα
στοιχεία. Το μνημείο είναι ούτως ή άλλως πολύ σημαντικό. Μιλάμε για ένα μεγάλο
μοναστήρι, του οποίου έχουν έρθει στο φως και τα κελιά του. Όμως ενδεχόμενα κάτω
από αυτή τη γη που πατάμε να υπάρχουν κι άλλα. Διότι ένα μοναστήρι δεν είχε μόνο
κελιά, είχε και την Τράπεζα, είχε το γοργονάριο και πάρα πολλά άλλα προκτίσματα.
Συνεπώς μιλάμε για ένα μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα. Το αξιολογώ αλλά αυτή τη
στιγμή δεν το έχω μελετήσει, πάντως με βάση την εμπειρία μου τόσων ετών μπορώ να
σας πω ότι ο κεντρικός ναός που βλέπουμε τη δυτική πλευρά σήμερα με έναν
ωραιότατο προστώο μπροστά (είδος στοάς που σχηματιζόταν ιδιαίτερα μπροστά στην
είσοδο των κτηρίων και αποτελούνταν από μια κιονοστοιχία που στήριζε τη
προέκταση της οροφής που προστάτευε την είσοδο) και δεξιά και αριστερά υπάρχουν
διάφορες επεκτάσεις, ενδεχομένως παρανάρθηκες - ίσως παρεκκλήσια δεν μπορούμε
αυτή τη στιγμή να το αξιολογήσουμε- όλα αυτά έχουν προστεθεί εκ των υστέρων.
Εκτιμώ όμως ότι το κεντρικό κτήριο είναι της Μεσοβυζαντινής εποχής. Αυτό τι
σημαίνει; Ότι μπορεί να είναι στα τέλη του 9ου αιώνα αλλά μπορεί να είναι και
στα 1.100. Αργότερα, στα τέλη του 12ου με 13ο αιώνα έγιναν οι διάφορες προσθήκες
που σας ανέφερα. Βέβαια ένα μοναστηριακό συγκρότημα επεκτείνονταν συνέχεια με
προσθήκες, προεκτάσεις που γινόντουσαν προκειμένου να εξυπηρετηθεί η
μοναστηριακή κοινότητα. Το ενδιαφέρον όμως είναι το εξής: Σε αυτό το πολύ ωραίο
προστώο που βλέπετε εδώ μπροστά. Βλέπετε όμως κι έναν τοίχο που δεν υπήρχε
εξαρχής. Αυτό σημαίνει ότι καθώς άρχισε ο Άραχθος να προσχώνει όλη την πεδιάδα
οι άνθρωποι για να προστατεύσουν αυτό το μεγάλο καθολικό του μοναστηριού, τον
έχτισαν. Διότι αυτό που επίσης πρέπει να πούμε είναι ότι το μνημείο βρέθηκε σε
βάθος τριών μέτρων. Δηλαδή το πάτωμα πρέπει να το αναζητήσουμε τρία μέτρα κάτω.
Όλες αυτές είναι οι επιχώσεις του Αράχθου και ασφαλώς δεν έχει επιχώσει μόνο το
μοναστήρι αλλά και όλη την πεδιάδα. Πιστεύω όμως ότι πολύ σύντομα αν συνεχιστούν
οι ανασκαφές θα έχω και περισσότερα στοιχεία σε ότι αφορά τη χρονολόγησή του και
κάποια ευρήματα που περιμένουμε περισσότερα».
Η ευσέβεια των κατοίκων
Ο
σεβασμιότατος μητροπολίτης Νικοπολέως και Πρεβέζης κ.κ. Χρυσόστομος, μετά την
επιτόπια ξενάγηση στο χώρο δήλωσε σχετικά: «Πράγματι είναι ένα πολύ σημαντικό
και εξαιρετικό εύρημα, το οποίο ήταν θαμμένο στη λάσπη του Αράχθου εδώ και 1000
σχεδόν χρόνια και βέβαια δεν αποκαλύπτει ένα μόνο άψυχο μνημείο αλλά αποκαλύπτει
και την μαρτυρία του θεού, την μαρτυρία της λατρείας των ανθρώπων προς τον
Τριαδικό θεό. Και αποκαλύπτει βεβαίως την ευσέβεια των κατοίκων και την ευλάβεια
των κατοίκων της περιοχής του κάμπου, η οποία είναι εξίσου ζωντανή που ανήκει
στην Μητρόπολη μας. Την Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης, και που εθεωρείτο
ένας τόπος που ήταν έλος με κουνούπια κλπ, εντούτοις αποδεικνύει ότι η ευλάβεια
και η ευσέβεια των κατοίκων το ανήγειρε και επομένως είναι ένα εξαίρετο εύρημα
και πρέπει οι εργασίες να προχωρήσουν. Και πρέπει να προχωρήσουν το συντομότερο
δυνατό πριν αρχίσουν οι βροχοπτώσεις».
Στηρίζουμε την προσπάθεια
Ο
δήμαρχος Αρταίων Χρήστος Τσιρογιάννης, στις δηλώσεις του μετά την επιτόπια
ξενάγηση στο χώρο της ανασκαφής επισήμανε σχετικά με την προσπάθεια που η
Δημοτική Αρχή θα καταβάλει ώστε να εξευρεθούν οι πόροι για την συνέχιση των
ανασκαφικών εργασιών, τα εξής: «Πρόκειται για ένα σημαντικό μνημείο που
χρονολογείται το 1100 με 1200 και εκτείνεται σε τρία κτήματα. Οπότε πρέπει να
συγχαρούμε δημόσια για την πολύ καλή δουλειά που έκανε την κ. Παπαδοπούλου και
τους εργαζόμενους στην αρχαιολογική υπηρεσία, όπως και τον Σεβασμιότατο
Μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης που στηρίζει αυτή την προσπάθεια και είμαστε
όλοι μαζί εδώ σήμερα. Εμείς ως Δήμος Αρταίων θα στηρίξουμε αυτή την προσπάθεια
αρχικά και από δικούς μας πόρους, στα πλαίσια των οικονομικών μας δυνατοτήτων,
κι από κει και πέρα με όλους τους φορείς της περιοχής μας, τους βουλευτές και
τον αντιπεριφερειάρχη, όλοι μαζί θα προσπαθήσουμε να υποβάλουμε αυτό το αίτημα
στην πολιτεία για να μπορέσουν να εξοικονομηθούν χρήματα είτε για την συνέχιση
των εργασιών είτε και για την απαλλοτρίωση αυτών των οικοπέδων. Θεωρώ ότι αν
όλοι μαζί καθίσουμε σ' ένα τραπέζι και με την συμβολή όλων των αρμοδίων και του
υπουργού πολιτισμού κ. Τασούλα που τυχαίνει να είναι από την Ήπειρο, όπου θα
θέσουμε επίσης το θέμα, θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε. Θα τον καλέσουμε και σε
μια επίσκεψη ώστε να δει και το χώρο αυτό αλλά και για να εγκαινιάσει τα έργα,
τα οποία γίνονται μέσω ΕΣΠΑ στην μονή Βλαχέρνας ή και στην Κορωνησία, ακόμη και
στο Θεατράκι, κάτι που είναι στη σκέψη μας ως Δημοτική Αρχή και εκεί θα δει και
το χώρο αυτό, οπότε νομίζω πως όλοι μαζί θα τον πείσουμε για την αναγκαιότητα να
μας εντάξει σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα».
Στον κ.
Τσιρογιάννη θέσαμε ωστόσο και το μείζον για την αρχαιολογική υπηρεσία πρόβλημα
που είναι η υποστελέχωσή της με προσωπικό, καθώς και για την πιθανότητα ένταξης
της συνέχισης της ανασκαφής στο ΣΕΣ, δηλαδή το νέο ΕΣΠΑ, μιας και ήδη
βρισκόμαστε στην φάση του σχεδιασμού για τα έργα που θα ενταχθούν στην νέα
προγραμματική περίοδο. Η απάντησή του έχει ως εξής: «Στα πλαίσια των οικονομικών
δυνατοτήτων μας και ενόψει του προϋπολογισμού του 2015 θα επιδιώξουμε να βάλουμε
κάποια χρήματα ώστε να προχωρήσει η έρευνα και να αναδειχθεί περισσότερο το
συγκεκριμένο μνημείο, προκειμένου να πείσουμε για να μπορέσουμε να διεκδικήσουμε
χρήματα και μέσα από το νέο ΕΣΠΑ. Αλλά για να γίνουν τα μεγαλύτερα έργα θα
πρέπει αναγκαστικά να ενταχθούν στα προγράμματα της νέας περιόδου. Σ' ότι αφορά
το προσωπικό γνωρίζουμε ότι είναι λίγο, ωστόσο επίκειται η διαδικασία ενοποίησης
αρχαιολογικών υπηρεσιών και ίσως έτσι να λυθεί κάπως το πρόβλημα. Εμείς
αναγνωρίζουμε το πρόβλημα όμως η αρχαιολογική υπηρεσία δεν υπάγεται στο Δήμο
αλλά στο υπουργείο Πολιτισμού».
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου