Η πρώτη μου φορά

Του Ευάγγελου Αυδίκου,  Καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Η φράση, με διάφορες παραλλαγές, χρησιμοποιήθηκε στην τελευταία προεκλογική περίοδο. Στην περίπτωση δε νεοπαγούς κόμματος επιχειρήθηκε η πρόκληση των εκλογέων με τηλεοπτικές ιστορίες, που υπαινίσσονταν την ταύτιση της συμμετοχής στις εκλογές με τη μύηση σε σεξουαλικές ηδονές ή με την εκ νέου ανακάλυψή τους από μεγαλύτερους.

Δεν ξέρω αν η κάλπη μπορεί να εκληφθεί ως τόπος που γεννά ηδονή στον ψηφοφόρο. Το βέβαιο είναι πως η μεγάλη αποχή των ψηφοφόρων υποδηλώνει ότι η κάλπη και το πολιτικό σύστημα δεν προκαλούν αισθήματα ευαρέσκειας σ' ένα μέρος του εκλογικού σώματος. Δεν συγκινεί και δεν προκαλεί αισθήματα προσμονής. Κι αυτό είναι κάτι που αυξάνεται στις δημοκρατίες του δυτικού κόσμου, ιδίως στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε πολλές, δε, χώρες που ανήκαν στον υπαρκτό σοσιαλισμό, η έξαψη των δημοκρατικών αισθημάτων έχει περιπέσει σε χειμερία νάρκη. Είναι η περιθωριοποίηση των πολιτών και οι πολιτικές της λιτότητας που απομειώνουν την πολιτική λίμπιντο.

Θεωρώ, συνεπώς, αρκετά έξυπνη την οργάνωση της πολιτικής διαφήμισης γύρω από τον άξονα της «πρώτης φοράς». Είναι ένα σύνθημα που ανακαλεί προσωπικές εμπειρίες των αναγνωστών και θεατών. Αντλεί υλικό από οικείες εικόνες σε όλους. Πρόκειται για τη διαδικασία μύησης σε νέους ρόλους, που προϋποθέτουν την ψυχολογική εγρήγορση και τη συναισθηματική ευαισθητοποίηση. Στον κινηματογράφο ο «Πρωτάρης» με τον Ντάστιν Χόφμαν εξέφρασε, με τον καλύτερο τρόπο, τον κόσμο των νέων που βιώνει άπειρα συναισθήματα στη μύησή τους στον σεξουαλικό τους ρόλο. Αποτύπωσε τις ανησυχίες μιας γενιάς, που αναζητούσε μια άλλη γλώσσα. Εναν κώδικα που να αντιτίθεται στον κονφορμισμό του παλιού. Που να δίνει νόημα στη ρευστότητα που χαρακτηρίζει την ηλικία των εφήβων.

Στην ανασυγκρότηση αυτού του κόσμου απέβλεπε το τηλεοπτική σύνθημα «η πρώτη μου φορά». Σ' έναν κόσμο που έχει χάσει τη μαγεία της μύησης, η διαφήμιση στόχευε να ανασύρει ευαίσθητες πλευρές των νέων αλλά και των μεγαλύτερων που είχαν παύσει να ψηφίζουν. Να ενεργοποιήσει τις προσδοκίες για έναν άλλο ρόλο μέσω της συμμετοχής. Οι τελετουργίες έχουν ως υπόστρωμα τις προσδοκίες γι' αυτό που έρχεται. Πρόκειται για κάτι που το πολιτικό σύστημα έχει απομαγεύσει με τον φόβο, την τρομολαγνεία που καλλιεργεί, με την απελπισία, με την ανεργία που υψώνει αδιαπέραστα τείχη.

Στη διαδικασία μύησης στηρίχτηκε και το κεντρικό διαφημιστικό μήνυμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τις ευρωεκλογές. Η φράση «Πρώτη φορά Αριστερά» επιχείρησε να ενεργοποιήσει τα διεκδικητικά αντανακλαστικά ενός κόσμου, που συνήθισε στην ιδέα της άσκησης ελάσσονος (από αριθμητική άποψη) αντιπολίτευσης στη Βουλή και μείζονος στους κοινωνικούς χώρους. Κι εδώ η φράση «πρώτη φορά» επιχείρησε να ανακαλέσει ιστορικές μνήμες της Αριστεράς, οι οποίες διεκδικούσαν να βιωθούν ως μια πολιτική πραγματικότητα.

Το σύνθημα θεωρείται επιτυχές. Και στις δυο περιπτώσεις. Το νεοπαγές κόμμα εκπροσωπείται στην Ευρωβουλή. Η αξιωματική αντιπολίτευση ήρθε πρώτο με υπολογίσιμη διαφορά. Μένουν όμως πολλά να γίνουν ακόμη από την αξιωματική αντιπολίτευση ώστε τα συναισθήματα του «Πρωτάρη» να εξελιχθούν σε μια συντεταγμένη πορεία, που θα αλλάξει το πολιτικό τοπίο. Για να μην εξαερωθούν τα συναισθήματα και η «ηδονή» της πρώτης φοράς να αντικατασταθεί από απογοήτευση.

Η μύηση σ' έναν νέο ρόλο (π.χ. κυβερνητικές ευθύνες), σε μια άλλη Αριστερά που θα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε ευρύτερο χώρο, προϋποθέτει τον ποιοτικό μετασχηματισμό της σχέσης με τη νέα πραγματικότητα. Σημαίνει ότι όλοι προσέρχονται σ' ένα νέο τοπίο, απαλλαγμένοι από εμμονές για διεκδίκηση ρόλου στη νέα πραγματικότητα που να εκπηγάζει από την ενεργό συμμετοχή στην περίοδο των «πέτρινων χρόνων». Αυτό ασφαλώς δεν παραπέμπει σε λήθη, σε ασέβεια στο παρελθόν. Αντίθετα, αναγνωρίζει την ανάγκη για διεύρυνση των ορίων, για δημιουργία ενός νέου, δυναμικού τοπίου που θα ανατάξει την Ελλάδα. Ωστόσο, εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος της απορρόφησης από το παλαιό. Η επικράτηση αντιλήψεων ότι η ψηφοσυλλογή, με κάθε τρόπο, είναι θεμιτή για τη μετεξέλιξη της «πρώτης φοράς». Η ακύρωση του ριζοσπαστισμού.

Η «πρώτη φορά» έχει μέλλον όταν παρασύρει το παλιό και διαμορφώνει νέες αντιλήψεις. Τότε, η «πρώτη φορά» γίνεται πρόταση ζωής και όχι στιγμιαία αναλαμπή.

www.romiazirou.blogspot.gr