15 εικόνες για το καλοκαίρι

Μερικά από τα πιο μαγευτικά ζωγραφικά έργα της μοντέρνας τοπιογραφίας. 

Η τέχνη που καταπιάνεται με τις εικόνες που μας περιβάλλουν και αφορούν την καθημερινή μας ζωή έχει υποστεί τα πάνδεινα εδώ και πενήντα περίπου χρόνια. Φυσικά δεν ήταν πάντοτε έτσι: ο μοντερνισμός του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, πέραν των μορφολογικών και υφολογικών ανανεώσεων που επέβαλε στην τέχνη, είχε οπωσδήποτε να κάνει με την απεικόνιση της ζωής που άλλαζε και κυρίως την εδραίωση μιας εύπορης αστικής τάξης η οποία φαινόταν στους ζωγράφους να φορτίζει την ατμόσφαιρα με έναν πρωτόγνωρο και συναρπαστικό ηδονισμό. Δεν είναι υπερβολή να επισημάνει κανείς ότι η απεικόνιση της «μοντέρνας ζωής» αποτελούσε συνείδηση για τους πρώτους μοντέρνους. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι σχεδόν όλοι οι πρωτοπόροι της μοντέρνας τέχνης ζωγράφιζαν από το φυσικό. Και δεν είναι τυχαίο ότι ζωγράφιζαν έξω στο ύπαιθρο. Πού αλλού θα μπορούσαν να παρατηρήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το παιχνίδι του φωτός που τόσο τους γοήτευε και να ασκήσουν τις πρωτοπόρες ριζοσπαστικές τεχνικές τους που τόσο συντάραξαν την άρτι εδραιωθείσα αστική τάξη; Εδώ διαλέξαμε δεκαπέντε εικόνες, οι οποίες, λόγω εποχής και έντονης επιθυμίας να ανακουφίσουμε όσους διαβάζουν αυτές τις σελίδες εγκλωβισμένοι στην πόλη, είναι καλοκαιρινές, γεμάτες θάλασσα, πεύκα και δροσιά...

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΥΤΡΑΣ, «Βάρκα με πανί (Πάνορμος Τήνου)»,1925, Εθνική Πινακοθήκη Γιος του ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα,ο Νικόλαος Λύτρας επαναστάτησε εναντίον του ακαδημαϊσμού του πατέρα του και των άλλων ζωγράφων της λεγομένης Σχολής του Μονάχου.Ενας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής ζωγραφικής και λιγότερο γνωστός διεθνώς από όσο θα έπρεπε,ο Λύτρας ήταν ένας μοναδικός δεξιοτέχνης του χρώματος.

ΜΑΙΡΗ ΚΑΣΑΤ, «Παιδιά που παίζουν στην παραλία»,1884, Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον Η γλυκύτητα με την οποία η Κάσατ απεικονίζει τα παιδιά που παίζουν είναι συγκινητική.Από τις πιο παραγνωρισμένες καλλιτέχνιδες του μοντερνισμού,η Μαίρη Κάσατ συνδύαζε σχεδιαστική επιμονή με μια απολύτως μοντέρνα αντιμετώπιση του χρώματος και του φωτός.

ΚΛΟΝΤ ΜΟΝΕ, «Εντύπωση,Ανατολή»,1897, Μουσείο Μαρμοτάν,Παρίσι (έχει κλαπεί) Ο μεγαλύτερος δάσκαλος στην απόδοση ατμοσφαιρικών σκηνών, ο Κλοντ Μονέ με αυτόν τον πίνακα λέγεται ότι έδωσε, άθελά του,στον ιμπρεσιονισμό το όνομά του: αυτή η εκδοχή για την προέλευση του όρουμία από τις πολλές- θέλει το όνομα να προέρχεται από το «impresion»,δηλαδή «εντύπωση» στα γαλλικά.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΛΕΑΣ, «Σαντορίνη»,π.1924-25, Εθνική Πινακοθήκη Επηρεασμένος ιδιαίτερα από τον μεταϊμπρεσιονισμό, ο Κωνσταντίνος Μαλέας ανήκει στους καλλιτέχνες που με γενναιότητα εισήγαγαν στην Ελλάδα τις νέες αντιλήψεις της μοντέρνας ζωγραφικής, ακόμη και αν οι κριτικοί τις περισσότερες φορές δεν ήταν με το μέρος του.Η «Σαντορίνη» είναι από τα σπουδαιότερα και πιο γνωστά έργα του.

ΠΟΛ ΓΚΟΓΚΕΝ, «Λουόμενες»,1897, Εθνική Πινακοθήκη Ουάσιγκτον Είναι γνωστή η περιπέτεια του Πολ Γκογκέν στην Πολυνησία.Αγάπησε τα ασυνήθιστα για τον Ευρωπαίο τοπία,αλλά κυρίως τις πολυνήσιες γυναίκες με τη στιλπνή μελαψή επιδερμίδα,οι οποίες περιφέρονταν γυμνές χωρίς ντροπή προκαλώντας τον θαυμασμό του.

ΖΟΡΖ ΣΕΡΑ, «Πορτ αν Μπεσέν,το λιμάνι με παλίρροια»,1888, Μουσείο Ορσέ,Παρίσι Από τους πρωτοπόρους της νέας τεχνικής του πουαντιλισμού και μεγάλος αναλυτής της λειτουργίας του χρώματος,ο Ζορζ Σερά θεωρείται από τους συνεχιστές του ιμπρεσιονισμού- ή «μεταϊμπρεσιονιστής»- και δημιουργός ορισμένων από τα πιο όμορφα καλοκαιρινά τοπία.

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, «Δυο παιδιά στην παραλία»,1919, Εθνική Πινακοθήκη Επί μακρόν θεωρούμενος ως ηθογράφος και μάλλον από τους λιγότερο γνωστούς καλλιτέχνες της Γενιάς του ΄30, στην οποία ανήκει χρονολογικά αν και αρνήθηκε τον ελληνοκεντρισμό πολλών από τους ομοτέχνους του,ο Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης μάς θυμίζει εδώ τον πίνακα της Μαίρης Κάσατ «Παιδιά που παίζουν στην παραλία».

ΓΚΥΣΤΑΒ ΚΑΓΕΜΠΟΤ, «Σκάφη στην Αρζαντέιγ»,1888, Μουσείο Ορσέ,Παρίσι Αλλη μια παραγνωρισμένη μορφή του ιμπρεσιονισμού,ο Γκυστάβ Καγεμπότ έγινε κυρίως γνωστός ως πάτρωνας των άλλων,διασημότερων ζωγράφων και φίλων του.Ηταν όμως ιδιαίτερα καλός ζωγράφος και ο ίδιος,όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει σε αυτή την ειδυλλιακή σκηνή.

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΜΠΟΥΝΤΕΝ, «Παραλία στην Τρουβίλ»,1864-65, Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον Σε αντίθεση με τη διαδεδομένη άποψη που θεωρεί τον Μανέ πατέρα του ιμπρεσιονισμού,πολλοί πιστεύουν ότι πρωτοπόρος εμπνευστής υπήρξε ο Ευγένιος Μπουντέν.Τούτη η εικόνα από την παραλία της Τρουβίλ ενέπνευσε γενεές ζωγράφων οι οποίοι θέλησαν να απεικονίσουν φιγούρες σε τοπία.

ΕΝΤΟΥΑΡ ΜΑΝΕ, «Στην παραλία»,1873,Μουσείο Ορσέ,Παρίσι Ενας από τους πρώτους ζωγράφους που εδραίωσαν νέες προσεγγίσεις στη μοντέρνα τέχνη,ο Εντουάρ Μανέ ξεδιπλώνει εδώ τη δεξιοτεχνία του στην τοπιογραφία.

ΠΟΛ ΣΙΝΙΑΚ, «Κόκκινη σημαδούρα»,1895, Μουσείο Ορσέ, Παρίσι Επίσης από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του πουαντιλισμού,μαζί με τον Ζορζ Σερά,ο Σινιάκ λάτρευε τη θάλασσα.Και πόσο προσφέρεται η τεχνική του με τις μικρές πινελιές καθαρού χρώματος για την απόδοση των παιχνιδιών του φωτός πάνω στην άστατη επιφάνεια της θάλασσας!

ΠΟΛ ΣΕΖΑΝ, «Λουόμενοι»,1890-92, Μουσείο Ορσέ, Παρίσι Η σειρά «Λουόμενοι» του Σεζάν είναι από τις λίγες που ζωγραφίστηκαν στο εργαστήρι βάσει προσχεδίων.Η ζωγραφική από το φυσικό αποτελούσε μανία για τον Σεζάν,ο οποίος εδώ θέλησε να μελετήσει πώς θα μπορούσε να κρατήσει την αμεσότητα του φυσικού σε μια σύνθεση της οποίας η πολυπλοκότητα επέβαλλε την εκτέλεσή της στο εργαστήρι.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΘΕΝΗΣ, «Το λιμάνι της Καλαμάτας»,1911,Εθνική Πινακοθήκη Ζωγράφος που επηρεάστηκε και από τον συμβολισμό και από τον μεταϊμπρεσιονισμό και ένας από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της νεοελληνικής ζωγραφικής,ο Κωνσταντίνος Παρθένης επιδεικνύει εδώ τον απόλυτα ιδιαίτερο χειρισμό του χρώματος που τον διακρίνει,σε ένα από τα διασημότερα έργα του.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, «Υδρα»,1930, Εθνική Πινακοθήκη Ατυχος στη ζωή καθ΄ ότι έπασχε από σύφιλη και υποτιμημένος ως καλλιτέχνης,ο Μιχάλης Οικονόμου εκτιμήθηκε μετά τον θάνατό του ως εξαιρετικός τοπιογράφος και ένας από τους λίγους γνήσιους εκπροσώπους του ιμπρεσιονισμού στην Ελλάδα.

ΡΕΝΕ ΜΑΓΚΡΙΤ, «Η μεγάλη οικογένεια»,1963,ιδιωτική συλλογή Ως κατάληξη αυτής της σύντομης περιήγησης στην καλοκαιρινή τοπιογραφία,επιλέξαμε μια εικόνα που χρησιμοποιεί το τοπίο λιγότερο για να μας γοητεύσει με την παρατήρησή του και περισσότερο για να δημιουργήσει μια «αίσθηση μυστηρίου», όπως έλεγε ο ίδιος ο Ρενέ Μαγκρίτ.

www.antikleidi.com