Διάλογος κωφών μεταξύ Ελλάδας-Ευρώπης...

                                             

Η κρίση έθεσε την Ελλάδα σε κατάσταση εξάρτησης, αυτή την φορά από την Ευρώπη και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ). Οι αναλογίες με την Αμερικανοκρατία κατά την δεκαετία 1940-1950 έχουν ήδη επισημανθεί.

Η εξάρτηση δημιουργεί ποικίλες παραμορφώσεις. Συγκροτείται μια τεχνοδομή ad hoc, η οποία διασυνδέει το κέντρο με την περιφέρεια. Στελέχη μεσαίου επιπέδου, τα οποία εκπροσωπούν το κέντρο, μαζί με τους τοπικούς συμμάχους τους, αναδεικνύονται σε παράγοντες με τεράστια επιρροή στην περιφέρεια. Συνιστούν τον αγωγό ο οποίος διοχετεύει και ερμηνεύει τα μηνύματα εκατέρωθεν. Οι «ανευθυνοϋπεύθυνοι» αυτοί, οι οποίοι δεν υφίστανται τις συνέπειες από τις ενδεχόμενες αστοχίες τους, συχνά συμβάλλουν στην ασυνεννοησία. Οι προσπάθειες να παρακαμφθούν κατά κανόνα αποτυγχάνουν.

Η ανισότητα κέντρου και περιφέρειας δημιουργεί, σχεδόν αυτομάτως, παρεξηγήσεις και παρανοήσεις. Η επίδραση του κέντρου στην περιφέρεια είναι καταλυτική, αλλά όχι και αντιστοίχως. Οι πολίτες της περιφέρειας δεν διανοούνται πόσο λίγο η μοίρα τους απασχολεί το παντοδύναμο κέντρο. Δεν συνειδητοποιούν την ελλειμματική προσοχή των Ευρωπαίων, καθώς οι ίδιοι παρακολουθούν αγωνιωδώς τα όσα συμβαίνουν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Επομένως, οι αστοχίες και τα λάθη της έξωθεν επιβαλλομένης πολιτικής ερμηνεύονται ως κακόβουλη σκοπιμότητα.

Οι εγγενείς αδυναμίες της διαμεσολαβητικής τεχνοδομής και οι συνέπειες της ανισομερούς προσοχής εξηγούν εν πολλοίς τις σημερινές δυσκολίες. Η τεχνοδομή, οι μεσάζοντες «μαθητευόμενοι μάγοι», υστερούν στην κατανόηση και την μεταφορά των μηνυμάτων. Ως συνέπεια, η Ευρώπη δεν έχει πειστεί ότι στην χώρα μας έχουν πράγματι δρομολογηθεί ανεπιστρεπτί οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Κρίνει ότι μόνον με συνεχή πίεση και έλεγχο θα επιστρέφει η Ελλάδα στην ομαλότητα. Επιδιώκει να διατηρούνται εσαεί οι μοχλοί πίεσης. Το κέντρο αποφεύγει να εγείρει ελπίδες για ελάφρυνση του χρέους, καθώς θεωρεί ότι ελλοχεύει η οπισθοδρόμηση και η επαναεπικράτηση μιας ανεύθυνης πολιτικής. Δεν διακινδυνεύει να υποστεί τα αρχικά εκβιαστικά διλήμματα δηλαδή, είτε να τροφοδοτεί μια απαράδεκτη κατάσταση είτε να συμπαρασυρθεί στην κατάρρευση. Εννοεί, επομένως, να διατηρήσει την δεσμευτική κηδεμονία.

Το κέντρο, όμως, δεν αντιλαμβάνεται ότι η στάση αυτή ερμηνεύεται μέσα από το παραμορφωτικό πρίσμα της ασύμμετρης προσοχής. Στους Έλληνες πολίτες οι βαριές δυσκολίες προσαρμογής μεγεθύνονται από το αίσθημα της αδικίας, την στέρηση της ελπίδας, τον αναπόφευκτο εξευτελισμό της εξάρτησης. Δημιουργούνται έτσι οι συνθήκες νια ανορθολογικές επιλογές και κινήσεις οι οποίες ενδέχεται να αποσταθεροποιήσουν την οικονομική και πολιτική ζωή να οδηγήσουν στα αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Διαμορφώνεται επίσης ένα αντιευρωπαϊκό αίσθημα, ανάλογο με το μεταπολεμικό αντιαμερικανισμό.-

Ο δύσκολος ρόλος των Ευρωπαίων πολιτικών απαιτεί ικανότητα για λεπτές διακρίσεις, μια ορθοτομία ικανή να τηρεί ισορροπίες ανάμεσα στον κίνδυνο να παγιδευτούν και την απειλή της καταστροφικής έκρηξης. Ακόμη και αν διαθέτουν τις απαιτούμενες ικανότητες, οι ηγέτες δεν έχουν το χρόνο να εγκύψουν επαρκώς στα προβλήματα της περιφέρειας, καθώς τους απορροφούν τα του κέντρου. Επαφίενται, επομένως, στην διαμεσολαβητική τεχνοδομή.

Η επικοινωνία κέντρου και περιφέρειας αναδεικνύεται ένα ζωτικό και δομικό ζήτημα. Χρειάζεται κατ' αρχήν διαφάνεια, ώστε να διαλύονται οι παρανοήσεις οι οποίες τροφοδοτούν εντάσεις και αδικίες. Πρέπει να διαμορφωθεί συνεκτικός, ειλικρινής, σταθερός και πειστικός λόγος σε ότι αφορά τις επιδιώξεις και τα συμφέροντά μας. Η προσπάθεια να προσαρμόσουμε το λόγο μας στις υποτιθέμενες επιθυμίες ή αναπαραστάσεις των Ευρωπαίων συμβάλλει, αντιθέτως, στην σύγχυση και, τελικά, στην δυσπιστία εντός και εκτός. Πρέπει, τέλος, να απευθυνθούμε σε όλα τα επίπεδα της ευρωπαϊκής κοινωνίας: ιθύνοντες και πολίτες.

Πρέπει, δηλαδή, να επανακτήσουμε τον έλεγχο ως προς την εικόνα της Ελλάδας. Επί του παρόντος, το κενό λόγου αφήνει έδαφος σε μια ανεύθυνη πληροφόρηση η οποία οδηγεί σε στρεβλώσεις και παραμορφώσεις της πραγματικότητας. Αντίστοιχη προσπάθεια χρειάζεται και ως προς ότι αφορά την εικόνα της Ευρώπης.

Οι σημερινές δυσκολίες με την τρόικα, η απογοήτευση από το έλλειμμα της ευρωπαϊκής αναγνώρισης και,last but not least, οι απειλητικά επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές οφείλουν να οδηγήσουν σε μια θεμελιακή αναθεώρηση της επικοινωνίας ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια.

του Γιώργου Πρεβελάκη  

Ο Γιώργος Πρεβελάκης είναι εκπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ 

www.estia.gr