Οι καιροί αλλάζουν, τα πανηγύρια μένουν...

Tο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας διοργανώνει, το 6ο Θερινό Σχολείο σε συνεργασία με τον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων, την Τοπική Κοινότητα Συρράκου, τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, τον Σύνδεσμο Συρρακιωτών Πρέβεζας και το Εργαστήριο Ψηφιακής και Έντυπης Τεκμηρίωσης της Ελληνικής Μουσικής (ΕΨΕΤΕΜ) του Τ.Ε.Ι. Ηπείρου καθώς και με σύμπραξη των Συνδέσμων Συρρακιωτών Αθήνας, Ιωαννίνων, Πάτρας και Φιλιππιάδας του Ορειβατικού Συνδέσμου Συρράκου, της Εκκλησιαστικής Επιτροπής Αγίου Νικολάου Συρράκου και του περιοδικού Τζουμερκιώτικα Χρονικά.

Το Θερινό Σχολείο θα πραγματοποιηθεί από 26 (Κυριακή) έως 31 (Παρασκευή) Αυγούστου 2018 στο Συρράκο, με θέμα: «Τα πανηγύρια μας. Οι καιροί αλλάζουν, τα πανηγύρια μένουν». Όπως αναφέρεται για τις θεωρητικές αναφορές της διοργάνωσης, το πανηγύρι για κάθε ομάδα είναι μια σημαντική γιορτή.

Μια τελετουργία που έχει πολλαπλές λειτουργίες, αλλά και συμβολισμούς. Ακόμη και στις τελευταίες δεκαετίες που το πανηγύρι έχει μεταλλαχθεί, συνεχίζει να οργανώνει τον χώρο της κοινότητας, επιτρέπει στα μέλη της κοινότητας την επιτέλεση εκδηλώσεων της θρησκευτικής τους λατρείας, αλλά και χρησιμοποιείται ως χώρος οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών ανταλλαγών. Στο πανηγύρι βιώνεται η παράδοση. Ή «αναβιώνεται» συνδέοντας το παρόν με το παρελθόν. Οι συμμετέχοντες επιζητούν την εμβάπτιση στην κοινοτική κολυμβήθρα. Είναι το πρώτο επίπεδο λειτουργίας. Σε δεύτερο επίπεδο, στον χώρο του πανηγυριού και μέσω του χορού, αναδιατάσσονται γνωστές κοινωνικές δομές και διαμορφώνονται νέες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή και συγκρούσεις. Ταυτόχρονα εκδηλώνονται νέες πολιτισμικές συμπεριφορές. Εκεί συχνά δεν ανανεώνεται κάποια ταυτότητα, μάλλον διαμορφώνεται η καινούργια ταυτότητα του μοναχικού κατοίκου της πόλης με τις πολιτισμικές επιρροές από τη μαζική κουλτούρα της βιομηχανικής κοινωνίας. Στον πανηγυριώτικο χώρο του νεοελληνικού «κάμπου» εκφράζεται πλέον με έντονο και ελευθέριο τρόπο η ταυτότητα του νεοέλληνα, που χορεύει με τη συνοδεία ήχων των αποκαλούμενων νεοδημοτικών.

Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μια πολιτισμική διαδικασία, που αλληλοτροφοδοτείται από τη μουσική σύνθεση και τα όργανα της ορχήστρας και σιγά-σιγά κερδίζει έδαφος και στον ορεινό χώρο.

Οι θεματικοί άξονες που θα αναπτυχθούν στο Θερινό Σχολείο είναι οι εξής:

1. Πανηγύρι και τοπική ιστορία.

Το πανηγύρι αποτελεί ορόσημο και τοπόσημο, για φαντασιακές και μη φαντασιακές κοινότητες. •Θεωρητικές και μεθολογικές οπτικές για τις τελετουργίες

•Πώς αποτυπώνεται η ιστορία του τόπου στο ιστορικό των πανηγυριών;

•Πότε και με ποια αφορμή διοργανώνονται;

•Οι εθνοπολιτισμικές ομάδες των συμμετεχόντων, οι σχέσεις μεταξύ τους και οι «ξένοι».

2. Πανηγύρι και οικονομία.

Το πανηγύρι είναι μέρος μιας εποχικής (και όχι μόνο) οικονομικής δραστηριότητας, είτε συλλογικής, είτε ιδιωτικής. Η παράμετρος αυτή εξελίσσεται ιστορικά, και σήμερα συνδέεται άμεσα με την τουριστική ανάπτυξη και τις πολιτικές της βιωματικής συμμετοχής των επισκεπτών.

•Πώς οργανώνεται η οικονομία του πανηγυριού; Από τις επιτροπές της εκκλησίας, στα καφενεία και στους πολιτιστικούς συλλόγους. •Οργάνωση και διαχείριση των οικονομικών δεδομένων, έσοδα και έξοδα, τρόποι προβολής.

•Το πανηγύρι ως έκφρασης εξουσίας και ανταγωνισμών σε επίπεδο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό.

•Το πανηγύρι ως σύγχρονο μέσο τουριστικής ανάπτυξης.

3. Πανηγύρι και μουσική.

Η μουσική αποτελεί το βασικό συστατικό του πανηγυριού, που εκφράζει βασικές πολιτισμικές αξίες και αποτελεί ευαίσθητο δείκτη αισθητικών και νοοτροπιών. Προσέγγιση των παραγόντων και των χαρακτηριστικών που επηρεάζουν την μουσική πράξη κατά τη διάρκεια ενός πανηγυριού.

•Το πανηγύρι και ο ήχος του.

•Από την φωνή στα όργανα. Οι μουσικοί, το ρεπερτόριο και οι «πελάτες».

•Διαμόρφωση μουσικής και χορευτικής ταυτότητας (έμφαση στη μουσική).

•Από τις επιβιώσεις στις αναβιώσεις και στους νεοτερισμούς.

4.Το πανηγύρι ως παράσταση και άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Το πανηγύρι ως παράσταση, και η συμμετοχή όλων των δρώντων υποκειμένων. Η παράμετρος αυτή αποτελεί από μόνη της έναν ενδιαφέροντα άξονα κοινωνικής/ανθρωπολογικής προσέγγισης του πανηγυριού, από την προετοιμασία του, την προβολή του μέχρι την πραγμάτωσή του.

•Το πανηγύρι ως συμβολικό κεφάλαιο μιας κοινότητας

•Ζητήματα κοινωνικής επιτέλεσης (performance) και διαχείρισης ταυτότητας μέσω του πανηγυριού.

•Ο λόγος (discourse) περί 'ορθής' (επι)-τέλεσης

• Εθιμικά «τυπικά» και ζητήματα αναβίωσης.

• Χώρος και σκηνοθεσία του πανηγυριού.

• Τοπικές και υπερτοπικές αντιλήψεις περί αυθεντικότητας

• Δελτία άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς (Unesco): το παράδειγμα του Συρράκου

Στις ασκήσεις επιτόπιας έρευνας θα γίνουν καταγραφές όπως λαογραφική – ανθρωπολογική έρευνα γύρω από τους θεματικούς άξονες.

Υποβολή Αιτήσεων: έως 30 Ιουνίου, τελική αξιολόγηση των Αιτήσεων: 15 Ιουλίου.

Πληροφορίες: extras.ha.uth.gr/tzoumerka/ tzoumerkasummerschool@gmail.com.