Βασιλική Ιωαννίνων. Δείτε τα video

Δείτε τα video

Βασιλική

Η Βασιλική (Τοπική Κοινότητα Βασιλικής - Δημοτική Ενότητα Παμβώτιδος), ανήκει στον δήμο Ιωαννιτών της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα "Καλλικράτης".

Η επίσημη ονομασία είναι "η Βασιλική". Έδρα του δήμου είναι τα Ιωάννινα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο "Καποδίστριας", μέχρι το 2010, η Βασιλική ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Βασιλικής, του πρώην Δήμου Παμβώτιδος του Νομού Ιωαννίνων.

Η Βασιλική έχει υψόμετρο 528 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 39,6389049845 και γεωγραφικό μήκος 20,9460597557. Οδηγίες για το πώς θα φτάσετε στη Βασιλική θα βρείτε εδώ.

Δημοτική Ενότητα Παμβώτιδας.

Στα νότια της λίμνης Παμβώτιδας, σε μια περιοχή η οποία κατά το παρελθόν συνδέεται άρρηκτα με την ομώνυμη λίμνη, βρίσκεται η Δημοτική Ενότητα Παμβώτιδας.  Η περιοχή καταλαμβάνει έκταση 153,2 km², ενώ ο πληθυσμός της ξεπερνά τους 10.000 κατοίκους. Ο Δήμος Παμβώτιδος ήταν Δήμος του νομού Ιωαννίνων. Λειτούργησε την περίοδο 1999 -2010 οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο Δήμο Ιωαννιτών. Η Δημοτική Ενότητα, εκτείνεται σε μια κυκλική κοιλάδα, με όρια στα βόρεια τη λίμνη Παμβώτιδα και το Μιτσικέλι, στα δυτικά τις Δημοτικές Ενότητες Ανατολής, Μπιζανίου και Αγίου Δημητρίου, στα νότια τη Δημοτική Ενότητα Κατσανοχωρίων  και ανατολικά το λόφο του Δρίσκου

Η γεωμορφολογία της περιοχής δεν διαφέρει από αυτή του ευρύτερου τμήματος του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τμήμα μιας σημαντικής πεδινής έκτασης, που αναπτύσσεται γύρω από τη λίμνη Παμβώτιδα. Μια σειρά από βουνά και υψίπεδα δημιουργεί ένα ανοιχτό πέταλο, που περιβάλλει το λεκανοπέδιο. Τα ψηλότερα σημεία του βρίσκονται βορειοδυτικά, με το όρος Μιτσικέλι (υψ. 1811 m.) να δεσπόζει, ενώ τα χαμηλότερα αναπτύσσονται ανατολικά και νότια. Στο κέντρο, που βρίσκεται ανάμεσα στις νότιες πλαγιές του Μιτσικελίου, στους λόφους της πόλης και στο λόφο της Καστρίτσας, σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων. Γύρω από το Μιτσικέλι βρίσκονται ο Δρίσκος (υψ. 1278 m.) με τις ανατολικές απολήξεις του να καταλήγουν στην κοιλάδα του Αράχθου, η Αετορράχη (υψ. 1078 m.) που αναπτύσσεται μεταξύ του Αράχθου και των υψιπέδων του Αβγού, ο Προφήτης Ηλίας της Μανωλιάσσας (υψ. 1076 m.), η Μεγάλη Τσούκα (υψ. 1173 m.) πάνω από την Κοσμηρά, τα Μάρμαρα (υψ. 879 m.), η Τσούκα (υψ. 781 m.) και τα Πενταλώνια (υψ. 840 m.).

Ιστορική και Πολιτιστική Σημασία των Θρησκευτικών Μνημείων

Η θρησκευτική και πολιτισμική σημασία των θρησκευτικών μνημείων  της Ηπείρου είναι μεγάλη. Τα μνημεία αυτά λειτουργούν στην πλειοψηφία τους ως ενεργοί θρησκευτικοί χώροι, θεματοφύλακες της εκκλησιαστικής πνευματικής παράδοσης και των κειμηλίων της. Παράλληλα, όμως αναδεικνύονται και ως έργα αρχιτεκτονικής , ζωγραφικής γλυπτικής αλλά και πηγές της ιστορίας κάθε περιοχής.

Για τις τοπικές κοινωνίες τα εκκλησιαστικά μνημεία αποτελούν σημείο αναφοράς και επίκεντρο της κοινωνικής ζωής της κοινότητας. Εκδηλώσεις και εορτασμοί  με επίκεντρο ναούς ή μονές προσελκύουν ντόπιους αλλά και ξένους επισκέπτες.

Τα περισσότερα μοναστήρια και εκκλησίες φημίζονται για το κοινωφελές έργο τους  προς τα γειτονικά τους χωριά και τους κατοίκους τους, κάτι που ήταν κοινός τόπος, ιδιαίτερα στο παρελθόν.  Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων των μοναστηριών χρησιμοποιούνταν για ετήσιες επιχορηγήσεις προς τα σχολεία ορισμένων, όμορων συνήθως, χωριών ή σε δαπάνες για τις μοναστηριακές σχολές που λειτουργούσαν εντός των μοναστηριών, προωθώντας έτσι την ανάπτυξη της παιδείας και γενικότερα την πνευματική άνθηση του τόπου.

Ωστόσο, το έργο των μοναστηριών της Ηπείρου δε σταματούσε μόνο στην ίδρυση και επιχορήγηση σχολείων και ιερατικών ή επαγγελματικών σχολών (υφαντικής, ραπτικής), στην οργάνωση και λειτουργία οικοτροφείων, πληρωμή των μισθών των δασκάλων αλλά αφορούσε και στην ίδρυση και επισκευή εκκλησιών, χτίσιμο και επισκευή γεφυριών, κατασκευή δρόμων, μύλων, κρηνών, νεροτριβών κ.ά. Επιπλέον, πολλές μονές είχαν μονοπωλήσει την κοινωνική πρόνοια και την ιατρική, στην υπό Οθωμανική κατοχή μέχρι το 1913  Ήπειρο.

Ο ρόλος των μοναστηριών και των εκκλησιών αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος είναι λιγότερο ίσως γνωστός αλλά υπαρκτός. Η  Ήπειρος, όπως άλλωστε κι ολόκληρη η Βαλκανική χερσόνησος ήταν στο παρελθόν σκεπασμένη με δάση, η αποψίλωση των οποίων άρχισε από την αρχαιότητα και συνεχίστηκε έντονα και επί Οθωμανικής κατοχής. Τα μοναστήρια με το να είναι κάτοχοι δασών, στα οποία δόθηκε ένας ιερός χαρακτήρας και τα οποία εκμεταλλεύονταν με μέτρο, κατάφεραν να διαφυλάξουν πολλά ηπειρώτικα δάση για πολλούς αιώνες.

Μέσα από τον πολυποίκιλο ρόλο και την πολυποίκιλη προσφορά τους, τα θρησκευτικά μνημεία έχουν αποκτήσει υψηλή  θρησκευτική αλλά και γενικότερα η πολιτισμική αξία στη συνείδηση των κατοίκων των περιοχών της μελέτης και της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου και όχι μόνο. 

Στη Δημοτική Ενότητα Περάματος και Παμβώτιδας τα εκκλησιαστικά μνημεία παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, τόσο αρχιτεκτονικό, όσο και καλλιτεχνικό. Εδώ βρίσκονται ορισμένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά μνημεία της Ηπείρου. Το τοπίο της περιοχής, το γεωγραφικό ανάγλυφο, η στρατηγική της θέση, η οικονομική δραστηριότητα που γνώρισε ανά περιόδους αλλά και το ανεπτυγμένο θρησκευτικό αίσθημα των κατοίκων, είναι μερικοί από τους λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία σπουδαίων μνημείων της περιοχής.

Εντοπίζουμε διάφορους αρχιτεκτονικούς τύπους με αρκετές παραλλαγές. Οι περισσότεροι ναοί είναι μονόχωροι ξυλόστεγοι, τρουλαίοι ή καμαροσκέπαστοι. Σε λίγα καθολικά μονών ακολουθείται ο λεγόμενος «αθωνίτικος» τύπος, κατά τον οποίο στους πλάγιους μακρούς τοίχους ενός μονόχωρου ναού προστίθενται «χοροί», ενώ  σε εξαιρετικά σπάνιο τύπο είναι κτισμένο το παλιό καθολικό της μονής Καστρίτσας. Πρόκειται για τετράκογχο ναό με τέσσερις «χορούς» και τρούλο. Οι υπόλοιποι ναοί ακολουθούν τον τύπο της δίκλιτης ή τρίκλιτης βασιλικής.

Τρία μνημεία έχουν τουλάχιστον μια βυζαντινή οικοδομική φάση:  ο Προφήτης Ηλίας στην Πλατανιά, το παλιό καθολικό της μονής Καστρίτσας και ενδεχομένως η Κοίμηση της Θεοτόκου στους Λογγάδες , ενώ οι υπόλοιποι ναοί ανήκουν στη μεταβυζαντινή περίοδο και ορισμένοι παρουσιάζουν μετασκευές και προσθήκες μέχρι τη σημερινή εποχή.

Όλα σχεδόν τα μνημεία φέρουν ζωγραφικό διάκοσμο, που χρονολογικά ξεκινάει τον 16^ο αιώνα και φτάνει τον 19^ο αιώνα. Σε αρκετούς ναούς εντοπίζονται περισσότερες φάσεις τοιχογράφησης διαφόρων εποχών.

Η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου «του Όρους» ή Τζιώρας, στο χωριό Βασιλική Ιωαννίνων.

Η ίδρυσή της ανάγεται πιθανόν στην υστεροβυζαντινή εποχή, ενώ στο μονόχωρο Καθολικό της φέρει σημαντικές τοιχογραφίες του 1663. Ο σημαντικός ζωγράφος δεν έχει αφήσει το όνομά του και έτσι ο εντοπισμός του έπρεπε να γίνει με μεθοδικό τρόπο. Να εντοπιστούν και να καταγραφούν πολλά εικονογραφικά σύνολα του 17ου αιώνα στο νομό Ηπείρου, καθώς και στους γειτνιάζοντες νομούς, γιατί όλοι μαζί ήταν κοινοί εμπορικοί δρόμοι. Στην έρευνα αυτή εντοπίστηκε μια σειρά αδημοσίευτων μνημείων, που μέσα από την τεχνική, τεχνοτροπία, εικονογραφία, θεματολογία, χρωματική κλίμακα κ.τ.λ., σχετίζονται με την υποεξέταση Μονή Τζιώρας. Συγκεκριμένα από τα μέσα του 17ου αιώνα, με πρώτο ίσως μνημείο της Μονής Τζιώρας, και ακολούθως τις Μονές Κοίμησης Θεοτόκου Πλαισίων των Κατσανοχωρίων Ιωαννίνων (1664), Αγίου Δημητρίου Γρεβενιτίου Ιωαννίνων (1668), Κοίμησης Θεοτόκου Καστρίου του Ριζοβουνίου Πρεβέζης (1670), Κοίμησης Θεοτόκου Βουτσάς Γρεβενιτίου Ιωαννίνων (1680), Γενεσίου Πλάκας των Ραφταναίων Ιωαννίνων (περί το 1680) και τον Άγιο Νικόλαο το Νέο στον Αετόλοφο Αγιάς Λαρίσης (δεύτερο μισό 17ου αιώνα). Στα παραπάνω σχετιζόμενα μνημεία διακρίνεται η επιρροή δυτικών προτύπων. Η ζωγραφική στις Μονές αυτές απομακρύνεται σε μεγάλο βαθμό από την αυστηρή τέχνη της προηγούμενης περιόδου, επιδρά επάνω της η τάση του μπαρόκ και συνδέεται με τα σύγχρονα κρητικά - επτανησιακά ρεύματα. Το συγκεκριμένο εργαστήρι που αφήνει το όνομά του ίσως στο πιο ώριμο έργο τους, στη Μονή Βουτσάς Γρεβενιτίου, αντιπροσωπεύεται από τους λεγόμενους Γρεβενιτάτες ζωγράφους.Την εποχή αυτή ενώ η τέχνη αρχίζει να πέφτει και να παίρνει λαϊκό χαρακτήρα, αντίθετα οι Γρεβενιτάτες αγιογράφοι γίνονται εκφραστές της «αστικής» ή κάποιας «καθαρεύουσας» τέχνης. Τον ιερομόναχο ζωγράφο Αθανάσιο με τη συνοδεία του, που υπογράφει στη Μονή Βουτσάς Γρεβενιτίου, εξυμνεί ως της «ζωγραφίας ἱκανόν ἐπιστήμονα» ο σημαντικότερος λόγιος του 17ου αιώνα, ο όσιος Ευγένιος ο Γιαννούλης ο Αιτωλός, σε επιστολή του προς τον πατριάρχη Μόσχας Νίκωνα.Τέλος, το ανανεωτικό αυτό ρεύμα των μέσων του 17ου αιώνα των Γρεβενιτάτων ζωγράφων, όπως αποτυπώθηκε στα μνημεία, που διακόσμησαν, με το συνδυασμό στοιχείων της τοπικής και της κρητικοεπτανησιακής τέχνης και με άμεσες δυτικότροπες αποχρώσεις, σε βαθμό που δεν απομακρύνεται από το ορθόδοξο δόγμα, κυρίως όσον αφορά στο εικονογραφικό πρόγραμμα, θα καταστεί σε μεγάλο βαθμό σταθμός και αφετηρία για τους ζωγράφους των επόμενων αιώνων, που υπόκεινται σε μια αναπάντεχη ανάπτυξη.

Ιερά Μονή Παναγίας Ηλιόκαλης στην δυτική πλευρά του Δρίσκου 

Η Μονή Παναγίας Ηλιόκαλης βρίσκεται μεταξύ των χωριών Γούλας και Δαφνούλα στην δυτική πλευρά του Δρίσκου κοντά στα Ιωάννινα, απέχει από αυτά περίπου 14 χιλιόμετρα και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση Θεοτόκου. Αν και είναι εγκαταλελημένη κατα τον Πουκεβίλ που την επισκέφθηκε 15 Αυγούστου στο πανυγήρι, οι πιστοί "΄ετρεχαν αθρόοι, ίνα εξαπλωμένοι ευλαβώς υπο τα δένδρα της αποδέχθωσι την υπ΄αυτών προσδοκώμενην θείαν ίασιν πάσης νόσου και πάσης μαλακίας".

Είναι ένα μοναστήρι φρουριακού τύπου, χτισμένο με πέτρα Σώζεται ένα παλιό διώροφο κτήριο με κελιά στο ισόγειο και στάβλους και αποθήκες στο υπόγειο και το καθολικό του, καμαροσκέπαστη βασιλική με πρόναο, κυρίως ναό και Άγιο Βήμα και ένα νεότερο μικρό κτίσμα, από το οποίο γίνεται και η είσοδος στον ναό.

Οι ωραιότατες αγιογραφίες είναι του 1888 και το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι έργο του Αναστασίου Μπαλαδήμα από τα Ιωάννινα (1766). Το χωριό Ηλιόκαλη, ένα από τα λεγόμενα καμποχώρια των Ιωαννίνων, έχει πάρει το όνομά του από το παλιό μοναστήρι.

www.romiazirou.blogspot.gr