Γιάννενα: Γλυκιά νοσταλγία και καλή ζωή

Σούρουπο στη Παμβώτιδα. Σε πρώτο πλάνο βλέπουμε το Νησί, πιο πίσω την πόλη των Ιωαννίνων και στο βάθος το όρος Τόμαρος. Φωτο: Θοδωρής Αθανασιάδης 

Η πολιτιστική της κληρονομιά είναι ανεκτίμητη, οι φυσικές ομορφιές της πέραν κάθε περιγραφής.

 Ομως η πρωτεύουσα της Ηπείρου θα σε κερδίσει και με τους φιλόξενους κατοίκους της, τα μαγευτικά δειλινά, τα δημοφιλή στέκια για καφέ και φαγητό, την απλή αλλά συναρπαστική αστική της καθημερινότητα.

Φτάνοντας για πρώτη φόρα στην πόλη πιθανόν να σας ξαφνιάσει το μποτιλιάρισμα στους πολυσύχναστους δρόμους, κυκλωμένοι καθώς θα είστε από άχρωμα κτίρια που θυμίζουν τσιμεντογειτονιές της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης. Κάντε λίγη υπομονή και ακολουθήσετε τις ταμπέλες της Τροχαίας που θα σας κατευθύνουν στις συνοικίες της παλιάς πόλης, στο Κάστρο και στην προκυμαία.Εκεί, κάτι αναπάντεχο συμβαίνει. Σαν μια αόρατη κουρτίνα, το μουντό χρώμα της μοντέρνας πόλης αποτραβιέται αποκαλύπτοντας ένα άλλο σκηνικό, όπου κυριαρχεί η γοητεία της ατάραχης λίμνης και η γλυκιά νοσταλγία καθώς τα ρυτιδιασμένα κτίρια ξεπηδούν από το βάθος του χρόνου. Οι εκατόχρονοι πλάτανοι που στολίζουν τις όχθες, τα φροντισμένα πάρκα και ένα ένα τα ιστορικά κτίρια, τα τεμένη, οι μιναρέδες, αλλά και οι παμπάλαιες εκκλησιές συμπληρώνουν μια εξαίσια ζωγραφιά που μαγεύει. Καλωσορίσατε, λοιπόν, στην εκ προοιμίου ιστορική και πολιτιστική πρωτεύουσα της Ηπείρου!

Το πλοιάριο στη λίμνη, σαν πίνακας ζωγραφικής.

Τα Ιωάννινα είναι η μία από τις δύο παραλίμνιες πόλεις της Ελλάδας (η άλλη είναι η Καστοριά). Μια πόλη που, αν και γνώρισε τη βίαιη ανάπτυξη των μεταπολεμικών χρόνων, παραμένει από τις πιο γοητευτικές πρωτεύουσες της χώρας. Δεν είναι μόνο το παραλίμνιο φυσικό τοπίο που την περιβάλλει αλλά και η πολυσήμαντη κληρονομιά με επιρροές κυρίως από την Ανατολή αλλά και από τη Δύση που έχει σφραγίσει ανεξίτηλα κάθε γωνιά της παλιάς πόλης.

Εδώ γράφτηκε η Ιστορία

Στα Γιάννενα θα πρέπει να έρθετε οργανωμένοι, ιδίως αν δεν έχετε πολύ χρόνο στη διάθεσή σας, για να προλάβετε να επισκεφτείτε τουλάχιστον μερικά από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα. Να είστε προετοιμασμένοι για πολύ περπάτημα και να έχετε υπόψη πως ακόμη κι έτσι, θα μείνουν αρκετά για την επόμενη φορά.

Στην ιστορική θέση Μπιζάνι λειτουργεί το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη (γνωστό και ως Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων), μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα.

Εστιάστε στα σημαντικά μουσεία, στις γειτονιές του Κάστρου και στους διαμορφωμένους χώρους γύρω από την προκυμαία. Επιβάλλεται μια εκδρομή στο Νησί, αλλά και στο κοντινό σπήλαιο Περάματος. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε τον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης μέσω 


της Εγνατίας Οδού, αλλά και το μοναδικό στο είδος του σε όλη την Ελλάδα, Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων στο Μπιζάνι.Εύχρηστοι είναι οι χάρτες της πόλης, τους οποίους έχει αναρτήσει η δημοτική αρχή σε διάφορα σημεία, ώστε να εντοπίσετε τα αξιοθέατα, μα και τους χώρους στάθμευσης, αφού τα Γιάννενα είναι μια πόλη με έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα.

Στο ξεκίνημα της μέρας το πέρασμα από τα παραδοσιακά ζαχαροπλαστεία της Αβέρωφ είναι αναπόφευκτο, αφού οι λαχταριστές μυρωδιές από τα ολόφρεσκα τοπικά γλυκά ταψιού, όπως το γιαννιώτικο, το σαραγλί, ο φημισμένος μπακλαβάς και η μπουγάτσα, θα σας κάνουν να υποκύψετε σε τουλάχιστον μία δοκιμή.

Ακόμη και αν δεν ενδιαφέρεστε για τον ιστορικό τουρισμό, στα Γιάννενα θα αποκτήσετε μια ιδιαίτερη σχέση μαζί του, καθώς θα περιδιαβαίνετε στο Κάστρο, θα επισκέπτεστε τα μουσεία και τις ιδιωτικές συλλογές, θα χαζεύετε τα παλιατζίδικα, θα ακουμπάτε για να ξαποστάσετε πάνω στους κορμούς των εκατόχρονων πλατάνων της προκυμαίας, θα βλέπετε τον χρόνο να γυρίζει στο παρελθόν αποκαλύπτοντας ένα ένα τα μυστικά του.

Τα Γιάννενα λέγεται ότι κτίστηκαν από τον Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα, όμως η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά με το σημερινό της όνομα το 879 μ.Χ. Το σίγουρο είναι πως με τη σημαντική γεωπολιτική θέση τους, γρήγορα αναπτύχθηκαν σε διοικητικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Το Φετιχιέ τζαμί, ένα από τα πιο όμορφα κτίσματα των Ιωαννίνων.

Από την πόλη της Παμβώτιδας λίμνης πέρασαν στρατηλάτες και κατακτητές. Εδώ γεννήθηκαν σπουδαίες προσωπικότητες των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής. Αφησαν όμως τη σφραγίδα τους και χιλιάδες ανώνυμοι κτιστάδες, αγιογράφοι, πετράδες, σιδεράδες, ξυλουργοί, ασημιτζήδες, βαρελάδες...Εργα τους θα διακρίνετε παραμελημένα, σκουριασμένα ή ετοιμόρροπα σε πολλά σημεία του Κάστρου και σε κτίρια της παλιάς αγοράς. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εποχή του ξακουστού και παντοδύναμου Αλή Τεπελενλή, του πασά που ήταν απόλυτος κυρίαρχος μιας εκτεταμένης γεωγραφικά περιοχής, η οποία ξεκινούσε από την Αδριατική θάλασσα και έφτανε ως τις παρυφές του Θεσσαλικού κάμπου.

Ο περιβόητος πασάς, τουρκαλβανικής καταγωγής, ήταν ιδιαίτερη προσωπικότητα. Οι περισσότεροι μελετητές τον παρομοιάζουν με στυγνό, αιμοδιψή τύραννο και ίσως έχουν με το μέρος τους την επιβεβαίωση της Ιστορίας.

Κάποιοι πιο ψύχραιμοι, χωρίς να απενοχοποιούν τον φιλόδοξο, βίαιο και απρόβλεπτο χαρακτήρα του, θεωρούν ότι η παρουσία του λειτούργησε ως καταλύτης σε μια εποχή ακροτήτων, όπου τα πάντα κυοφορούσαν την εθνική εξέγερση. Οπως και να έχει, ίχνη απ' την πολυτάραχη αυτή περίοδο είναι ορατά στα Ιωάννινα του 21ου αιώνα.

Η παραλιακή ζώνη, κυρίως το τμήμα της διαμορφωμένης προκυμαίας, ο Μόλος απ' όπου φεύγουν τα πλοιάρια για το Νησί αλλά και το τμήμα των τειχών που βλέπουν τη λίμνη (λεωφόροι Κ. Καραμανλή και Διονυσίου Φιλοσόφου), δέχονται έντονο κυκλοφοριακό φόρτο, κυρίως από τα δεκάδες τουριστικά πούλμαν.

«Μικρασιατική Καταστροφή» στο Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων.

Ελάτε καλύτερα νωρίς, για να βρείτε θέση σε κάποιο από ιδιωτικά ή δημόσια πάρκινγκ και να συνεχίσετε με τα πόδια. Πιείτε έναν καφέ στην προκυμαία, εντοπίστε τα κυριότερα αξιοθέατα στον χάρτη και ξεκινήστε χαλαρά την περιήγησή σας.Περιπλανηθείτε στην παλιά αγορά με τους μπακιρτζήδες και τους ασημιτζήδες, χαζέψτε μικροαντικείμενα και σουβενίρ. Διαβείτε την πύλη και περπατήστε στις όμορφες γειτονιές του Κάστρου. Στον χώρο του Φρουρίου εντυπωσιάζουν με το μέγεθός τους το παλάτι και το τζαμί του Ασλάν πασά, κτίσμα του 1618, όπου στεγάζεται το Δημοτικό Μουσείο.

Τα πλούσια εκθέματά του απεικονίζουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα φάση της τοπικής ιστορίας, με την ειρηνική συνύπαρξη των τριών κοινοτήτων, της ελληνικής, της τουρκικής και της εβραϊκής. Μπείτε στο Μουσείο «Φώτη Ραπακούση», με ιστορικούς θησαυρούς από τα προεπαναστατικά χρόνια μέχρι την Εθνική Αντίσταση.

Σημαντικά αξιοθέατα είναι το Ιτς Καλέ, το Φετιχιέ τζαμί αλλά και ο τάφος του Αλή πασά. Σ' ένα επιβλητικό διώροφο κτίριο ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής, νότια από το Φετιχιέ τζαμί, ξεχωρίζει το Βυζαντινό Μουσείο, με αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα χωρισμένα σε τρεις ιστορικές για την Ορθοδοξία εποχές: Παλαιοχριστιανική, Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή.

Εδώ φιλοξενείται και η έκθεση εκκλησιαστικών και κοσμικών έργων αργυροχοΐας, μια τέχνη για την οποία τα Γιάννενα θεωρούνται λίκνο. Από το ύψωμα του φρουρίου και τις χορταριασμένες πολεμίστρες, αλησμόνητη θα σας μείνει η θέα προς την Παμβώτιδα, το Μιτσικέλι και τις βουνοκορφές της Πίνδου.

Στα σοκάκια του Κάστρου, το οποίο κατοικείται αδιάλειπτα εδώ και αιώνες, μπορείς να περπατάς με τις ώρες χωρίς να βαρεθείς ούτε μια στιγμή.

Στο κέντρο της πόλης, το Αρχαιολογικό Μουσείο εντυπωσιάζει με εκθέματα που καλύπτουν μια εξαιρετικά μεγάλη ιστορική χρονική περίοδο, από την Παλαιολιθική εποχή έως τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Πολύ ιδιαίτερο είναι το τμήμα με τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου της Δωδώνης.Το δειλινό, πιάστε θέση σε κάποιο από τα εξαιρετικά καφέ ή εστιατόρια της προκυμαίας, στα στέκια, δηλαδή, του φοιτητόκοσμου και των ντόπιων. Ετσι, με φόντο το χιονισμένο αυτήν την εποχή Μιτσικέλι και τα θολά είδωλα των πλατάνων να τρεμοπαίζουν στα ατάραχα νερά της λίμνης, θα κλείσει μια υπέροχη μέρα.

Νησί χωρίς όνομα

Τα πλοιάρια, με πολύ συχνά δρομολόγια, αναχωρούν από τον Μόλο για το Νησί, στη βορειανατολική άκρη της λίμνης. Μη φανταστείτε κανένα υπερπόντιο ταξίδι με φουρτούνες. Με το που θα δείτε την προκυμαία να ξεμακραίνει στον ορίζοντα, φτάσατε!

Ο νησιώτικος παραδοσιακός οικισμός σε καλωσορίζει με τα ταβερνάκια και τα θεόρατα δέντρα να στολίζουν τη μικρή αποβάθρα. Η έκταση του Νησιού φθάνει μόλις τα 350 στρέμματα, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 200, η καταγωγή των οποίων, σύμφωνα με τοπικό ανεπιβεβαίωτο θρύλο, έχει μανιάτικες ρίζες.

Στα χρόνια του Αλή πασά οι Νησιώτες είχαν εξασφαλίσει το αποκλειστικό δικαίωμα ψαρέματος στη λίμνη, οργανώνοντας την ασχολία αυτήν με τη μορφή της συντεχνίας. Παράλληλα, ανέπτυξαν την καλαθοπλεκτική και τη ναυπηγική, οργανώνοντας έναν ιδιότυπο λιμναίο οικισμό που όμοιός του δεν υπήρξε στην Ελλάδα. Το 1968 το Νησί χαρακτηρίστηκε τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και η δόμησή του ελέγχθηκε.

Η μεγαλοπρεπής Δωδώνη. Το θέατρο το έκτισε ο βασιλιάς Πύρρος τον 3ο αιώνα π.Χ. και ήταν από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας, με 55 σειρές καθισμάτων!

Ενα πέτρινο καλντερίμι που το διασχίζει κατά μήκος θα σας φέρει από την αποβάθρα στη μικρή πλατεία με τα καφενεδάκια και τις ταβέρνες. Στα βορειοανατολικά του οικισμού, στα κελιά της μονής του Αγίου Παντελεήμονα, λειτουργεί το μοναδικό στο είδος του Μουσείο Προεπαναστατικής Περιόδου με σκεύη εποχής, επίσημα έγγραφα του Αλή πασά, κοσμήματα και χαλκογραφίες.Εδώ φυλακίστηκε ο Αλή πασάς μετά την αποτυχημένη αποστασία του από την Υψηλή Πύλη και την επικράτηση του σουλτάνου. Στο πάτωμα ενός δωματίου φαίνονται οι τρύπες από τις σφαίρες που σκότωσαν τον πασά.

Λιγκιάδες, ένα παραδοσιακό χωριό ψηλά στο όρος Μιτσικέλι που προσφέρει απίθανη θέα στη λίμνη Παμβώτιδα.

Στο Νησί δεν κυκλοφορούν οχήματα και ο μόνος θόρυβος που ακούς είναι αυτός από τις μηχανοκίνητες βάρκες, το μοναδικό μεταφορικό μέσο των Νησιωτών. Ολες οι μετακινήσεις γίνονται με τα πόδια. Περιφερειακά της νησίδας υπάρχει μονοπάτι για υπέροχους περιπάτους δίπλα στην δεντρόφυτη ακρολιμνιά.Το Νησί υπερηφανεύεται και για μερικά από τα σημαντικότερα βυζαντινά μοναστήρια της Ηπείρου! Ξεχωρίζει η μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του καθολικού εντυπωσιάζουν με τον εικονογραφικό πλούτο αλλά και τη σπάνια για την ορθόδοξη αγιογραφία θεματολογία, καθώς απεικονίζουν αρχαίους φιλόσοφους να συζητούν για την παρουσία του Θεού σε οίκο της Αθήνας!

Πέραμα και Δωδώνη

Ψάρεμα στη λίμνη: δυστυχώς τα αλιεύματα έχουν μειωθεί αισθητά και οι επαγγελματίες ψαράδες πια είναι ελάχιστοι.

Οταν οι κάτοικοι του Περάματος (5 χλμ. από τα Ιωάννινα) έτρεχαν πανικόβλητοι στο σπήλαιο για να σωθούν από τους βομβαρδισμούς των ιταλικών αεροπλάνων, δεν φαντάζονταν ότι 50 χρόνια μετά, ο γεωλογικός κρυψώνας τους θα συγκέντρωνε εκατοντάδες επισκέπτες καθημερινά από όλο τον κόσμο.Η πρώτη επίσημη χαρτογράφηση του σπηλαίου πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τον πόλεμο από το ζεύγος σπηλαιολόγων Αννας και Ιωάννη Πετρόχειλου. Η περιήγηση εντός του διαρκεί σχεδόν μία ώρα, με έμπειρο ξεναγό.

Μονή Ντίλιου, ένα από τα βυζαντινά μοναστήρια στο Νησί με θαυμάσιες αγιογραφίες.

Σε μικρή απόσταση από τα Γιάννενα, σε υψόμετρο 650 μ. και τοποθεσία ειδυλλιακή που σκιάζεται από τις κορυφές του βουνού Τόμαρος, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος και το θέατρο της Δωδώνης. Οι ανασκαφές επιβεβαίωσαν την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή από την εποχή του Χαλκού.Σύμφωνα με την παράδοση, δυο μαύρα περιστέρια με ανθρώπινη λαλιά, που προέρχονταν από τις Θήβες της Αιγύπτου, πρόσταξαν να ιδρυθούν δυο μαντεία αφιερωμένα στον Δία, ένα στη Λιβύη και ένα στη Δωδώνη. Στα πρώτα χρόνια λατρευόταν εδώ η θεά Γη (Γαία) και αργότερα ο Δίας. Στη συνέχεια η Γη μεταμορφώθηκε σε γυναίκα και πήρε το όνομα Διώνη.

Αρχικά το ιερό ήταν υπαίθριο και όλες οι θρησκευτικές δραστηριότητες πραγματοποιούνταν γύρω από την ιερή βελανιδιά, ενώ οι ιερείς χρησμοδοτούσαν από το θρόισμα των φύλλων της. Ομως σιγά σιγά η φήμη του μαντείου μεγάλωσε και επεκτάθηκε σε όλο τον ελλαδικό χώρο, ακόμα και στις αποικίες.

Τον 4ο αι. π.Χ. άρχισαν να ανεγείρονται τα πρώτα κτίρια, το ιερό, ο ναός του Δία, η περίβολος της Ακρόπολης. Το θέατρο που βλέπουμε σήμερα διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση.

Το έκτισε ο βασιλιάς Πύρρος τον 3ο π.Χ. αιώνα και ήταν από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας, με χωρητικότητα 18.000 θεατές! Τότε κατασκευάσθηκαν οι υπόλοιποι ναοί και τα πιο εντυπωσιακά οικοδομήματα. Οταν στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κυριάρχισε ο χριστιανισμός, κάποια από τα αρχαία κτίρια μετετράπησαν σε εκκλησίες και η ιερή βελανιδιά κόπηκε.

Η περιήγηση στο σπήλαιο Περάματος διαρκεί σχεδόν μία ώρα -παρουσία έμπειρου ξεναγού- και καλύπτει μια απόσταση περίπου 1.100 μέτρων. 

Φαγητό

Το «Κυρά Φροσύνη», για καφέ και φαγητό, είναι πάνω στην προκυμαία. Το «Μπουκιά Μπουκιά» ειδικεύεται στην ελληνική αλλά και στη διεθνή κουζίνα. Πολύ καλό είναι το «Φρόντζου Πολιτεία» με ψαγμένες γεύσεις. Στη «Μετσοβίτικη Φωλιά» όλα τα κρεατικά είναι στη λαδόκολλα. Στην Αμφιθέα θα πάτε στο εστιατόριο «Φώτης» για σπέσιαλ γιαννιώτικο κοτόπουλο στο τηγάνι. Το «Σουβλάκι του Βουνού» είναι ιδανικό για μεσημέρι και βράδυ.

www.viewsofgreece.gr