Οι Ηπειρώτες στο Ιράν

Πηγή: Βενέτης, Ευάγγελος, «Ο Ελληνισμός στο Σύγχρονο Ιράν», Εκδ. Πορεία, Αθήνα, 2011.                      

Ο Ρεζά Χαν, συνταγματάρχης του ιρανικού στρατού καθαίρεσε πραξικοπηματικά τον μονάρχη της δυναστείας των Κατζάρ, Αχμάντ Σαχ, το 1925 και ίδρυσε την τελευταία βασιλική δυναστεία του Ιράν, εκείνη των Παχλαβί. Στη διεθνή βιβλιογραφία παρέμεινε γνωστός ως ο Ιρανός Ατατούρκ λόγω των μεταρρυθμίσεων εκκοσμίκευσης του δικαίου (υιοθέτηση ελβετικού αστικού κώδικα και ποινικού κώδικα μουσολινικής Ιταλίας με ταυτόχρονη κατάργηση της ισλαμικής σαρίας)   και των μέτρων εκδυτικισμού που προώθησε (κατάργηση του ισλαμικού πέπλου στις γυναίκες, ελεύθερη κατανάλωση του αλκοόλ, εισαγωγή δυτικών μέτρων και σταθμών). Εκτός των προσπαθειών απομάκρυνσης του ισλαμικού κλήρου από τα δημόσια δρώμενα της χώρας, στη διάρκεια του μεσοπολέμου πραγματοποίησε σημαντικές επενδύσεις σε δημόσια έργα όπως την κατασκευή του πρώτου Εθνικού Πανεπιστημίου της χώρας αλλά και του Υπεριρανικού Σιδηροδρόμου μήκους 1394 χλμ. που ένωνε την Κασπία Θάλασσα με τον Περσικό Κόλπο. 

Ο Υπεριρανικός Σιδηρόδρομος ενίσχυσε τη γεωπολιτική αξία του Ιράν, καθιστώντας το σημαντικό κόμβο μεταξύ του αραβικού κόσμου και της Κεντρικής Ασίας. Αργότερα στην διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, λειτούργησε καταλυτικά υποστηρίζοντας με πολεμοφόδια την ΕΣΣΔ κατά τη γερμανική επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα». Οι συμμαχικές δυνάμεις κατάφεραν να διοχετεύσουν το πολεμικό υλικό στον Περσικό Κόλπο και από εκεί  μέσω του Υπεριρανικού Σιδηροδρόμου να σταλεί στους Σοβιετικούς καθορίζοντας την έκβαση στο σοβιετικό μέτωπο. 

Η κατασκευή του σιδηροδρόμου ξεκίνησε το 1927 και ολοκληρώθηκε το 1938 ενώ κύριοι συντελεστές υπήρξαν το ιρανικό δημόσιο και δυτικές κατασκευαστικές εταιρίες όπως η βελγική Companie Belge de Chemins de Fer et d' Enterprises. Το παράρτημα της συγκεκριμένης βελγικής εταιρείας στην Αθήνα ανέτρεξε στη βοήθεια των μαστόρων πέτρας από την Ήπειρο. 

Οι Ηπειρώτες μάστορες που ήταν φημισμένοι για την τέχνη και την κατασκευαστική τους δεινότητα ήδη από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεν δίστασαν λεπτό να ανταποκριθούν στις ανάγκες της βελγικής εταιρείας. Δεδομένης της οικονομικής καχεξίας από την οποία μαστιζόταν η Ελλάδα του Μεσοπολέμου, η μετανάστευση αποτελούσε μια σωτήρια διέξοδος. Αδιευκρίνιστοι όμως λόγοι ορίζουν την έκκληση προς τους Ηπειρώτες μάστορες μόλις στο 1935 και όχι νωρίτερα, καθώς το έργο έχει ήδη ξεκινήσει από το 1927. 

Τον Οκτώβριο του 1935, περίπου πενήντα μάστορες από διάφορα χωριά της Κόνιτσας και των Μαστοροχωρίων συγκεντρώθηκαν στα Ιωάννινα με αρχική κατεύθυνση το λιμάνι του Πειραιά. Από κει επιβιβάσθηκαν στο ρουμανικό πλοίο «Τάτσια» με προορισμό τον Λίβανο. Από τον Λίβανο έφυγαν οδικώς για τη Δαμασκό της Συρίας και κατόπιν με τέσσερα λεωφορεία για τη Βαγδάτη. Από τη Βαγδάτη έφτασαν στα σύνορα Ιράκ - Ιράν με τρένο. Μαζί με τους Ηπειρώτες μάστορες, υπήρχαν και τεχνίτες από τη Δυτική Μακεδονία, την Κάρπαθο, τον Βόλο και την Εύβοια. 

Στο Ιράν έλαβαν μέρος στην κατασκευή γεφυριών και σηράγγων σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές που υπήρχε πέτρα για να εξορυχτεί και να λαξευτεί. Συγκεκριμένα στο Γκαρντάνε κατασκεύασαν τρίτοξη γέφυρα από όπου θα περνούσε η σιδηροδρομική γραμμή. Η καθημερινή τους αμοιβή υπολογιζόταν στα 50 με 70 ριάλ, σημαντικό ποσό για τα δεδομένα της εποχής ενώ οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες. Σημειώνεται ο θάνατος δύο μαστόρων από την Πυρσόγιαννη λόγω δυσεντερίας, του Βασίλη Μπύρκου και του Απόστολου Παπαγιώργη. 

 Με την ολοκλήρωση της κατασκευής του Υπεριρανικού Σιδηροδρόμου το 1938, οι Ηπειρώτες μάστορες επέστρεψαν στη γενέτειρά τους ενώ δώδεκα από αυτούς παρέμειναν στο Ιράν, δελεαζόμενοι από τις ευκαιρίες που πρόσφερε η χώρα στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι περισσότεροι εργάστηκαν σε έργα οδοποιίας, παντρεύτηκαν Ιρανές ή Ελληνίδες ποντιακής καταγωγής και μετακόμισαν μόνιμα στην Τεχεράνη.  

Πηγή: Βενέτης, Ευάγγελος, «Ο Ελληνισμός στο Σύγχρονο Ιράν», Εκδ. Πορεία, Αθήνα, 2011, σ. 99-119. 

Πηγή: Βενέτης, Ευάγγελος, «Ο Ελληνισμός στο Σύγχρονο Ιράν», Εκδ. Πορεία, Αθήνα, 2011

Γέφυρες που κατασκεύασαν οι Ηπειρώτες μάστορες στο Βόρειο Ιράν

Από τον Νικόλα - Νταμόν Παπαδημητρίου

www.authoringtools2011.blogspot.gr