Για ακόμη μία φορά, οι ολίγοι και εν προκειμένω οι πάσης φύσεως κερδοσκόποι στην αγορά ακινήτων -πολίτες και επιχειρήσεις- "οσμίζονται" κέρδη από τις πολιτικές των Μνημονίων και στη συγκεκριμένη περίπτωση από το τριπλό δράμα των ιδιοκτητών ακινήτων, το οποίο συνθέτουν:

1. Η εξοντωτική φορολόγηση κατοικιών, γραφείων και καταστημάτων πάνω σε "αντικειμενικές" τιμές που είναι "φούσκες", καθώς αποφασίστηκαν πριν από την κρίση, το 2007.
2. Η απελευθέρωση των πλειστηριασμών στα κόκκινα δάνεια.
3. Η μεγάλη απομείωση της αξίας των διαμερισμάτων, κυρίως στη Αθήνα, αλλά και στη Θεσσαλονίκη.

Η διαρκώς εξαπλούμενη φοροδοτική αδυναμία των ελληνικών νοικοκυριών, των οποίων η δημιουργία ληξιπροθέσμων οφειλών προς το Δημόσιο "παγιδεύει" την περιουσία τους, η απόγνωση όσων ιδιοκτητών επιλέγουν να "ξεφορτωθούν" (ακόμη και "όσο - όσο" σε μια αγορά που φυτοζωεί) τα σπίτια τους και η διαρκής απαξίωση των ακινήτων μεταφράζονται σε αυτό που λέει και η αγοραία νεοφιλελεύθερη ρήση: "Η κρίση γεννά ευκαιρίες". Οι ευκαιρίες αυτές λοιπόν προσφέρονται στα λεγόμενα "κοράκια".
Τέτοια είναι για παράδειγμα τα εξειδικευμένα funds (κυρίως των ΗΠΑ) που σχετικά πρόσφατα άρχισαν να "πολιορκούν" τις ελληνικές τράπεζες επιδιώκοντας να "αγοράσουν" κόκκινα δάνεια σε εξευτελιστικές τιμές.

Άλλη κατηγορία είναι όσοι αποκτούν ακίνητα σε δημοπρασίες "κοψοχρονιά". Μπορεί ο συνωστισμός στην αίθουσα πλειστηριασμών στην οδό Αρμοδίου στη Λαχαναγορά, όπου έβγαιναν στο σφυρί οι κόποι μιας ζωής με δεκάδες χιλιάδες κατασχέσεις και πλειστηριασμούς τον χρόνο προ κρίσεως, να είναι παρελθόν, ωστόσο η παράλληλη πρόθεση εφορίας και τραπεζών να μειώσουν το ύψος των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεών τους προοιωνίζεται νέες "ευκαιρίες" στα παραπάνω "κοράκια".
Αλλά και οι τράπεζες θα μπορούσαν ενδεχομένως να τιτλοποιήσουν τα ακίνητα που θα περιέλθουν στην ιδιοκτησία τους από αδυναμία των δανειοληπτών να πληρώσουν τις δόσεις προκειμένου να δανειστούν με αυτούς τους τίτλους είτε από την ΕΚΤ είτε από άλλες πηγές.
Η εικόνα που επικρατεί σήμερα στην οικονομία και την αγορά, η οποία βολεύει τους πάσης φύσεως κερδοσκόπους στα ακίνητα είναι πάνω κάτω η ακόλουθη:

Η τελική συμφωνία Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ για τα ακίνητα

Η κυβέρνηση επιλέγει να συνδυάσει τα χειρότερα σημεία του σημερινού συστήματος φορολόγησης ακινήτων και του σχεδίου για τον ενιαίο φόρο που σχεδίαζε να επιβάλει σε ένα νομοσχέδιο προκειμένου να εκπληρώσει τις απαιτήσεις της τρόικας για μεγαλύτερο οικονομικό στραγγαλισμό των ιδιοκτητών κατοικίας. Σαν να μην έφτανε η παγκόσμια πρωτοτυπία να επιβάλλει έναν χωρίς προηγούμενο αριθμό φόρων στα ακίνητα (ΦΑΠ, ΕΕΤΗΔΕ, ΤΑΠ, φόροι και τέλη υπέρ ΟΤΑ κ.λπ.), η ελληνική κυβέρνηση θα τα φορολογήσει και με αντικειμενικές αξίες που ίσχυαν πριν από 6-7 χρόνια και με συντελεστές εμπορικότητας δεκαετίας. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο Όλι Ρεν είχε δηλώσει στις Βρυξέλλες ότι οι αντικειμενικές αξίες θα αναπροσαρμοστούν το 2016.

Για την τρόικα παραμένει ο στόχος για φορολογική αφαίμαξη των ελληνικών νοικοκυριών κατά 2,9 εκατ. ευρώ από ακίνητα και, δεδομένου ότι οι βουλευτές της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ επεξεργάστηκαν σχέδιο ύψους 2,55 δισ. ευρώ, τα 350 εκατ. ευρώ που υπολείπονται θα πρέπει να βρεθούν από κάπου με πρώτο υποψήφιο "θύμα" το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ύφεση.
Το ποσό αυτό ενδέχεται να επιμεριστεί σε 2,25 δισ. ευρώ από το χαράτσι (με όποιο όνομα και αν διατηρηθεί αυτό) και σε 300 εκατ. ευρώ από τον ΦΑΠ, που θα διατηρηθεί ως "δευτερεύων" φόρος για ακίνητα άνω των 300.000 ευρώ.

Σε γενικές γραμμές το νομοσχέδιο θα προβλέπει:
* Ελαφρύνσεις σε σχέση με τα αρχικά σχέδια θα υπάρξουν μόνο για τους αγρότες (αγροτεμάχια, αγροτικά κτήματα κ.λπ.) κατόπιν πιέσεως των κυβερνητικών βουλευτών της περιφέρειας και για μικροκομματικούς λόγους.
* Δεν θα υπάρχει αφορολόγητο όριο στον βασικό φόρο και θα φορολογείται ο ιδιοκτήτης από το πρώτο τετραγωνικό.
* Η αποσύνδεση της φορολόγησης από τα εισοδήματα των υπόχρεων αναμένεται να αποτελέσει "βρόχο" για πολλούς ιδιοκτήτες οι οποίοι βρέθηκαν να έχουν στην κατοχή τους ακίνητα είτε από κληρονομιά είτε που απέκτησαν προ κρίσης αλλά σήμερα αδυνατούν να διαχειριστούν λόγω περικοπών σε μισθούς και συντάξεις, ανεργίας κ.λπ.

Η κυβέρνηση εν ολίγοις προωθεί ένα σχέδιο που υπερβαίνει τα όρια της φορολόγησης και αγγίζει αυτά της δήμευσης των ακινήτων καθώς μονιμοποιεί και επεκτείνει τα χαράτσια.
Ειδικότερα, με το νέο σύστημα θα υποστούν και πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις σημαντικού ύψους όσοι κατέχουν μη ηλεκτροδοτούμενα -ημιτελή ή αποπερατωμένα- κτίσματα («γιαπιά», ξενοίκιαστα «κενά» κτίσματα κατοικιών ή επαγγελματικής στέγης, τα οποία δεν αποδίδουν καθόλου εισόδημα). Οι ιδιοκτήτες αυτοί θα πληρώσουν φόρο για πρώτη φορά για τα συγκεκριμένα ακίνητα (σήμερα απαλλάσσονται για τα ακίνητα αυτά και από το ΕΕΤΑ και από τον ΦΑΠ).
Όσοι φορολογούμενοι πάλι κατέχουν μονοκατοικίες μεσαίας αξίας σε περιοχές εκτός σχεδίων πόλεων θα πληρώνουν με το νέο σύστημα περισσότερο φόρο. Σήμερα οι φορολογούμενοι αυτοί πληρώνουν μόνο το ΕΕΤΑ για τις μονοκατοικίες. Το νέο καθεστώς φορολόγησης επιβάλλει φόρο καί στα οικόπεδα στα οποία έχουν ανεγερθεί οι μονοκατοικίες αυτές.

Απαξιώνονται τα ακίνητα

Στο μεταξύ απαξιώνεται σταθερά η ακίνητη περιουσία των Ελλήνων. Ειδικά όσον αφορά τα νέα (ηλικίας έως πέντε χρόνων) διαμερίσματα της Αθήνας, αλλά και της Θεσσαλονίκης, αυτά έχουν χάσει μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους συγκριτικά με παλαιότερα κτίσματα και με διαμερίσματα της περιφέρειας.
Στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν προχθές από την Τράπεζα της Ελλάδος δείχνουν ότι συνεχίστηκε με αμείωτους ρυθμούς η πτώση στις τιμές των ακινήτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, τα οποία έχουν συγκεντρωθεί από τις τράπεζες, εκτιμάται ότι οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) το τρίτο τρίμηνο του 2013 ήταν κατά μέσο όρο μειωμένες κατά 9,2% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012.

Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι για το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του 2013, με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν με ετήσιο ρυθμό 11,6% και 11,8% αντίστοιχα, ενώ για το σύνολο του 2012 η μέση μείωση ήταν 11,7% (-10,6%, -10,8%, -12,6% και -12,9% το πρώτο, το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2012, αντίστοιχα) έναντι 5,5% το 2011. Πιο αναλυτικά, η μείωση των τιμών το τρίτο τρίμηνο του 2013 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012 ήταν 10,4% για τα «νέα» διαμερίσματα (ηλικίας έως 5 ετών) και 8,4% για τα «παλαιά» (άνω των 5 ετών).
Για το 2012 ως σύνολο, με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης των τιμών για τα «νέα» και τα «παλαιά» διαμερίσματα ήταν 12,1% και 11,4% αντίστοιχα. Από την ανάλυση των στοιχείων ανά γεωγραφική περιοχή προκύπτει ότι οι τιμές των διαμερισμάτων το τρίτο τρίμηνο του 2013 ήταν μειωμένες σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012 κατά 11% στην Αθήνα, 9,5% στη Θεσσαλονίκη, 8,4% στις άλλες μεγάλες πόλεις και 6% στις λοιπές περιοχές της χώρας. Για το σύνολο του 2012, με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, η μείωση των τιμών στις ίδιες περιοχές σε σχέση με το 2011 ήταν 11,8%, 13,6%, 10,8% και 11,6% αντίστοιχα.
Ελάχιστες όμως ήταν και οι συναλλαγές μέσω τραπεζών ως συνέπεια της ύφεσης. Έπεσαν στο τρίτο τρίμηνο του 2013 τις 4,2 χιλιάδες, έναντι 5,9 και 4,9 χιλιάδων το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του 2013 (αναθεωρημένα στοιχεία).

Πλειστηριασμοί ακινήτων
Απειλή κατάσχεσης για 180.000 νοικοκυριά
Προβληματισμός εξακολουθεί να διακατέχει την κυβέρνηση για την εμμονή της τρόικας να ζητεί κατασχέσεις πρώτης κατοικίας. Οι δανειστές ζητούν την κατάργηση των διατάξεων Παπαθανασίου και Κατσέλη με στόχο να αποφευχθεί η δημιουργία μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων.
Ως εκ τούτου, "σε αναμμένα κάρβουνα" κάθονται πλέον 65.000 νοικοκυριά που λόγω οικονομικής δυσπραγίας τηρούν ληξιπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια και κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους. Εκτός όμως από τους δανειολήπτες αυτούς με ληξιπρόθεσμες οφειλές στις τράπεζες, ανήσυχα νιώθουν και άλλα 115.000 νοικοκυριά με στεγαστικά δάνεια "στο κόκκινο" και παρακολουθούν και αυτά με αγωνία την έκβαση των συνομιλιών μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών.

Μόλις την περασμένη Τρίτη ήλθε η απαίτηση της τρόικας και για τους πλειστηριασμούς, αλλά και για πλήρη απελευθέρωση των επαγγελματικών μισθώσεων, τόσο για τις παλαιές όσο και για τις νέες.
Από την πλευρά της η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι έως τις 10 με 15 Δεκεμβρίου θα έχει υπάρξει συμφωνία με τους επικεφαλής ελεγκτές της τρόικας για την άρση του καθεστώτος που απαγορεύει τους πλειστηριασμούς ακινήτων και το οποίο έχει ισχύ έως την 31η Δεκεμβρίου.
Ανώτατοι παράγοντες του υπουργείου Ανάπτυξης δήλωσαν ότι η ελληνική πλευρά θέτει ζήτημα ορίων διαβίωσης ώστε να προστατευθούν από τους πλειστηριασμούς όσοι είναι πραγματικά φτωχοί και για τον συνεργάσιμο δανειολήπτη, ενώ θα ενεργοποιηθεί και ο θεσμός της διαμεσολάβησης.

Στο απυρόβλητο οι off shore

Η μικρομεσαία τάξη θα κληθεί και πάλι να σηκώσει τα βάρη του νέου φόρου σε αντίθεση με τις περίφημες εταιρείες off - shore (εξωχώριες) που εξαιρούνται από το χαράτσι αυτό και δεν πληρώνουν ούτε τον φόρο 15% επί της αξίας του ακινήτου, όπως υποχρεούνται. Το 2012 μόνο το 6% off - shore εταιρειών (σε σύνολο 6.550) κατέβαλε φόρο και πλήρωσε κατά μέσο, όρο 357,7 ευρώ για το σύνολο της ακίνητης περιουσίας που κατείχε. Όσο δηλαδή πλήρωσε ένας ιδιοκτήτης διαμερίσματος 65 τ.μ., 20ετούς κατασκευής, σε μια εργατική συνοικία της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών:
α) Από τις 6.500 εξωχώριες εταιρείες στην Ελλάδα που έχουν επιβεβαιώσει οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών ότι έχουν στην κατοχή τους ακίνητα μεγάλης αξίας, οι 5.000 δεν καταβάλλουν στην εφορία τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων εδώ και χρόνια.
β) Από το 2003 που επιβλήθηκε ο φόρος επί των ακινήτων που ανήκουν σε εξωχώριες εταιρείες, έχουν συνολικά εισπραχθεί 28,8 εκατ. ευρώ.
γ) Από τις 16.580 ενεργές εξωχώριες εταιρείες, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, μόλις 998 υπέβαλαν φορολογική δήλωση το 2011 και αντίστοιχα 965 το 2012, ενώ ο αναλογούν φόρος έφτασε μόνο τα 877.600 ευρώ το 2011 και τα 345.200 ευρώ το 2012.

Του Θάνου Παναγόπουλου