Για το Διεθνές Δίκαιο

Γράφει ο  Αλέκος Γεωργίου

Το Διεθνές Δίκαιο… Η υπεράσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων…Η εδαφική ακεραιότητα των κρατών…Οι Αρχές της Δημοκρατίας… Οι κακοί άλλοι, οι καλοί εμείς και τούμπαλιν…

Ο κορυφαίος ιστορικός και διεθνολόγος όλων των εποχών Θουκυδίδης είχε θέσει πριν από 2.500 χρόνια περίπου τα θέματα των διακρατικών σχέσεων στις ρεαλιστικές διαστάσεις τους και όχι στα φληναφήματα των εκάστοτε εμπολέμων στο έργο του Πελοποννησιακός Πόλεμος (431-405 π.Χ.).

Από τότε, έχουν αναδειχτεί και καταρρεύσει αυτοκρατορίες, έχουν αλλάξει άπειρες φορές τα σύνορα των κρατών, νέες θρησκείες εδραιώθηκαν, οι επιστήμες έκαναν άλματα, πλην όμως τουλάχιστον τέσσερις πραγματικότητες εξακολουθούν να υπάρχουν ίδιες κι απαράλλαχτες, όπως κι αν βαφτίζονται στις διάφορες ιστορικές περιόδους ή όπως και αν αυτοαποκαλούνται οι μεν ή οι δε:

Πραγματικότητα πρώτη: Οι πόλεμοι εδράζονται στο συσχετισμό δυνάμεων κάθε ιστορικής περιόδου και όχι στα πολιτικά, ιστορικά, θρησκευτικά κλπ. ιδεολογήματα, με τα οποία τους μασκαρεύουν και έχουν ως σκοπό την προστασία των συμφερόντων και τίποτα άλλο.

Πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν Αθηναίοι που θα ενεργούν καλυμμένα ή απροκάλυπτα με βάση την αρχή ότι «το επιχείρημα της δικαιοσύνης έχει αξία μόνο μεταξύ ίσων… ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του». 

Πραγματικότητα δεύτερη: Οι πόλεμοι είναι καταστροφικοί για τους λαούς και των χωρών που «νικούν» και των χωρών που «ηττώνται». Ή, όπως το λέει ο ποιητής, «Ο πόλεμος που έρχεται δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμοι. Όταν τελείωσε ο τελευταίος, υπήρχαν νικητές και νικημένοι. Στους νικημένους, ο φτωχός λαός πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο».

Πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν Μήλιοι, που «ηναγκάσθησαν ούτω να παραδοθούν εις την διάκρισι των Αθηναίων, οι οποίοι τους μεν ενηλίκους των παραδοθέντων εφόνευσαν, τα δε γυναικόπαιδα κατέστησαν δούλους. Και πέμψαντες ύστερον πεντακοσίους αποίκους εκ των ιδίων πολιτών απώκισαν την νήσον».

Πραγματικότητα τρίτη: Πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν Λακεδαιμόνιοι, στη βοήθεια των οποίων ματαίως ελπίζουν οι Μήλιοι, γιατί «το συμφέρον συμβαδίζει με την ασφάλεια, ενώ η άσκηση της δικαιοσύνης και της τιμής συνεπάγεται κινδύνους, τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι αποφεύγουν, ως επί το πλείστον, ν΄ αντιμετωπίζουν».

Πραγματικότητα τέταρτη Πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν μερικοί εκ των αποκλεισμένων που θα έρχονται «εις μυστικάς συνεννοήσεις μετά των Αθηναίων».

Πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν αυτοί που κάθε φορά «πέφτουν από τα σύννεφα» με όσα συμβαίνουν γύρω τους ή μακριά τους.

Τα ερωτήματα περί δικαίου και αδίκου, περί σωστού ή λάθους, καλού ή κακού κλπ. είναι άλλης τάξεως ερωτήματα. Προηγείται η διάγνωση της «ασθένειας» και στη συνέχεια ακολουθεί η «θεραπεία».

Ακολουθούν σε μετάφραση του Ελευθερίου Βενιζέλου τα σχετικά αποσπάσματα από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο του Θουκυδίδη για τις «διαπραγματεύσεις» Αθηναίων-Μηλίων και την κατάληξη αυτών των διαπραγματεύσεων (για όποιον έχει αυτιά ν’ ακούσει και μάτια για να δει):

«Αθηναίοι: Έχει καλώς. Εμείς, εν τούτοις, δεν θα χρησιμοποιήσομε ωραίες φράσεις, υποστηρίζοντας με πολλά λόγια, που δεν πρόκειται να πείσουν κανένα, ή ότι την ηγεμονία μας αποκτήσαμε δικαίως, λόγω του ότι νικήσαμε τους Πέρσες ή ότι επιδιώκομε την επανόρθωση αδικιών, οι οποίες έγιναν εις βάρος μας. Ζητούμε όμως και από σας να μη νομίσετε ότι θα μας πείσετε, ισχυριζόμενοι ή ότι ως άποικοι των Λακεδαιμονίων, δεν λάβατε μέρος εις τον πόλεμο παρά το πλευρό μας, ή ότι δεν μας προξενήσατε κανένα κακό. Νομίζουμε, αντιθέτως, ότι επιβάλλεται να επιδιώξομε, και σεις και εμείς, εκείνο που θεωρούμε αληθινά κατορθωτό, αφού, πραγματικά, και οι δύο γνωρίζομε ότι κατά τη συζήτηση των ανθρωπίνων πραγμάτων, το επιχείρημα της δικαιοσύνης έχει αξία μόνο μεταξύ ίσων, ότι, όμως, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του». 

«Μήλιοι: Ώστε, δεν θα μας δεχθείτε να είμαστε φίλοι σας και όχι εχθροί σας, αλλά να διατηρήσομε την ειρήνη και την ουδετερότητά μας»; 

«Αθηναίοι: Όχι. Γιατί η έχθρα σας μας βλάπτει πολύ λιγότερο από τη φιλία σας. Και τούτο διότι εις τα όμματα των υπηκόων μας, η φιλία σας θα είναι τεκμήριο αδυναμίας, ενώ το μίσος σας θα είναι τεκμήριο ότι είμαστε ισχυροί». 

«Αθηναίοι: Όσον αφορά στα επί του δικαίου στηριζόμενα επιχειρήματα, θεωρούμε ότι και σεις και εμείς δεν στερούμεθα τέτοιων, νομίζουμε όμως ότι όσοι διατηρούν την ελευθερία των οφείλουν τούτο στη δύναμή των, εμείς δε δεν επιτιθέμεθα κατ΄ αυτών, ένεκα φόβου.» 

«Μήλιοι: Γνωρίζομε όμως ότι κάποτε οι τύχες του πολέμου επιμερίζονται με περισσότερη ισότητα μεταξύ των αντιπάλων, από όσο θα μπορούσε κανείς να περιμένει αποβλέποντας στην άνιση δύναμή τους. Και για εμάς, η μεν άμεση υποχώρηση σημαίνει απώλεια κάθε ελπίδας, ενώ, αν πολεμήσομε, υπάρχει ακόμη ελπίδα να μείνομε σώοι». 

«Αθηναίοι: Η ελπίδα είναι πράγματι παρηγοριά σε ώρα κινδύνου και όσες φορές κανείς, στηριζόμενος σ΄ αυτήν, διακινδυνεύει μόνο ό,τι έχει ως περίσσευμα, τότε αυτή φέρει μεν βλάβη αλλ΄ όχι και πλήρη καταστροφή. Αλλ΄ όταν η άκρατη φύση της ελπίδας παρασύρει κάποιον στο να ρίξει τον περί των όλων κύβο, τότε μόνο αντιλαμβάνεται αυτός την αληθινή φύση της, όταν η καταστροφή έχει ήδη επέλθει». 

«Μήλιοι: Αλλ΄ εμείς, εξαιτίας ακριβώς του λόγου αυτού πιστεύομε, προ πάντων, ότι οι Λακεδαιμόνιοι, χάριν του ιδίου του συμφέροντός των, δεν θα θελήσουν να εγκαταλείψουν τους Μηλίους».

«Αθηναίοι: Αλλά, δεν νομίζετε ότι το συμφέρον συμβαδίζει με την ασφάλεια, ενώ η άσκηση της δικαιοσύνης και της τιμής συνεπάγεται κινδύνους, τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι αποφεύγουν, ως επί το πλείστον, ν΄ αντιμετωπίζουν;»

«Μήλιοι: Εστέ βέβαιοι ότι και ημείς αντιλαμβανόμεθα πόσον δύσκολον είναι ν’ αγωνισθώμεν κατά της δυνάμεώς σας συγχρόνως και κατά της τύχης, εάν αύτη δεν είναι αμερόληπτος. Πιστεύομεν όμως, ως προς μεν την τύχην, ότι δεν θα τεθώμεν υπό των θεών εις θέσιν υποδεή, αφού ευσεβείς όντες αντιμετωπίζομεν αδίκους, ως προς δε την ανεπάρκειαν των δυνάμεων μας, ότι ταύτην θα συμπλήρωση η ομοσπονδία των Λακεδαιμονίων, η οποία είναι υποχρεωμένη να μας βοηθήση, και αν όχι δι’ άλλον λόγον, τουλάχιστον, και χάριν της προς αυτούς συγγενείας και εξ εντροπής. Και διά τούτο το θάρρος ημών δεν είναι τόσον παράλογον, όσον ίσως υποθέτετε».

«Αθηναίοι: «Αλλά, και ημείς νομίζομεν, ότι δεν θα μας λείψη η ευμένεια των θεών. Διότι εις ό,τι ζητούμεν και πράττομεν ουδαμώς απομακρυνόμεθα από ό,τι οι άνθρωποι πιστεύουν εν σχέσει προς τας θρησκευτικός των πεποιθή­σεις, ή από τας ανθρωπίνας αυτών επιθυμίας και σκοπούς. Καθόσον ως προς μεν τους θεούς πιστεύομεν, ως προς δε τους ανθρώπους καλώς γνωρίζομεν, ότι ωθούμενοι ανέκαθεν υπό ακαθέκτου φυσικής ορμής, άρχουν παντού, όπου η δύναμίς των είναι επικρατεστέρα.

Τον νόμον τούτον ούτε εθέσαμεν, ούτε ισχύοντα ήδη πρώτοι ημείς εφηρμόσαμεν. Τον ευρήκαμεν ισχύοντα και θα τον κληροδοτήσωμεν ισχύοντα αιωνίως, γνωρίζοντες, ότι και σεις επίσης και κάθε άλλος, εάν είχατε όσην ημείς δύναμιν, θα επράττατε το αυτό.

Και ως προς μεν την ευμένειαν των θεών, έχομεν ούτω πάντα λόγον να μη φοβούμεθα ότι θα ευρεθώμεν εις θέσιν μειονεκτικήν».

……… Κατά τον επακολουθήσαντα χειμώνα…….οι Μήλιοι κατέλαβαν πάλιν και άλλο μέρος του Αθηναϊκοί περιτειχίσματος, το οποίον εφρουρείτο υπό ανεπαρκούς δυνάμεως. Μετά τούτο εστάλη εξ Αθηνών και άλλος στρατός υπό την αρχηγίαν του Φιλοκράτους, υιού του Δημέου. Ο αποκλεισμός έγινεν ήδη στενώτατος και συγχρόνως μερικοί εξ αυτών των πολιτών ήλθαν εις μυστικάς συνεννοήσεις μετά των Αθηναίων. Οι Μήλιοι ηναγκάσθησαν ούτω να παραδοθούν εις την διάκρισι των Αθηναίων, οι οποίοι τους μεν ενηλίκους των παραδοθέντων εφόνευσαν, τα δε γυναικόπαιδα κατέστησαν δούλους. Και πέμψαντες ύστερον πεντακοσίους αποίκους εκ των ιδίων πολιτών απώκισαν την νήσον.

Για την αντιγραφή: Αλέξανδρος Γεωργίου

Υ.Γ.: Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Ανισότητας του World Inequality Lab του 2021 το φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 2% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 76% του παγκόσμιου πλούτου.

Αλέκος Γεωργίου

Δικηγόρος Αθηνών