Κυριακή είστε ανοιχτά, είπατε; Για διαβάστε και σεβαστείτε, πώς με αγώνες κατακτήθηκε το 8ωρο στη Βαρκελώνη και την πολύνεκρη απεργία, στις 21 Αυγούστου 1916 για το οκτάωρο στα μεταλλεία της Σερίφου.

«Το πείραμα της Κυριακής» ξεκίνησε, κι εμείς ξεφυλλίζουμε την ιστορία. Η ιστορική απεργία της La Canadiense, του εργοστασίου στη Βαρκελώνη, άνοιξε το δρόμο προς το 8ωρο το 1919

Ισπανία, Φεβρουάριος 1919. Στο υδροϋλεκτρικό εργοστάσιο στη Βαρκελώνη, La Canadiense, ανακοινώνεται μείωση μισθών, και μια ομάδα εργατών του τμήματος συντήρησης απολύεται για πολιτικούς λόγους. Έτσι, πυροδοτείται μία από τις πιο επιτυχημένες απεργιακές δράσεις στην ιστορία. Οι απεργοί ζητούν αυξήσεις στους μισθούς, αναπροσαρμογή αμοιβών και 8ωρη εργασία.

Η απεργία εξαπλώνεται με ανάλογα αιτήματα και σε άλλα εργοστάσια. Καθοδηγείται από τη CNT και κατακλύζει ολόκληρη την Βαρκελώνη, με 100.000 εργάτες να παίρνουν μέρος συνολικά. Γίνονται συλλήψεις και φυλακίσεις απεργών.

Κατεβαίνουν και άλλοι εργάτες προς συμπαράσταση, με τα ίδια αιτήματα. Οι εργάτες του εργοστασίου ηλεκτρισμού κλείνουν τους διακόπτες. Η πόλη βυθίζεται στο σκοτάδι και ακινητοποιείται, όπως και μεγάλο μέρος της Καταλονίας....

O γενικός διοικητής της πόλης κηρύττει στρατιωτικό νόμο, φοβούμενος το ολοένα και αυξανόμενο κύμα απεργών. Η Βαρκελώνη κηρύσσεται σε κατάσταση πολιορκίας. Οι απεργοί επιστρατεύονται. Με βάση το στρατιωτικό νόμο, συλλαμβάνονται περίπου 3.000 απεργοί και σχεδόν όλη η ηγεσία της CNT. Οι εργάτες του La Canadiense επιστρατεύονται. Το ίδιο γίνεται και με τους εργάτες σε εργοστάσια ύδρευσης, ηλεκτρισμού, κ.ά.

Πολλά εργοστάσια καταλαμβάνονται από τις αρχές, κίνηση που τελικά φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που περιμένει η κυβέρνηση, αφού το εργατικό κίνημα πεισμώνει περισσότερο. Τα συνδικάτα στον Τύπο καθιερώνουν τη λεγόμενη «κόκκινη λογοκρισία», αρνούμενοι να δημοσιεύσουν οτιδήποτε εναντίον των απεργών.

Στις 20 Μαρτίου 1919, οι απεργοί αναγκάζουν το La Canadiense να δεχτεί τα αιτήματά τους και επιστρέφουν στην εργασία τους. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο για όλα τα εργοστάσια, όπου η εργοδοσία αρνείται να απελευθερώσει όσους είχαν καταδικαστεί με το στρατιωτικό νόμο.

Στις 24 Μαρτίου ξεκινά νέα απεργία, με το La Canadiense να συμμετέχει επίσης. Κηρύσσεται και πάλι στρατιωτικός νόμος. Τα στρατιωτικά σώματα γεμίζουν την πόλη και ανοίγουν πυρ εναντίον κάθε υπόπτου. Ξεκινούν απεργίες αλληλεγγύης και σε άλλες πόλεις.

Η αλληλεγγύη εξαπλώνεται σαν ντόμινο στη Βαλέντσια, τη Μαδρίτη, τη Λερίδα, την Κουρούνια και αλλού. Οι απεργοί είναι αποφασισμένοι. Τα αιτήματά τους αδιαπραγμάτευτα.

Τελικά τον Απρίλιο του 1919, η απεργία αυτή γίνεται η πιο επιτυχημένη στην ισπανική ιστορία, αφού αναγκάζει την ισπανική κυβέρνηση να θεσμοθετήσει το 8ωρο -η πρώτη κυβέρνηση στον κόσμο που θεσμοθετεί κάτι τέτοιο.

Η πολύνεκρη απεργία, στις 21 Αυγούστου 1916 για το 8ώρο στην Σέριφο, 30 χρόνια μετά την Πρωτομαγιά του Σικάγου.

 Όπως η πλειονότητα των Αμερικανών δεν έχει ιδέα ότι η γιορτή της Πρωτομαγιάς καθιερώθηκε μετά την μεγάλη και αιματηρή  απεργία που έγινε  στο Σικάγο την 1η Μαΐου 1886 με  αίτημα την καθιέρωση του 8ωρου, το ίδιο και οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε πως 30 χρόνια μετά το Σικάγο έγινε στην Σέριφο πολύνεκρη απεργία με το ίδιο αίτημα.

Σχετικά με την απεργία του Σικάγου διαβάστε εδώ  1η Μαΐου 1886 .

Όταν λοιπόν είδα την παραπάνω πινακίδα δύο απορίες δημιουργήθηκαν στο μυαλό μου.

Η πρώτη ήταν πότε καθιερώθηκε το 8ωρο στην Ελλάδα.

Η δεύτερη απορία αφορούσε το  τι έγινε στις 21-8-1916 στην  Σέριφο με αποτέλεσμα 4 μεταλλωρύχοι να χάσουν την ζωή τους.

Αρχικά λοιπόν, για το 8ωρο αναγράφονται πολλές ανακρίβειες για το πότε καθιερώθηκε στην Ελλάδα, με πιο κραυγαλέα ότι καθιερώθηκε από τον Μεταξά!

Η καθιέρωση του 8ωρου στην χώρα μας , ένα χρόνο μετά από την Γαλλία, είναι έργο της κυβέρνησης  του Βενιζέλου το 1920 όταν ψηφίστηκε  ο Ν. 2269/20   Περί κυρώσεως της Διεθνούς Συμβάσεως της Διεθνούς Συνδιασκέψεως της Εργασίας της Ουασιγκτώνος περί περιορισμού των ωρών εργασίας εν ταις βιομηχανικαίς επιχειρήσεσιν εις οκτώ καθ΄ ημέραν και 48 καθ΄ εβδομάδα. (ΦΕΚ 145/Α/1-7-20)  στον οποίο αναγράφεται:

 Εις πάσας τας οιουδήποτε είδους βιομηχανικάς εργασίας, δημοσίας ή ιδιωτικάς ως και εις τα παραρτήματα αυτών, εξαιρέσει εκείνων εις ας απασχολούνται μέλη μόνον μιας και της αυτής  οικογενείας, η διάρκεια της εργασίας του προσωπικού δεν δύναται να υπερβαίνει 8 ώρας ημερησίως και 48 ώρας καθ΄εβδομάδα,........

Με βάση αυτό τον νόμο  εκδόθηκε το Π.∆/µα της 27.6/4.7.1932 «περί κωδικοποιήσεως και συµπληρώσεως των περί οκταώρου εργασίας διατάξεων»

Τα μεταλλεία της Σερίφου τα εκμεταλλευόταν από το 1885 ένας Γερμανός μεταλλειολόγος ο Αιμίλιος Γρόμαν και την εκμετάλλευση τους συνέχισε από το 1906 ο γιος του.

Οι συνθήκες εργασίας ήταν άθλιες, 60 μεταλλωρύχοι  είχαν πεθάνει μέσα στις στοές από το 1914 έως το 16, δουλεύοντας, παρά το ότι από τον Φεβρουάριο του 1911 το ωράριο των μεταλλωρύχων είχε καθοριστεί με νόμο στις 8 ώρες.

Τα μεροκάματα αντίστοιχα  ήσαν ουσιαστικά  πείνας.

Τον Ιούνιο 1916 ο Κωνσταντίνος Σπέρας,  αναρχοσυνδικαλιστής που καταγόταν από την Σέριφο, καταφέρνει και φτιάχνει ένα ταξικό σωματείο των μεταλλωρύχων.

Στην Αθήνα μετά την αποχή του Βενιζέλου από τις εκλογές της 6-12-15, υπάρχει φιλοβασιλική κυβέρνηση και ο διχασμός είναι πλήρης μεταξύ φιλοβασιλικών που είναι υπέρ της ουδετερότητας και φιλοβενιζελικών που είναι υπέρ της συμπαράταξης της Ελλάδας με την Αντάντ.

Στις 7 Αυγούστου 1916 ξεκινάει η αγωνιστική κινητοποίηση των εργατών με την άρνηση τους να φορτώσουν το πλοίο Μαννούσι που είχε ως επίσημο προορισμό την Γλασκώβη. Οι εργάτες αντίθετα υποστήριζαν, ίσως και μετά από υποκίνηση από την Αντάντ, πως το φορτίο προοριζόταν για την Γερμανία.

  

Έτσι ξεκινά η απεργία των μεταλλωρύχων με βασικά αιτήματα το 8ωρο, καλύτερες αμοιβές και μέτρα  ασφαλείας  στην εργασία τους.   

Στις 16 Αυγούστου 1916 γίνεται το χωριστικό κίνημα της Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη  που το υποστηρίζει ο συμμαχικός στρατός της Αντάντ που έχει στο μεταξύ αποβιβαστεί στη Θεσσαλονίκη.

Όπως είναι αναπόφευκτο η απεργία μέσα στην δίνη των γεγονότων τόσο στην Ελλάδα όσο και στις μάχες του Παγκοσμίου πολέμου δεν απασχολεί τις εφημερίδες .

Εν τω μεταξύ από την Σέριφο έρχεται στο υπουργείο Εσωτερικών τηλεγράφημα που ενημερώνει για την απεργία και πως οι απεργοί έχουν πυρπολήσει την αποθήκη της εταιρείας.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μεταφορά στην Σέριφο 30 χωροφυλάκων από την Κέα υπό τον υπομοίραρχο Χρυσάνθου για να επιβάλουν την τάξη και να εξασφαλίσουν την φόρτωση του πλοίου.

Στις μέσα σελίδες των εφημερίδων της 22-6-1916 διαβάζουμε τις πρώτες και σύντομες  πληροφορίες για τα πολύνεκρα γεγονότα της προηγούμενης μέρας στην Σέριφο.

Η  απεργία αυτή έχει παραμείνει σχετικά άγνωστη  παρά το ότι έγιναν αιματηρές και πολύνεκρες συμπλοκές με τις αστυνομικές δυνάμεις γιατί έγινε μεσούντος του 1ου Παγκοσμίου πολέμου και κατά την κορύφωση του Διχασμού οπότε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων απασχολούσαν σημαντικότερα γεγονότα όπως οι συλλήψεις που έγιναν από την αγγλογαλλική αστυνομία.

 Στις 23-8-1916 υπάρχει πλέον καλύτερη πληροφόρηση για τα γεγονότα στην Σέριφο.

Ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου φυλάκισε 30 απεργούς στην Αστυνομία, μεταξύ των οποίων την διοίκηση του σωματείου, και προσπαθώντας να διαλύσει τους πάνω από 500 απεργούς  άρχισε να πυροβολεί με τους χωροφύλακες ρίχνοντας  πάνω από 1000 πυροβολισμούς εναντίον τους.

Αυτοί άρχισαν ένα άγριο πετροπόλεμο εναντίον του και κατά των 30 χωροφυλάκων, και φόνευσαν το υπομοίραρχο και τον ενωμοτάρχη Τριαντάφυλλου πετάγοντας  τους στην θάλασσα ενώ οι χωροφύλακες κρύφτηκαν στις στοές γι΄αυτό και η ειδησεογραφία της 22-6-16 αναφέρει ότι αγνοείται η τύχη μερικών.

Όπως γράφει ο Σπέρας στο βιβλίο του "Η απεργία της Σερίφου ήτοι αφήγησις των αιματηρών σκηνών της 21ης Αυγούστου 1916 εις τα μεταλλωρυχεία του Μεγάλου Λειβαδίου της Σερίφου" που κυκλοφόρησε το 1919 και επανεκδόθηκε το 2001 από τις εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΠΕΛΑΓΟΣ, όταν είδε μια γυναίκα να κρατάει μια γαλλική σημαία την άρπαξε και φώναξε "εν ονόματι της Γαλλικής Δημοκρατίας κάτω τα όπλα". 

Η ανύψωση της γαλλικής σημαίας στην Σέριφο και το τηλεγράφημα στον γαλλικό στόλο που ναυλοχούσε στην Μήλο ζητώντας την γαλλική προστασία έχουν κινήσει την υπόνοια της υποκίνησης της απεργίας από τους Συμμάχους.

Την θέση αυτή  έχει υποστηρίξει το ΚΚΕ (Ριζοσπάστης 13 Αυγούστου 2003) παρά το ότι ο Σπέρας είχε συμμετάσχει  στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ  το 1918. Τελικά όμως  αφού τον διαγράψουν από το κόμμα το 1920 , το 1943 δολοφονείται από την ΟΠΛΑ.

Στις 24-8-16 έχουμε πλέον πλήρη αναφορά για τους νεκρούς και τους τραυματίες από τα γεγονότα και στις 25-8-16 οι τραυματίες έχουν μεταφερθεί στην Αθήνα για νοσηλεία.

Η κυβέρνηση των Αθηνών αποφασίζει να αποστείλει το πολεμικό σκάφος "Αυλίς" με 250 στρατιώτες, τον ανακριτή από την Σίφνο και τον εισαγγελέα Σύρου.

Πρώτοι όμως καταφθάνουν στο νησί οι Γάλλοι με δύο πολεμικά, κατεβάζουν τις γαλλικές σημαίες, δηλώνουν συμπαράσταση στα αιτήματα των  απεργών  και συλλαμβάνουν την αστυνομική δύναμη μεταφέροντας την στην Μήλο.

  

Στην Σύρο θα φυλακιστούν τα μέλη της διοίκησης του σωματείου μαζί με μερικούς ακόμα απεργούς.

Η τελευταία ειδησεογραφία που αναφέρεται στην απεργία της Σερίφου είναι στις 4-9-1916 όταν επιτροπή των απεργών έρχεται στην Αθήνα για να ζητήσει  να εκπληρωθούν τα αιτήματα των απεργών για να λυθεί η απεργία.

www.romiazirou.blogspot.gr