Το μπρέικ, το πάρσιμο και το γδάρσιμο της γλώσσας

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος

«Να πάρουμε ένα μπρέικ δύο λεπτών». Αυτά εκστόμισε πρόσφατα τηλεπαρουσιαστής και όχι μόνο -ποιητής βεβαίως βεβαίως- σε απογευματινό δελτίο ειδήσεων, θολούρας, συσκοτίσεων και πνευματικής παρμάρας. 

Κι αυτός το πήρε το μπρέικ του, τους τηλεθεατές πήρε ο ύπνος και τη γλώσσα «την πήρε και τη σήκωσε ο όξω από ‘δω». 

Ένας μπαξές γεμάτος άνθη. .. «Η απρεπή συμπεριφορά», «φαινόσαστε καλλιεργημένος άνθρωπος, πού καλλιεργηθήκατε;», «της διεθνής οδούς» και πάει λέγοντας. Δε μιλάμε πλέον για φτωχό λεξιλόγιο. Μιλάμε για ανεπανάληπτες γλωσσικές ατασθαλίες που παρατορίζουν όλους, όσοι τις ακούνε.

Κι αφού πήρε το μπρέικ δύο λεπτών ξαναγύρισε ο παρμένος για να συνεχίσει το γλωσσικό ευνουχισμό. Γλώσσα, ρήματα, επίθετα και ουσιαστικά, αντωνυμίες και επιρρήματα «τα πήρε το ποτάμι, τα πήρε ο ποταμός» και τα μετέτρεψε σε γλωσσικά βοθρολύματα που δεν τα ξεπλένει ούτε ο Άραχθος κατεβασμένος. 

Και να ήταν μόνο αυτός… «Πάρ’ τον έναν και χτύπα τον άλλον».

Κι αν μπορούσε η γλώσσα θα τους «έπαιρνε με τις λεμονόκουπες, τις ντομάτες, τα αβγά και τα γιαούρτια». Θα γινόντουσαν απαξάπαντες γλωσσικά σουργούνια. Αλλά ποιος να τους πει και σε πόσους να πει πως η γλώσσα δεν είναι μόνο απλά ένα επικοινωνιακό εργαλείο. Είναι και θησαυροφυλάκιο και μορφή σκέψης. Η πείρα και οι γνώσεις γενεών συσσωρεύονται, εκφράζονται με τη γλώσσα και μεταδίδονται στις επόμενες γενεές. Δεν σκεφτόμαστε μόνο σε κάποια γλώσσα, αλλά και με τη μεσολάβηση κάποιας γλώσσας. 

Η γλώσσα είναι δύναμη, για να θυμηθούμε και τον ποιητή:

Κ' οι λέξεις/φλέβες είναι/μέσα τους/αίμα τρέχει/όταν σμίγουν οι λέξεις/το δέρμα του χαρτιού/ανάβει κόκκινο/όπως/την ώρα του έρωτα/το δέρμα του άντρα/και της γυναίκας. (Γ. Ρίτσος) 

Σήμερα, πλέον η γλώσσα και το συναίσθημα, η ανεπανάληπτη αυτή ψυχική διέγερση, είναι τα μόνα που μας απόμειναν για να ξαναβρούμε τη φαντασία μας, να διατηρήσουμε τη δυνατότητα να ονειρευτούμε, να αποκτήσουμε την ατομική ελευθερία και ευθύνη. 

Δυστυχώς όμως τη βάλανε κι αυτή στον Προκρούστη. Δεν θέλουν να είναι πολυσήμαντη ανθρώπινη λειτουργία. Προσπαθούν να την μετατρέψουν σε απλό παραγωγικό εργαλείο. Έτσι αποδιώχνουν και μηδενίζουν λέξεις που αποτυπώνουν εκδηλώσεις του πνεύματος, της συγκίνησης και του συναισθήματος. Λέξεις γεμάτες ενάργεια και σαφήνεια. Τη θέση τους παίρνουν, για οικονομία, έτοιμα σχήματα. Συνεπώς , απονευρώνεται η σκέψη, αφανίζεται η φαντασία και διαλύεται κάθε ψυχική ένταση. Τελικά, έναν ζωντανό οργανισμό και οργασμό τον κατάντησαν τεχνικό κώδικα διαχειριστικής συνεννόησης, αλλά χωρίς “νόηση”. Ακόμα και το ιδίωμα, που είναι μια παραπάνω γλώσσα, εξοβελίστηκε. 

Κι έτσι απ’ αυτό το χαζοκούτι ή απ’ αυτόν « τον φορέα γλωσσικής αγωγής» -λέμε τώρα- σε μόνιμη βάση «ανεχόμαστε» την αληθινή καρατόμηση της γλώσσας. 

Όσοι αντιστέκονται σ' αυτή την πραγματικότητα, με έργα, αλλά ακόμα και με λόγια, δεν είναι απλά άξιοι συγχαρητηρίων. Είναι παραδείγματα, γιατί γι' αυτούς η γλώσσα είναι έκρηξη, τσακμάκισμα σκέψης και συναισθήματος, είναι περιπέτεια, μεγαλείο. Ακολουθία σκέψεων, εικόνων και αισθημάτων. 

Τέλος, σ’ αυτά τα «σούργελα» που «παίρνουν το μπρέικ τους», πρωί, μεσημέρι, απόγευμα και βράδυ, με μια κίνηση -τέντωμα της παλάμης κατά την πλευρά τους, δηλαδή κατά τηλεόραση μεριά- και στεντορεία τη φωνή-, ας τους πούμε κατάματα: Πάρτα μωρέ άρρωστε!!!

Ου κατά διόλ’ μωρέ χαλέπετο, βιαστή της γλώσσας, κοπρίτ’ και γκαζοτενεκέ.

Χρήστος Α. Τούμπουρος