Στην UNESCO ο βλάχικος γάμος της Θήβας

Στο εθνικό ευρετήριο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς εγκρίθηκε πρόσφατα ο βλάχικος γάμος της Θήβας, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στη διονυσιακή λατρεία και αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα. Χιλιάδες επισκέπτες κατακλύζουν τους χώρους για να ζήσουν από κοντά αυτή την εκδήλωση. Η γιορτή αυτή αποτελεί για τους κατοίκους της περιοχής, και ειδικά τους βλάχους, σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.

Πρόκειται για μία σάτιρα, στην οποία παρουσιάζεται ένας παραδοσιακός γάμος ως εικονικός ποιμενικός γάμος μέσα από μία γαμήλια τελετουργία. Οι τελετουργικές αυτές πράξεις ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες, στις οποίες συμμετέχουν κυρίως άντρες με πρωταγωνιστικούς και δευτερεύοντες ρόλους. Η ενδυματολογία έχει να κάνει με την παραδοσιακή φορεσιά των βλάχων και όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται προέρχονται από τη βλάχικη παραδοσιακή χειροτεχνία.

 Ο Γιώργος Γαστουνιώτης, πρόεδρος του παραδοσιακού συλλόγου βλάχικου γάμου Θήβας, περιγράφει τις προσπάθειες που έγιναν για να αναγνωριστεί το παραδoσιακό αυτό έθιμο από την πολιτεία: «Κάναμε ένα αίτημα για να εγγραφούμε στον εθνικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας. Μετά από έναν χρόνο, και αφού καταθέσαμε τα δικαιολογητικά για ένα τοπικό παραδοσιακό δρώμενο, πήραμε το θετικό αποτέλεσμα με μεγάλη ικανοποίηση. Το δρώμενο αυτό έχει ιστορία 150 χρόνων και γίνεται στην πόλη της Θήβας κάθε χρόνο την Κυριακή της Αποκριάς και την Καθαρή Δευτέρα. Ο σύλλογός μας αποτελείται από περίπου 200 μέλη και σκοπός του είναι η διατήρηση, η ανάδειξη και η προβολή του εθίμου του βλάχικου γάμου, που αποτελεί το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός και τη μεγαλύτερη γιορτή για την πόλη της Θήβας. Ο σύλλογος δημιουργήθηκε το 2007 και συμμετέχει σε όλα τα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής της Θήβας, αφήνοντας το πολιτιστικό τους αποτύπωμα».

Σημασία για την τοπική κοινωνία

Η δραστηριότητα αυτή αποτελεί για την περιοχή ένα σημαντικό τουριστικό θέαμα, το οποίο τονώνει την τοπική οικονομία. Η συμμετοχή πολλών ανθρώπων για την προετοιμασία και την τέλεση του βλάχικου γάμου αποτελεί μια ευκαιρία να βιώσουν μοναδικές πολιτισμικές εμπειρίες άρρηκτα δεμένες με το ιστορικό τους παρελθόν και τις συνήθειες των προγόνων τους. Παράλληλα με αυτές τις εκδηλώσεις, η εκπαιδευτική κοινότητα αναθέτει σε μαθητές των σχολείων εργασίες και καλλιτεχνικά δρώμενα σχετικά με τα έθιμα και την τέλεσή τους.

Οργάνωση συνεδρίου και άλλων εκδηλώσεων

Μέσα από τις πρωτοβουλίες των τοπικών φορέων (αυτοδιοίκηση, πολιτιστικοί σύλλογοι, επιστημονικοί φορείς κ.ά.) διοργανώθηκε επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Τα ευετηρικά δρώμενα στον ελληνικό χώρο», όπως και επιστημονικές διαλέξεις διακεκριμένων επιστημόνων, λαογράφων και ιστορικών. Παράλληλα, οι πολιτιστικοί σύλλογοι διοργανώνουν μαθήματα παραδοσιακών χορών, όπως και διάφορες εκδηλώσεις που έχουν σχέση με την παραδοσιακή τους ταυτότητα.

Τέλος, η UNESCO στο άρθρο 12 που αφορά τις συμβάσεις για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, ενθαρρύνει το κάθε κράτος-μέλος της σύμβασης να δημιουργήσει ένα ή περισσότερα ευρετήρια άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Στη συγκεκριμένη περίπτωση για την εγγραφή στο εθνικό ευρετήριο συντάχθηκε μελέτη από τη δρ. Ανδρομάχη Οικονόμου ερευνήτρια του κέντρου έρευνας της ελληνικής λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών σε συνεργασία με το Δ.Σ του παραδοσιακού συλλόγου βλάχικου γάμου και υποβλήθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού με το γνωστό θετικό αποτέλεσμα.

www.ypaithros.gr