Οι πέτρες της μνήμης.

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.

Περπατώντας πρόσφατα στο Βερολίνο και συνηθίζοντας πλέον να κοιτώ χαμηλά έπεσα πάνω σε μια περίεργη πέτρα ακριβώς έξω από το σπίτι που διέμενα. έπεσα πάνω σε μια Stolperstein-λέξη μεταφράζεται από τα γερμανικά πέτρα που σκοντάφτεις. Πράγματι σκόνταψα πάνω στην ιστορία, σκόνταψα στο όνομα της γυναίκας που έμενε σε κείνο το σπίτι μαζί με τα παιδιά της και βρήκε τραγικό θάνατο σε ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης  όπου δεν υπάρχουν λόγια να τα περιγράφεις αλλά και μάτια να τα δεις. Το όνειδος της ανθρωπότητας, της κάθε πολιτισμένης κοινωνίας του κάθε απολογισμού και σκέψης. " και μόνο ο θεός γνώριζε, όντως παντογνώστης πως υπήρχαν θηλαστικά διαφορετικής ράτσας" θα ψιθυρίσει ο Μαγιακόφσκι και θα τοποθετήσει σεμνά ο Γιέρζι Κοζίνσκι στην αρχή του βιβλίου του «Το βαμμένο πουλί».

Πώς οικοδομείς και διαχειρίζεσαι ένα μέλλον μετά το Άουσβιτς, το κάθε  Άουσβιτς, πώς συνεχίζεις μια εκπαίδευση θ΄αναρωτηθεί ο Αντόρνο και ο κάθε λόγιος και φιλόσοφος μετά το Άουσβιτς, πώς διαχειρίζεσαι κάθε βαρβαρότητα, θα μιλήσει σοφά ο κάθε ιστορικός  όπως όταν περιέγραφε την ιδέα του θανάτου ο Θουκυδίδης μη μπορώντας να περιγράψει την φρίκη και το έγκλημα του ανθρώπου προς τον άνθρωπο. Πώς επικαλείσαι τον θεό και την μόνιμη παρουσία του μετά τα ανείπωτα αυτά εγκλήματα που κάνουν την ανθρωπότητα πιο φτωχή σε φως και αξιοπρέπεια.

Υπήρξε θεός στο Άουσβιτς, υπάρχει θεός και έλεος σε κάθε πόλεμο άραγε; Πού είναι ο άνθρωπος και πού πάει ο πολιτισμός του όταν έχει αντίπαλο τον ίδιο τον συνάνθρωπό του με άλλο χρώμα, με άλλη θρησκεία, με άλλα χαρακτηριστικά, με άλλο φύλο,ή απλά είναι μειονότητα, αδύναμος, πένης και οδοιπόρος στα χαλάσματα αυτού του κόσμου.

Ξαφνικά πάλι αγαπήσαμε αυτή την σκοτεινή ιστορία της διπλανής μας πόρτας, που την είχαμε ξεχάσει ή έστω απωθήσει. Μοναδικής τέχνης και συγκίνησης λόγοι δημάρχων και παραγόντων, ο ένας καλύτερος από τον άλλον. Λόγοι με πολλές υποσχέσεις και επισημάνσεις και μακάρι να υπήρχαν δεσμεύσεις ή κάπως να έμπαινε το φως μέσα από τη χαραμάδα των λόγων. Δυστυχώς άλλο η ζωή κι άλλο τ΄όνειρο, άλλο ο λόγος κι άλλο το έργο, άλλο ο προβολέας κι άλλο η σκιά.

Κι αν έμειναν στην σκιά τόσα χρόνια ιστορίες που όλοι τόσο ξαφνικά κι απρόσμενα ενδιαφέρθηκαν να μάθουν , να συλλέξουν να συγγράψουν και να κλάψουν , κανείς δεν αντιλέγει πως είναι συγκινητικό, ένα μεγάλο βήμα ή μια μικρή δρασκελιά κάθε φορά. Όμως η μνήμη είναι μνήμη κι αλίμονο σε όσους την έζησαν και την κουβάλησαν κανείς δεν ξέρει με πόσο μεγάλο κόστος και επιβίωσαν τελικά σ΄αυτόν τον δύσκολο και βαρύ κόσμο. Ένα άνθρωπος μια ιστορία, μια πληγή και μια νέα αρχή.

Κάθε βήμα και μια πέτρα μνήμης και σεβασμού ου οφείλουμε να τοποθετήσουμε κι εμείς για τους συμπολίτες μας αυτής και κάθε πόλης γιατί έζησαν και γεννήθηκαν εδώ, εκδιώχθηκαν από την πατρίδα τους, απ[ό τη γειτονιά τους από το χώρο τους, μια ζωή κλεμμένη. Κάτι τους οφείλουμε, κάτι τους  χρωστά ο τόπος, ο δρόμος , η πόλις.....

Σχόλια.

Κανείς δε μπορεί να ζήσει έξω από την εποχή του κι εμείς είμαστε η εποχή μας. Δεν ξέρω πόσα μπορούν να να χωρέσουν μέσα σε λίγες αράδες για ζωές  που έχουν να μας πουν αλλά και να μας διδάξουν ακόμη περισσότερα. Δεν ξέρω αν μπορεί κάποιος να περιγράψει μια τέτοια εκδήλωση και να μεταφέρει το κλίμα συγκίνησης και μεγαλείου όταν ο πρόεδρος του Ισραήλ κύριος  Ruvi Rivlin  πέρασε προσωπικά να σφίξει το χέρι και να εκφράσει το σεβασμό του στους λίγους επιζήσαντες του ολοκαυτώματος της Ελλάδας, ανάμεσα κι ο δικός μας συμπατριώτης Ισαάκ Μιζάν.

Η ομιλία του προέδρου του Ισραήλ στη δική του μητρική γλώσσα καταδεικνύει την τιμή και το σεβασμό. Οι αναφορές του σε συγγραφείς όπως ο Ελί Βιζέλ και ο πρόσφατα χαμένος Άαρον Άπελεφελντ έδωσαν το στίγμα της έννοιας του ανθρώπου και της λεπτομέρειας στην προσέγγιση της μνήμης και της τιμής του ολοκαυτώματος. Ο ένας, ό άνθρωπος, η γυναίκα , το παιδί τα αθώα θύματα ενός Άουσβιτς και όλων των μαρτυρικών τόπων που δεν πρέπει να χαθούν από το οπτικό μας πεδίο, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να ξεχάσουμε. Γιατί όποιος ξεχνά το παρελθόν του θα το ξαναβρεί στο μέλλον του. Όποιος δεν διακρίνει τη ζωή και την αλήθεια θα την βρει στο ψέμμα και το σκότος. Και δεν πρέπει να ξαναφήσουμε σ΄αυτόν τον κόσμο και εποχή, αλλά και κάθε εποχή ο άνθρωπος να ξαναμετατραπεί σε τέρας, να δράσει σαν βάρβαρος  να πολεμήσει τον άνθρωπο και την αξιοπρέπεια του. Συγκινητικός ήταν ο χαιρετισμός του Προέδρου του κεντρικού Ισραηλιτικού συμβουλίου Ελλάδος Δαυίδ Σαλτιέλ ο οποίος αναφέρθηκε στην απογύμνωση του Εβραίου και των παθών του κάθε τέτοια ημέρα που καλείται να ανοίξει και να φωτίσει τις πληγές του μπροστά σε όλη την ανθρωπότητα.

Την εκδήλωση άνοιξε η χορωδία του σχολείου Lauder της Ισραηλιτικής κοινότητας Αθηνών με το άναμμα των κεριών, παίρνοντας το φως από τον Ισαάκ Μιζάν, μια συμβολική πράξη μεταβίβασης και επίδοσης της συνέχειας, του φωτός, της ίδιας της ζωής και ιστορίας. Η ιστορία είναι ο ίδιος ο άνθρωπος και ιστορικό πλαίσιο και εμπειρία η ίδια του η ζωή, ο καμβάς που εγγράφεται ο πολιτισμός αλλά και η μνήμη , η σοφία και η παράδοση.

Τον χαιρετισμό είχε η κυρία Ρένα Δούρου,περιφερειάρχης Αττικής που μίλησε για σύγχρονα φαινόμενα αντισημιτισμού όπως και ο κύριος Αλέξης Παπαχελάς. Εξίσου σημαντικοί και συγκινητικοί ήταν ο λόγος του κυρίου  Μίνο Μωυσή , Προέδρου της Ισραηλιτικής κοινότητας Αθηνών που μίλησε για την προστασία της αξιοπρέπειας και διαφορετικότητας κάθε ομάδας και μειονότητας μιας κι από κει αρχίζει η πραγματική ελευθερία και σεβασμός προς τον ίδιο τον άνθρωπο, ενώ ο Μανώλης Γλέζος με την εμπειρία των τόσων ετών και μεγάλων στιγμών που πρωταγωνίστησε, ήξερε να καθηλώσει το κοινό του με την περίπτωση του μητροπολίτη και δημάρχου Ζακύνθου, που όταν ήρθε η στιγμή -ήξεραν να απαντήσουν στον απάνθρωπο εχθρό- εχθροί αυτοχρίστηκαν οι ίδιοι....

Όταν ξεκίνησαν οι αναγνώσεις αποσπασμάτων από διάφορα κείμενα - ενώ παρουσιάζονταν εικόνες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης - ο Ισαάκ Μιζάν θέλησε ν΄αποχωρήσει μη μπορώντας να ξαναδεί εικόνες, που γι΄αυτόν ήταν βιώματα και εμπειρίες θανάτου.. Για μας τι είναι το ολοκαύτωμα; Τι είναι οι ζωές και οι άνθρωποι που χάθηκαν μέσα σε φλόγες ,από πείνα και φρικτά βασανιστήρια από χέρια απάνθρωπα και φονικά; Τόσοι πραγματικά συγκινητικοί λόγοι, μια τεράστια στροφή και ενδιαφέρον για τους συμπολίτες μας  Ισραηλίτες που έφτασαν 90 και ετών για να τους θυμηθούμε και να τους τιμήσουμε, να ρίξουμε κάπως  άκομψα κάποιες φορές φως σε πτυχές που και οι ίδιοι δεν ήξεραν για δεκαετίες πώς να διαχειριστούν και να τοποθετήσουν στην προσωπική τους ψυχική και προσωπική οικονομία ώστε να συνεχίσουν τον βηματισμό τους στη ζωή. Ερχόμαστε με τους προβολείς μας να φωτίσουμε και να προβάλλουμε τι και πώς άραγε; Ερχόμαστε να τιμήσουμε τη ζωή που έφυγε και πέταξε μαζί με οικείους και πρόσωπα που μόνο ως σκιές τους ακολουθούν και

συνυπάρχουν- ποιος ξέρει σε ποια όνειρα και ποιες πτυχές τους άραγε.... Πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει.  Σοφοκλής.

Κατερίνα Σχισμένου