Η μετά θάνατον εμπειρία των κληρονόμων με την Εφορία

Η γραφειοκρατία που αντιμετωπίζει ο φορολογούμενος-κληρονόμος προκειμένου να διευθετήσει τις υποχρεώσεις προς την εφορία μετά από ένα θάνατο είναι τεράστια καθώς η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει είναι μακρά και επίπονη.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι κληρονόμοι θα πρέπει να προσέλθουν αρχικά στο Δήμο στον οποίο ανήκουν προκειμένου να λάβουν Πιστοποιητικό Πλησιέστερων Συγγενών και Ληξιαρχική Πράξη Θανάτου. Παράλληλα θα πρέπει να λάβουν από το Πρωτοδικείο Πράξη περί μη δημοσίευσης Διαθήκης. 

Ο θάνατος θα πρέπει να δηλωθεί στο Μητρώο της ΔΟΥ που άνηκε ο φορολογούμενος από τους κληρονόμους έως και την ημερομηνία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου.

Όσον αφορά τη δήλωση εισοδήματος, αν ο θάνατος επήλθε για παράδειγμα το 2015 τότε οι κληρονόμοι θα πρέπει να υποβάλλουν εντός του 2016 χειρόγραφη δήλωση φορολογία εισοδήματος Ε1 στο τμήμα Εισοδήματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. προσκομίζοντας και τα παραπάνω δικαιολογητικά. 

Πρόσφατα η ΓΓΔΕ εξέδωσε εγκύκλιο και συγκεκριμένα τη ΠΟΛ 1041/5-4-2016 (ΦΕΚ τεύχος Β Αρ. Φύλλου 926 Άρθρο 1 παρ.7) σύμφωνα με την οποία: «.... Οι δηλώσεις των αποβιωσάντων υποβάλλονται αποκλειστικά σε χειρόγραφη μορφή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. έως 31/12/2016. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ενημέρωση του Τμήματος ή Γραφείου Διοικητικής και Μηχανογραφικής Υποστήριξης της Δ.Ο.Υ του αποβιώσαντος πριν από την υποβολή της δήλωσης με την ημερομηνία θανάτου και τα στοιχεία των νόμιμων κληρονόμων-εγγυτέρων συγγενών, προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά».

Σε εφαρμογή της ΠΟΛ. 1115 που εκδόθηκε στις 5-06-2015 από την 1η Ιανουαρίου 2015, όσοι έχουν μεταβολές στην ακίνητη περιουσία τους υποχρεούνται να τις δηλώνουν ηλεκτρονικά, εντός 30 ημερών, από την ημερομηνία που πραγματοποιήθηκε η μεταβολή.

Ειδικά στις περιπτώσεις κληρονομικής διαδοχής η δήλωση στοιχείων ακινήτων Ε9 υποβάλλεται εμπρόθεσμα εντός τριάντα (30) ημερών από την παρέλευση άπρακτης της προθεσμίας αποποίησης της κληρονομιάς. Παραδείγματα κληρονομικής διαδοχής: Σε περίπτωση θανάτου τη 18/1/2015, η δήλωση στοιχείων ακινήτων υποβάλλεται εμπρόθεσμα από το τέκνο του θανόντος έως και την 30ή Ιουνίου 2015, διότι συνυπολογίζεται η τετράμηνη προθεσμία αποποίησης της κληρονομίας. Αν την 1/3/2015 το τέκνο συντάξει πράξη αποδοχής κληρονομιάς, η δήλωση υποβάλλεται μέχρι και την 30ή Ιουνίου 2015. Στην πιο πάνω περίπτωση θανάτου τη 18/1/2015, εάν μέχρι και την 30/5/2015 δημοσιευθεί διαθήκη, δεν υποβάλλεται δήλωση από τον εξ αδιαθέτου κληρονόμο αλλά απευθείας από τον εκ διαθήκης κληρονόμο μέσα σε τριάντα ημέρες από την παρέλευση της προθεσμίας για αποποίηση. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον συνταχθεί πράξη αποδοχής της κληρονομιάς μέσα στην προθεσμία για αποποίηση, η δήλωση υποβάλλεται μέσα σε τριάντα ημέρες από την πράξη αποδοχής της κληρονομιάς και όχι από την παρέλευση της προθεσμίας για αποποίηση.

Γενικά όσον αφορά τις υποχρεώσεις των κληρονόμων μετά θάνατο του κληρονομούμενου (Αποδοχή κληρονομιάς) απαιτείται όπως εντός έξι (6) μηνών από την ημερομηνία θανάτου σε περίπτωση μη ύπαρξης διαθήκης ή εντός έξη (6) μηνών από την ημερομηνία δημοσίευσης τυχόν υπάρχουσας διαθήκης υποβληθεί στην Δ.Ο.Υ του κληρονομούμενου δήλωση φόρου κληρονομιάς στην οποία να περιγράφονται τα κληρονομιαία ακίνητα που περιέρχονται εις έκαστο των κληρονόμων καθώς και οι αντικειμενικές αξίες αυτών. Για την υποβολή της δήλωσης στην αρμόδια Δ.Ο.Υ απαιτούνται επίσης : 1) ληξιαρχική πράξη θανάτου 2) πιστοποιητικό πλησιεστέρων συγγενών του θανόντος 3) Αντίγραφο της τυχόν υπάρχουσας διαθήκης με το πρακτικό δημοσίευσης αυτής και 4) πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης ή σε περίπτωση ύπαρξης διαθήκης περί μη δημοσίευσης άλλης διαθήκης 

Επίσης να αναφερθεί ότι οι κληρονόμοι έχουν δικαίωμα αποποίησης κληρονομιάς εντός αποκλειστικής προθεσμίας  τεσσάρων (4) μηνών, που αρχίζει από τότε που έμαθε  την επαγωγή της κληρονομιάς και τον λόγο αυτής. Στην επαγωγή από διαθήκη η προθεσμία δεν αρχίζει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης. Η αποποίηση γίνεται με δήλωση στον γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς. Αν περάσει η προθεσμία αυτή άπρακτη, η κληρονομιά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Στη συνέχεια μετά την υποβολή της δήλωσης φόρου κληρονομιάς πρέπει να συνταχθεί συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής κληρονομιάς στην οποία οι κληρονόμοι να περιλάβουν τα κληρονομιαία στοιχεία, και να γίνει η μεταγραφή της πράξης αυτής στα αρμόδια υποθηκοφυλακεία.

Τα παραπάνω αποτελούν γενικές κατευθύνσεις για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν από τους κληρονόμους. Ωστόσο κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και χρήσιμο θα ήταν οι φορολογούμενοι να απευθύνονται στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. και στους λογιστές τους.

Αναστάσιος Λυμπερίου Οικονομολόγος, Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

www.huffingtonpost.gr