Το 2015 δεν είναι 2012

Ε​​ίτε θέλουμε πρόωρες εκλογές είτε όχι, είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε ότι το 2015 δεν είναι το 2012. Στα δυόμισι χρόνια που πέρασαν από τις προηγούμενες εκλογές, ούτε η Ελλάδα έμεινε ίδια ούτε ο υπόλοιπος κόσμος. Μάθαμε πολλά - για τις αντοχές αλλά και τις αγκυλώσεις μας, για τη στήριξη των Ευρωπαίων αλλά και για τα όριά της, εκεί όπου το εθνικό συμφέρον καταργεί την κοινοτική αλληλεγγύη. Μάθαμε τόσα ώστε να ανησυχήσουμε ότι η σημερινή συγκυρία ίσως φανεί πολύ πιο επικίνδυνη για την Ελλάδα.

Ο πρώτος κίνδυνος είναι ότι η χώρα μας ακόμη δεν φαίνεται να έχει διασωθεί, να έχει απομακρυνθεί από τον κίνδυνο της χρεοκοπίας, και δείχνει ακόμη να έχει ανάγκη είτε από στήριξη είτε από μεγαλύτερη ανοχή. Οταν ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα, η Ευρώπη δεν διέθετε μηχανισμούς διάσωσης και αυτοπροστασίας. Τώρα τους διαθέτει, και εάν η Ελλάδα δεν μπορεί να διασωθεί μέσω αυτών των μηχανισμών και διαδικασιών, υπάρχει κίνδυνος να μη σωθεί. Οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης πιστεύουν ότι δεν κινδυνεύουν πια από τη μετάδοση της ελληνικής αδυναμίας, οπότε δεν θα κάνουν κάτι το οποίο δεν επιβάλλεται από τη δική τους εθνική ανάγκη. Και επειδή σχεδόν όλος ο δανεισμός προς την Ελλάδα σήμερα προέρχεται από τα κράτη (δηλαδή τους ψηφοφόρους) της Ευρωζώνης, οι κυβερνήσεις τους δεν θα τολμήσουν να ζητήσουν κι άλλα χρήματα για την Ελλάδα ή να διαγράψουν μέρος του χρέους μας. Με αυτά τα δεδομένα, για τους Ευρωπαίους, το πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας είναι δεδομένο και όχι θέμα άλλης διαπραγμάτευσης.

Το 2010 και το 2012, οι ΗΠΑ και η Κίνα έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στη σωτηρία της Ελλάδας, πιέζοντας τη Γερμανία και άλλους εταίρους να στηρίξουν τη χώρα μας και να την κρατήσουν εντός Ευρωζώνης. Σήμερα αυτή η πίεση έχει χαλαρώσει αισθητά. Η Ουάσιγκτον παροτρύνει την Ευρώπη (δηλαδή τη Γερμανία) να υιοθετήσει επεκτατική δημοσιονομική πολιτική και οι Κινέζοι φοβούνται οτιδήποτε μπορεί να πλήξει το εμπόριό τους με την Ευρώπη, αλλά και οι δύο χώρες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να πιέζουν τους Ευρωπαίους όταν αυτό δεν θα έχει αποτέλεσμα. Οι εταίροι μας δεν είναι διατεθειμένοι να μας δώσουν άλλα χρήματα – και όποια «ρύθμιση» ζητήσουμε θα προσκρούει σε αυτή τη δυσθυμία. Η ουκρανική κρίση, η οποία ξέσπασε πριν από ένα χρόνο, δείχνει τα όρια της ευρωπαϊκής ικανότητας να προσφέρει βοήθεια αλλά και τη νοοτροπία των δανειστών: τον Μάρτιο η Ε.Ε. αποφάσισε να δανείσει 1,6 δισ. ευρώ στο Κίεβο, ως μέρος συνολικού πακέτου στήριξης 11 δισ. ευρώ, αλλά απαιτεί σε αντάλλαγμα ένα πακέτο σημαντικών μεταρρυθμίσεων πριν προχωρήσει σε σύνοδο που θα αποφασίσει περαιτέρω βοήθεια. Το μήνυμα «λεφτά για μεταρρυθμίσεις» είναι σαφές. Επίσης, η ουκρανική κρίση ανέτρεψε τις σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, με μεγάλο οικονομικό κόστος για ευρωπαϊκές χώρες αλλά κυρίως για τον άλλοτε κραταιό εμπορικό εταίρο των χωρών της Ε.Ε. ο οποίος βρίσκεται σήμερα στη δίνη των κυρώσεων και της ραγδαίας πτώσης της τιμής του πετρελαίου. Με την Ευρωζώνη να παρουσιάζει ρυθμό ανάπτυξης μόλις 0,6% το τρίτο τρίμηνο του 2014, και με τα μέτωπα της Ρωσίας και της Ουκρανίας ανοικτά, η Ελλάδα και τα προβλήματά της δεν θα προβάλλουν ως προτεραιότητες των πρωταγωνιστών της διεθνούς σκηνής.

Στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών τα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά για όποια χώρα αναγκαστεί να ζητήσει βοήθεια. Οι πρόσφατες ευρωεκλογές απέδειξαν ότι προβλήματα που πηγάζουν από την παγκοσμιοποίηση, όπως η μετανάστευση και η οικονομική ανασφάλεια, ωθούν ολοένα περισσότερους ψηφοφόρους προς πολιτικά σχήματα που εκφράζουν τον εθνικισμό, επηρεάζοντας την πολιτική και των άλλων κομμάτων, υπονομεύοντας το εγχείρημα της ενωμένης Ευρώπης και την αρχή της αλληλεγγύης.

Το ευρωπαϊκό και διεθνές πλαίσιο έχει αλλάξει, αλλά η πιο ουσιαστική αλλαγή μεταξύ του 2012 και του 2015 συντελέστηκε μέσα στην Ελλάδα. Δυόμισι χρόνια μετά, περισσότεροι πολίτες φαίνονται να πιστεύουν ότι δεν έχουν τόσα να χάσουν από μια ανατροπή της πολιτικής. Είναι σημάδι της εξάντλησης και της απελπισίας, και απόδειξη των αποτυχιών και αστοχιών του προγράμματος. Τις ευθύνες -εντός και εκτός Ελλάδος- θα τις αναζητήσουμε άλλη ώρα. Σε αυτό το κλίμα, όμως, οι επιτυχίες παραγνωρίζονται. Η χώρα παρέμεινε εντός του ευρώ και μια μικρή ανάκαμψη άρχισε να διαφαίνεται, αλλά με μεγάλο κόστος. Εάν οι δημοσκοπήσεις αντανακλούν την αλήθεια, πολλοί θέλουν να ελπίζουν ότι η ανατροπή θα φέρει την ανακούφιση. Αλλοι δεν έχουν το κουράγιο να αντισταθούν σε αυτό που συμβαίνει γύρω τους. Είμαστε εξαντλημένοι και μπαίνουμε σε άλλη μια μάχη με απρόβλεπτο αποτέλεσμα.

www.kathimerini.gr