Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά της φτώχειας και της εξαθλίωσης.Η πείνα χωρίς τέλος θερίζει τις φτωχές χώρες.

Σήμερα, η δυνατότητα πρόσβασης του καθενός σε αγαθά για την κάλυψη των αναγκών του, έτσι ώστε να μην υποφέρει από την πείνα ή την έλλειψη πόσιμου νερού, αποτελεί βασικό ζήτημα, το οποίο πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί. Η άποψη που υποστηρίζει ότι οι πολιτικές των ελεύθερων ανταλλαγών και οι μηχανισμοί της αγοράς θα ρυθμίσουν την παγκόσμια αγορά των αγροτικών προϊόντων έχει αποτύχει όχι μόνο στις υπό ανάπτυξη χώρες, όπου εκατομμύρια αγρότες είναι θύματα αυτής της πολιτικής και αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο το φάσμα της πείνας. 

Οι δείκτες προκαλούν φόβο και αγανάκτηση μαζί. Σήμερα, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι (1,2 δισ.) υποφέρουν από την πείνα και τον υποσιτισμό σύμφωνα με τα στοιχεία του οργανισμού για την αγροτική παραγωγή και τη διατροφή (FAO) των Ηνωμένων Εθνών. Η κατάσταση αυτή όχι μόνο δεν βελτιώνεται, αντίθετα χειροτερεύει όλο και περισσότερο. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, το Σεπτέμβριο του 2008 υπέφεραν 923 εκατ. άνθρωποι από την πείνα. Τον Ιανουάριο του 2009 έφθασαν τα 963 εκατ. και σήμερα ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο. Σύμφωνα πάντα με αυτά τα στοιχεία, ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν για μεγάλο χρονικό διάστημα από την πείνα αυξήθηκε κατά 90 εκατ. μετά τις εξεγέρσεις των πεινασμένων του πλανήτη το Μάρτιο του 2008 κυρίως σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. 

Οι εξεγέρσεις αυτές, που προκλήθηκαν μετά τις αυξήσεις στα βασικά είδη διατροφής, έφεραν στην επιφάνεια με δραματικό τρόπο την ανασφάλεια με την οποία ζει και εργάζεται ο αγροτικός κόσμος, λόγω των κλιματικών αλλαγών που επηρεάζουν σημαντικά τις καλλιέργειες. Αλλά κυρίως λόγω του καθεστώτος που έχει επιβληθεί, των ελεύθερων και ανόθευτων αγορών, στα αγροτικά προϊόντα. Τη φετινή χρονιά, η παγκόσμια παραγωγή μειώθηκε, λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας, στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Δυο μεγάλες χώρες από τις οποίες εξαρτάται η διατροφική επάρκεια πολλών χωρών. 

Οι μειωμένες προσφορές προϊόντων αναδεικνύονται ο καλύτερος σύμμαχος των κερδοσκόπων. Από την κατάσταση αυτή υποφέρουν περισσότερο οι λαοί των πιο φτωχών χωρών της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, που δεν μπορούν να εισάγουν ούτε τα πιο βασικά προϊόντα για τη διατροφή τους. 

Τι έγινε από τότε για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή; Τι έγινε προς την κατεύθυνση ρύθμισης των αγορών; Τίποτα ή σχεδόν τίποτα. Τον περασμένο Αύγουστο στη σύνοδο των G 20, που πραγματοποιήθηκε στην Ακουίτα της Ιταλίας, αποφασίστηκε να διατεθεί κάποιο πόσο ώστε να ενισχυθεί η παραγωγική ικανότητα των χωρών αυτών, στα αγροτικά προϊόντα. Επρόκειτο για μια σημαντική απόφαση, όπως την χαρακτήρισαν ορισμένοι ειδικοί. Γιατί, για πρώτη φορά, οι πλούσιες χώρες υιοθέτησαν την άποψη που υποστηρίζει ότι θα πρέπει να δοθεί σε αυτές τις φτωχές χώρες βοήθεια, ώστε να παράγουν αγροτικά προϊόντα. Επρόκειτο, όμως, για μια απόφαση που δεν έχει καμία συγκεκριμένη πρακτική συνέχεια. Σχεδόν τίποτα ουσιαστικά δεν άλλαξε στους μηχανισμούς που κρατούν τις χώρες αυτές καθηλωμένες, αδύνατες να εξασφαλίσουν μια κάποια διατροφική επάρκεια για τους λαούς τους. 

Η λύση των προβλημάτων που αφορούν την παραγωγή αγροτικών προϊόντων παραπέμφθηκε στην τελική συμφωνία, με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων του κύκλου της Ντόχα, δηλαδή των συζητήσεων και διαπραγματεύσεων που άρχισαν το 2001 στους κόλπους του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Η κατευθυντήρια γραμμή είναι ο απόλυτος φιλελευθερισμός. Δηλαδή η απελευθέρωση των αγορών στα αγροτικά προϊόντα των υπό ανάπτυξη χωρών, καθώς και το άνοιγμα των συνόρων τους, στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τις υπηρεσίες. Ο όρος αυτός «παραμένει αδιαπραγμάτευτος, όπως τονίζουν οι ειδικοί στις διαπραγματεύσεις, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να προβλέπεται ακριβώς το αντίθετο. Με ποιο τρόπο οι τιμές θα συγκρατούνται σε χαμηλά επίπεδα; Η απελευθέρωση των αγορών εμποδίζει για πολύ ευνόητους λόγους την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των χωρών αυτών. Συνεπώς «είναι ανάγκη να ανατραπεί η κατεύθυνση αυτή, να χαραχθεί μια άλλη προοπτική».

Ακριβώς σ' αυτήν την πολιτική της απελευθέρωσης των αγορών βρίσκεται το παράδοξο, ενώ οι λαοί υποφέρουν από την πείνα, όπως έδειξαν οι εξεγέρσεις, οι τιμές παραμένουν υπερβολικά υψηλές. Με αποτέλεσμα «τα δυο τρίτα των θυμάτων της πείνας να είναι αγρότες». Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο: όσο φτωχότεροι είναι οι αγρότες τόσο αδυνατούν να επενδύσουν. Έτσι όλο και περισσότερο μειώνεται η παραγωγή τους, με αποτέλεσμα να βυθίζονται στη φτώχεια. 

Είναι φαύλος κύκλος

Στο σημείο αυτό έχουν φθάσει οι φτωχές χώρες μετά το άνοιγμα των συνόρων, κάτω από την πίεση της παγκόσμιας τράπεζας «όταν εμείς έχουμε καλή παραγωγή οι τιμές πέφτουν. Όταν η παραγωγή μας μειώνεται οι τιμές πάλι πέφτουν, γιατί τα σύνορά μας είναι ανοικτά στις εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων των πλούσιων χωρών» υποστήριζαν αφρικανοί ειδικοί στη διάσκεψη που έγινε την περασμένη εβδομάδα στη Ρώμη. Μια παρόμοια κατάσταση παρατηρείται το τελευταίο διάστημα με την κρίση και την κατακόρυφη μείωση της τιμής του γάλακτος στην παραγωγή, που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαίοι κτηνοτρόφοι. Η ΕΕ αποφάσισε να επιδοτήσει τις εξαγωγές βουτύρου και γάλακτος σκόνης (που δεν βρίσκεται βέβαια στα χέρια των παραγωγών). Τα προϊόντα αυτά φοβούνται ότι θα κατακλείσουν τις αφρικανικές αγορές. 

Η ΕΕ, βέβαια, δεν έχει ανταποκριθεί στην έκκληση της οργάνωσης «Δράση κατά της πείνας για την εξάλειψη της φτώχειας», που έχει καθιερώσει την 17η Οκτωβρίου ως ημέρα καταπολέμησης της φτώχειας, για την αντιμετώπιση απ' όλους, με ουσιαστικά μέτρα, αυτής της μάστιγας. Η εν λόγω οργάνωση τονίζει ότι δεν μπορεί να κατανοήσει πως ένα τέτοιο ανθρώπινο δράμα αντιμετωπίζεται με αδιαφορία. «Μας προβληματίζει ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι βόρειες χώρες ένα τέτοιο σοβαρό πρόβλημα». Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, για παράδειγμα στη Γαλλία ο ένας στους δύο, δεν πιστεύει ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από την πείνα έχει διπλασιαστεί, από 500.000 εκατ. σε πάνω από 1 δισ. Το 58% πιστεύουν ότι η φτώχεια οφείλεται στο ότι στις χώρες αυτές γεννιούνται πολλά παιδιά. Ο αγώνας κατά της φτώχειας είναι πολύπλευρος. Η κατάσταση αυτή μπορεί να ξεπεραστεί μόνο, σύμφωνα με την οργάνωση «Δράση κατά της πείνας για την εξάλειψη της φτώχειας», με τη συμμετοχή όλων. Γι' αυτό καλεί σε μια γενική κινητοποίηση. 

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Από την οικονομία της γνώσηςστην καταπολέμηση της φτώχειας!

Οι φτωχοί στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία είναι 79 εκατομμύρια. Δηλαδή το 16% του πληθυσμού της είναι φτωχοί. Και βέβαια φτώχεια δεν χτυπά μόνο τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, αλλά και τις πλούσιες. Το γεγονός αυτό ώθησε τον Σουηδό πρωθυπουργό που ασκεί την προεδρία στην ΕΕ να υιοθετήσει την ιδέα να κηρυχθεί «Το 2010 έτος κατά της φτώχειας και του αποκλεισμού...»

Έτσι η ΕΕ που το 2000 είχε θέσει με τη στρατηγική της Λισσαβόνας να γίνει η πιο ανταγωνιστική με την οικονομία της γνώσης έχει φθάσει στο σημείο να θεωρεί ως προτεραιότητα τον αγώνα για την καταπολέμηση της φτώχειας.

M. Κοβάνης

www.epoxi.gr