Γιώργος Μαρκόπουλος: Τόσοι λίγοι, φάγανε τόσα πολλά!

Ευτυχώς που έγιναν και εκλογές, και είδαμε ότι δεν τα φάγαμε όλοι μαζί. Τα φάγανε ένα 13 και ένα 18%. Οι οποίοι δυστυχώς είναι λίγοι για να φάνε τόσα πολλά. Δυστυχώς. Τόσοι λίγοι, φάγανε τόσα πολλά!» ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος μιλά εφ’ όλης της ύλης στην Κρυσταλία Πατούλη και το tvxs.gr.

Όπως είχε πει και ο Γιώργος Σεφέρης κάποτε «Πώς να μη στεναχωριέμαι παιδί μου, στην Ελλάδα είμαστε!».

Η σημερινή κατάσταση της Ελλάδας, είναι τραγική, είναι απογοητευτική, έχει όλα τα άσχημα. Νομίζω ότι άνθρωποι ατάλαντοι, άσχετοι, μικρόψυχοι, κατώτεροι των περιστάσεων, μας κυβέρνησαν για δεκαετίες, βάφτισαν «λαό» τους κομματικούς τους εγκαθέτους, μοίρασαν τα λεφτά, και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε...

Άνθρωποι που, όπως έχω πει, σκούπιζαν τη μύξα στο μανίκι τους, βρέθηκαν σε θέσεις κλειδιά, άνθρωποι που δεν ήξεραν να κάνουν ούτε μία πρόσθεση όταν τους έστελνε η γυναίκα τους στο σούπερ μάρκετ, βρέθηκαν να είναι σε θέσεις του Υπουργείου Οικονομικών κλπ.. Συνδικαλιστές κρατικοδίαιτοι που δεν ορρωδούσαν προ ουδενός, έκαναν ταξίδια, έκλεβαν, και βλέπετε τι έκαναν…

θα μπορούσα να αναφερθώ και σε πρόσωπα, αλλά όπως έλεγε ο κορυφαίος μας ποιητής Τάσος Λειβαδίτης «είναι καλύτερο να δείχνεις τα πράγματα χωρίς να λες ονόματα». Άνθρωποι, πραγματικά, αχρείοι και άχρηστοι. Θυμάμαι, επίσης, ένα τετράστιχο του Γιώργου Σεφέρη: «Πεινούσαμε στης γης την πλάτη/ και μόλις φάγαμε καλά/ πέσαμε εδώ ανίδεοι και χορτάτοι».

Ρήγα, κοίτα μην τύχει και ξυπνήσεις σήμερα

Γιατί θ’ αυτοκτονήσεις τζάμπα μες στων εφημερίδων τα ψιλά. 

(Απόσπασμα/Τραγούδι)

Ο εμφύλιος - παρακάτω θα πω γιατί τον αναφέρω- ήταν ένα πράγμα που εύχομαι να μη το ξαναζήσει ποτέ κανείς. Οι Άγγλοι ήθελαν, με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου, να εξοντώσουν με κάθε τρόπο το Αριστερό κίνημα, του οποίου, την εποχή της Εθνικής Αντίστασης, η δράση του έμεινε στην ιστορία της Ανθρωπότητας ως ο πιο γενναίος ηρωισμός απέναντι στους κατακτητές.

Όμως, η Αριστερά δεν πρόσεξε, με αποτέλεσμα να εξωθηθεί στο βουνό, και έτσι, ο ομορφότερος, ο πιο μυρωδάτος ανθός της νεολαίας της χώρας, να ηττηθεί, να βρεθεί στις φυλακές και στις εξορίες, και μεγάλο μέρος αυτού να εξοντωθεί.

Και μετά, βέβαια, είδαμε τα επακόλουθα, τα οποία προκάλεσε η τόσο απάνθρωπη μικροψυχία του νικητή, δηλαδή της Δεξιάς. Διότι ο νικητής θα πρέπει να διακρίνεται από μεγαλοψυχία, πράγμα που δεν συνέβη. Αντίθετα η μικροψυχία έβγαλε τα πιο απάνθρωπα ένστικτά της, τα πιο ζωώδη.

Και βεβαίως ήρθαν μετά οι μικρονοϊκοί της χούντας, και με τη βαναυσότητά τους έσπειραν τον όλεθρο και το θάνατο.

Σήμερα, βέβαια, μη νομίζετε ότι είναι πολύ καλύτερα τα πράγματα. Πιστεύω και μη σας φανεί υπερβολικό, ότι ζούμε ακόμη σε μία μορφή ιδιότυπης δικτατορίας.

Και θέλω να σπεύσω να εξηγήσω τι εννοώ με αυτό: Όταν σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο, βγαίνουν χωρίς ψήφο όλοι οι παλαιοί πρωθυπουργοί, βουλευτές, ή όταν το πρώτο κόμμα παίρνει μπόνους 50 έδρες, ή όταν καταργούν από το νέο άνθρωπο το όραμα, ή όταν καταργούν τον μισθό, ή όταν κάποιος θέλει να κάνει οικογένεια και παιδιά και του στερούν αυτό το δικαίωμα; Δεν είναι μια ιδιότυπη μορφή δικτατορίας αυτή;

Η μία δικτατορία είναι με τα τανκς και η άλλη είναι οικονομική και... επιστημονική, που τα έχει μελετήσει με το γάντι. Τόσο, που έχουμε μείνει με ανοιχτό το στόμα.

Κι από τη μια είπαν υπάρχουν λεφτά και την άλλη μέρα όχι μόνο δεν υπήρχαν τα λεφτά αλλά είδαμε και που μπήκανε…

Η χώρα βυθίστηκε σε πένθος, βυθίστηκε σε φτώχεια, και ο Θεός να βάλει στο χέρι του, μην έχουμε χάσει και την εθνική μας αυτοτέλεια. Θα δείξει…

Από εκεί και μετά όποιος λέει ότι ξέρει τι θα γίνει, πλανάτε πλάνη μεγάλη. Ας έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και το στόμα μας λιγάκι πιο προσεκτικό γιατί είναι πολύ δύσκολοι οι καιροί.

Το μεγαλύτερο σχολείο 

Το μεγαλύτερο σχολείο στη ζωή μου ήταν η καθημερινότητα και το ότι δούλευα από μικρό παιδί.

Την αλήθεια κι ας πονάει, ή… για να μην πονάμε;

Ναι, η αλήθεια είναι για να μην πονάμε, και εγώ το πιστεύω αυτό.

Βιωματική γραφή και ποίηση

Κάθε μέρα συναντάμε χιλιάδες ανθρώπους με ποιητική διάθεση. Απλώς, ο ποιητής έχει κάτι παραπάνω, ένα δώρο που του έχει δώσει η ζωή: Την κλίση προς την στιχοποιία, δηλαδή, να τρέπει σε γραπτό στίχο αυτό που ζει.

Πολλοί ποιητές δημιουργούν και με τη φαντασία τους, αλλά εγώ δεν έχω αυτό το χάρισμα, γι αυτό πρέπει –εάν θέλω να γράφω- να τροφοδοτούμαι από τα βιώματά μου. Ανήκω σε αυτή την κατηγορία των ποιητών.

Η ζωή, τα έφερε έτσι, που να βρίσκομαι μέσα στον κόσμο της εργασίας, από πέντε χρονών παιδάκι, βοηθώντας τον πατέρα μου πότε στα κτήματα και πότε στο μαγαζί που διέθετε –ως μικρός κουρείου-στην ιδιαίτερη πατρίδα μας.

Θεωρώ ότι ήταν πολύ ευτυχισμένα αυτά τα χρόνια στην παιδική μου ηλικία, διότι ψήθηκα –εντός εισαγωγικών- μέσα σε όλων των ειδών τους ανθρώπους: στους καλούς, τους κακούς, τους πονηρούς, τους παγαπόντιδες.

Λόγω της ταπεινής μου καταγωγής, ήμουν ένα παιδάκι που χάρηκε, έπαιξε, χόρτασε τα πάντα αλλά ταυτόχρονα είδε και τι σημαίνει στη ζωή να σε διακρίνει η πίκρα της ανέχειας από πολύ μικρό.

Όλα αυτά, όταν ανακάλυψα την κλίση μου προς την στιχοποιία, προσπάθησα να τα μεταφέρω και δεν σας κρύβω ότι κατά βάθος αντλώ από εκείνη την εποχή συνέχεια, διότι παρά την «κίτρινη Πελοποννησιακή βροχή» η οποία έπεφτε ασταμάτητα από τον Σεπτέμβρη μέχρι τον Μάρτη – Απρίλη, μέσα μου όλα αυτά τα χρόνια τα στεφανώνει η φωτογένεια της αθωότητας.

Άλλωστε είχαμε κοντά μας και τη θάλασσα. Η θάλασσα από τη μια μεριά και η πεδιάδα από την άλλη, είναι στοιχεία της φύσης που προσφέρουν πάρα πολλά στη ζωή του ανθρώπου και του διαμορφώνουν έναν χαρακτήρα δυικό, ήπιο και γαλήνιο.

Η αθωότητα

Αυτή την αθωότητα που λέτε, δεν ξέρω αν την έχω στην καθημερινότητά μου, σίγουρα όμως την επιζητώ στα γραπτά μου, και γι αυτό προσφεύγω σ’ αυτά.

Η κατανόηση για κάθε τι ανθρώπινο…

Ναι, είναι αλήθεια, ότι αγαπώ πάρα πολύ τον άνθρωπο: στο να δείχνω κατανόηση, στο να είμαι κοντά στους ανθρώπους, γιατί δεν νομίζω ότι μας χωρίζει και τίποτα με κανέναν. Με πληγώνει βαθύτατα ο πόνος των ανθρώπων, με πληγώνει βαθύτατα το ότι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα στη ζωή, με πληγώνουν βαθύτατα και με ευαισθητοποιούν τα εσωτερικά τραύματα των ανθρώπων.

Τραύματα ψυχής

Τα δικά μου εσωτερικά τραύματα (γιατί δεν αποτελώ εξαίρεση) τα αντιμετωπίζω με προσοχή και με στωικότητα: Μικρές ταχύτητες και σταθερό τιμόνι. Καμιά φορά, βέβαια, δεν συμβαίνει αυτό, μας ξεφεύγει λίγο το τιμόνι και προσπαθούμε να επανέλθουμε.

Αλλά, εκείνο που με τρομάζει περισσότερο απ’ όλα είναι ο πόνος που μπορεί να μας προκαλέσει το ίδιο μας το σώμα πολλές φορές. Θα σας θυμίσω τον στίχο του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι που λέει «Θεούλη μου, βοήθησέ με να περάσει ο πόνος στο πόδι από την πρόκα στο παπούτσι, γιατί με την ψυχή μου τα καταφέρνω και μόνος μου».

Τι είναι ποίηση

Η ποίηση είναι πολλά πράγματα: Είναι και φιλοσοφία, είναι και κάτι που στηρίζεται στην ευαισθησία, είναι και κάτι που έρχεται κάποια στιγμή σαν μέθεξη, και κυρίως στο βίωμα, όπως είπα ήδη, και συχνά, πολύ συχνά, κάτι που στηρίζεται στη μνήμη και στο παρελθόν.

Και θα με ρωτήσετε «γιατί στο παρελθόν;». Διότι, αυτό έχει καταγραφεί μέσα μας και έχει τελειώσει και δεν "απειλεί" να μας ζητήσει κάποτε, κάτι από το σήμερα.

Κάθε γραπτό μας είναι μια ερώτηση που θέσαμε κάποτε στον εαυτό μας και που δεν τολμήσαμε ποτέ να την απαντήσουμε

Δημιουργία και τέχνη

Συμφωνώ με αυτό που λέτε, πώς «ότι δεν απωθούμε το κάνουμε έργο» και δεν ξέρω αν ορισμένοι ακολουθούν τον αντίθετο δρόμο και μπορούν και δημιουργούν, αλλά εμένα μου αρέσει να μην απωθώ, μου αρέσει να γυρίζω στα βιώματά μου, αλλά και να ψάχνω μέσα μου, να ενδοσκοπώ, και δεν σας κρύβω, ότι πολλές φορές διακρίνω πάρα πολύ εύκολα τα άσχημα σημεία μέσα μου, τις κακές στιγμές μου, τις ατέλειές μου, και προσπαθώ να τις διορθώσω όσο μπορώ πιο αποτελεσματικά.

Τὸ βράδυ, μαζεύεις ξύλα γιὰ τὸ τζάκι.

Καὶ τὸ πρωί, ἂ τὸ πρωί, τί πικρὴ ποὺ εἶναι ἡ ζωὴ

ὅλο μὲ τὶς στάχτες. 

(Απόσπασμα/Τραγούδι γιὰ τοὺς μοναχικοὺς ἄντρες)

Ο φόβος της μοναξιάς

Ο φόβος της μοναξιάς με τρόμαζε πράγματι, όταν ήμουν έφηβος. Δεν μπορούσα να τον αντιμετωπίσω παρά μόνο γυρίζοντας έξω με φίλους σε διάφορα πολυσύχναστα στέκια. Μεγαλώνοντας, όμως, άρχισα να την επιθυμώ. Μου αρέσει να βρίσκομαι με τον εαυτό μου, τόσο πολύ, που αν χαλάσει αυτή η ισορροπία αρχίζω να μην αισθάνομαι καθόλου καλά. Υπάρχει και ένα τετράστιχο που είχα ακούσει παλιά που έλεγε ότι οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για να είναι και μαζί και μόνοι. Ούτε πάντα μαζί, ούτε πάντα μόνοι. Άλλωστε, ο μεγάλος ποιητής μας, Νίκος Καρούζος, κάπου λέει «επιτέλους γενείτε και λίγο μοναξιάρηδες»…

Και όταν λέω μοναξιά, δεν εννοώ την ερημιά. Η ερημιά είναι πάρα πολύ δυσβάσταχτο φορτίο. Βγάζει πολλές αγωνίες, οι αγωνίες είναι άσχημο πράγμα και ως ένα βαθμό υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους. Αλλά πρέπει να βρίσκουμε τρόπους για να την περιορίζουμε.

Γιατί κάθε γυναίκα, την πρώτη νύχτα του γάμου της,/ ξυπνά πάντα χήρα του άντρα που ονειρεύτηκε

Η προσωπική ευθύνη για τον εαυτό μας

Πρωτίστως πρέπει να παίρνουμε την ευθύνη του εαυτού μας πάνω μας και από εκεί και μετά να ξεκινάμε... Δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι που είναι επικριτικοί απέναντι στους άλλους, ενώ θα ήταν καλύτερο να θέτουν τον εαυτό τους στον περιορισμό της εξάπλωσης του κακού.

Προπάντων δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι που νομίζουν ότι όλα τέλειωσαν στον καιρό τους και στη γενιά τους. Αν σταματούσε ο κόσμος σε μας και στη γενιά μας, θα ‘πρεπε να πάμε ομαδικώς να αυτοκτονήσουμε. Τώρα, όσον αφορά την συμπεριφορά μας, ο καθένας μας φέρει ακεραία την ευθύνη για το αν προσπαθεί να γίνεται καλύτερος άνθρωπος, τρυφερότερος απέναντι στους άλλους, να έχει κατανόηση ή αν αφήνει τον εαυτό του να φέρεται ως σκληρός και με όχι καλές διαθέσεις απέναντι στους συνανθρώπους του.

Ο φόβος του θανάτου

Από τότε που ήρθε ο άνθρωπος πάνω στη γη, νομίζω ότι τον απασχολεί αυτό το θέμα, άλλον σε μεγάλο βαθμό, άλλον σε μεγαλύτερο, διότι ο φόβος του θανάτου – και όποιος δηλώνει το αντίθετο είναι ψεύτης και υποκριτής- είναι κάτι που πολλές φορές συνθλίβει το άτομο και δεν σας κρύβω, ότι πιστεύω, πως αυτός ο φόβος είναι που μας ωθεί για να κάνουμε τέχνη, αλλά και για να κάνουμε τη συμπεριφορά μας τρυφερότερη και καλύτερη, απέναντι στους άλλους.

Εγώ, δεν ξέρω σε ποιο βαθμό φοβάμαι το θάνατο, ή τι φοβάμαι, αν φοβάμαι τον θάνατο ή την ταλαιπωρία μέχρι να επέλθει, κάτι που πράγματι είναι τρομακτικά οδυνηρό.

Θα έλεγα ότι αυτή η περίοδος των γεραμάτων μέχρι το θάνατο, είναι η προσωποποίηση της ανθρώπινης καταρράκωσης, είναι θα μπορούσα να πω η «ξεφτίλα» του ανθρώπου. Αυτό ίσως να με πληγώνει περισσότερο από το ίδιο το τέλος, διότι το τέλος, δεν ξέρεις, μπορεί να μην είναι και τόσο οδυνηρό, όσο είναι αυτή η φοβερή περίοδος πριν το τέλος…

Στο τέλος, δεν ξέρω τι γίνεται, δεν έχω πάει… αλλά θα επιθυμούσα να συμβεί κάτι που έχω διαβάσει σε ένα αριστουργηματικό βιβλίο του Μπουνιουέλ, των εκδόσεων Οδυσσέας που τελειώνει λέγοντας (μεταφέρω από μνήμης): «Δε με νοιάζει το τέλος, μόνο θα ήθελα μια φορά στα δέκα χρόνια να βγαίνω να αγοράζω από το περίπτερο τις εφημερίδες, να βλέπω πώς εξελίσσεται ο κόσμος και μετά να ξανακρύβομαι στην ερημιά του τάφου μου».

Το νόημα της ζωής

Το νόημα της ζωής βρίσκεται σε πολλά επίπεδα: Για παράδειγμα, ο άνθρωπος θα πρέπει να ρουφάει όλες τις χαρές που του προσφέρει η ζωή, και μάλιστα με πολύ ανοιχτή καρδιά, διότι έχει –πράγματι- πολλές χαρές η ζωή, η φύση, η γνώση, η μόρφωση… να τα κάνει εγκαίρως αυτά τα πράγματα.

Όποιος γράφει, μάλιστα, να φροντίσει να γράφει, διότι έρχεται ο καιρός που κι αυτό αρχίζει να λιγοστεύει. Θα σας θυμίσω τη φράση του σοφού μας ποιητή, Γιώργου Σεφέρη, όταν συναντήθηκε με τον άλλο σπουδαίο ποιητή μας, τον Μίλτο Σαχτούρη, σε ένα τυπογραφείο, και τον ρώτησε «Τι κάνετε κύριε Σαχτούρη;» και του λέει «Γράφω κύριε Σεφέρη», και του απάντησε ο Σεφέρης «Γράφετε, γράφετε, για τότε που δεν θα μπορείτε να γράφετε».

Θέλω να σας πω, ακόμα, ότι πρέπει στη ζωή να φροντίζουμε να παραμένουμε αφιλοκερδείς. Να μην μας διακρίνει αντιπαλότητα στους άλλους. Να μας διακρίνει γλύκα και μόνο αυτό μας κάνει καλύτερους. Αλλιώς, αν δεν μας διακρίνει αυτή η αφιλοκέρδεια θα πέσουμε πια στην ερημιά των δειλών ανθρώπων. Και ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι δειλός.

Για το Ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι

Κατ’ αρχάς, να πω, ότι αγαπώ όλα τα μουσικά είδη που είναι σπουδαία, εμπνευσμένα και δυνατά και αυθεντικά: Από την κλασσική μουσική, μέχρι το έθνικ, αλλά μεγάλωσα κυρίως με το ρεμπέτικο - λαϊκό.

Αγαπώ βαθύτατα τον Βασίλη Τσιτσάνη, τον αποκαλώ Άγιο Βασίλειο Τσιτσάνη. Οι μελωδίες του και οι εισαγωγές των τραγουδιών του, νομίζω ότι είναι εισαγωγές Μότσαρντ και Μπαχ. Και βεβαίως, αγάπησα πολύ του λαϊκούς συνθέτες, όπως και τους παλαιότερους, τον Τούντα, πολλά του Βαμβακάρη, κλπ.

Τιμὴ καὶ δόξα στον παίκτη Χρῆστο Ἀρδίζογλου,

ποὺ θὰ σηκώσει γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ τελεσίδικα πιά

ὅπως οἱ τρελοὶ τοὺς ἐπιταφίους τῶν νεκροταφείων

τὴν ἀσήκωτη μοναξιά μας, καὶ θὰ φύγει. 

(Απόσπασμα/ᾨδὴ στον παίκτη τῆς ΑΕΚ καὶ τῆς Ἐθνικῆς

Χρῆστο Ἀρδίζογλου)

Για το ποδόσφαιρο

Μου έχει χαρίσει πολλές στιγμές ευτυχίας. Πηγαίναμε τις Κυριακές στα γήπεδα με τον πατέρα μου και τους φίλους μου, κάτι που τώρα δεν μπορεί να γίνει...

Και τι ομάδα είμαι; ΑΕΚ. Να γράψετε, μάλιστα, ότι είπα εγώ ο ίδιος: «Τόσο καλός άνθρωπος, τι άλλη ομάδα θα μπορούσα να ήμουν;».

Τα ποιήματα είναι τόσο δύσκολα, το ξέρετε.

Και αν σηκώσεις τις λέξεις, είναι τόσο θλιμμένα

σαν δάχτυλα που πόνεσες μια νύχτα με αγωνίες.

Ένα ποτάμι είναι ένας ξένος που κρύβεται, το ξέρετε.

Την ημέρα πηγαίνει στη θάλασσα.

Το απόγευμα λουφάζει ακίνητο

σαν αγρίμι που πέρασαν δίπλα του κυνηγοί.

Ο ποιητής, ένας δήθεν αδιάφορος

που κρύβει τα χέρια του στις τσέπες.

(Τα ποιήματα, ένα ποτάμι, ο ποιητής)

Ο Γιώργος Μαρκόπουλος γεννήθηκε στη Μεσσήνη το 1951 και από το 1965 ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Οικονομικά στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς. Στην περίοδο της χούντας άνοιξε το βιβλιοπωλείο «Αλόννησος», στην Σπύρου Τρικούπη 36, με δύο συμφοιτητές του.

Παράλληλα ανέπτυξε έντονη δράση στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα.

Έχει κυκλοφορήσει επτά ποιητικές συλλογές, μία με πεζά, δύο τόμους με κείμενά του για το έργο άλλων ποιητών, δύο μονογραφίες (για το ποδόσφαιρο στην ελληνική ποίηση και για το έργο του Τάσου Λειβαδίτη), ενώ έχει επιμεληθεί βιβλία γύρω από την ποίηση.

Το 1996 του απονεμήθηκε το «Βραβείο Καβάφη» στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ο 1999 το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του Μη σκεπάζεις το ποτάμι, ενώ σε μετάφραση Michel Volkovitch εκδόθηκε στα γαλλικά μια επιλογή από όλες τις ποιητικές συλλογές του με τον γενικό τίτλο Ne recourve pas la riviere (Desmos / “Cahiers grecs – Paris 2000)

Το 2011 τιμήθηκε και πάλι με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για τη συλλογή του "Κρυφός κυνηγός", και με το βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων από το 1982, ενώ στο διάστημα 1984-1986 διετέλεσε μέλος του διοικητικού της συμβουλίου.

www.tvxs.gr