Οι δύο μυλόπετρες ... του ελληνικού πολιτικού συστήματος.

Οι εκλογές της 6ης Μαΐου συνιστούν ένα ιστορικά κρίσιμο, ίσως και οριακό, σημείο καμπής για τις ισορροπίες που διασφάλιζαν τη δομική σταθερότητα του πολιτικού συστήματος επί τρεις, τουλάχιστον, δεκαετίες.

Τα σχήματα ιδεών με βάση τα οποία είχαν αντιπροσωπευθεί οι μαζικές πολιτικές-αξιακές διαιρέσεις και οργανωθεί οι προσδιοριστικοί άξονες και οι λειτουργικοί χώροι του κομματικού ανταγωνισμού δεν έχουν ευανάγνωστο αντίκρισμα στους νέους, πολωμένους και ταυτόχρονα έκκεντρους συσχετισμούς εκλογικής ισχύος που αποτυπώθηκαν στο αποτέλεσμα αυτής της αναμέτρησης.

Είναι σαφές πως το πολιτικό σύστημα εισέρχεται σε φάση μετασχηματισμού του. Πρόκειται για μία μεταβατική περίοδο που έχει άγνωστη διάρκεια, μη προβλέψιμο εύρος και άδηλη απόληξη. Και αυτό για δύο βασικούς λόγους που επικαθορίζουν πάντα τις δυναμικές και την προοπτική των πολιτικών σχημάτων και διεργασιών ενός δημοκρατικού συστήματος. Σε επίπεδο ελίτ, η ριζική απορρύθμιση της δικομματικής διάταξης των πολιτικών αντιπροσωπεύσεων σ' αυτές τις εκλογές συνοδεύεται από την ανάδυση καινοφανών πολιτικών εκφράσεων και σχημάτων. Το πλήγμα στην πολιτική ηγεσία του δικομματισμού, η παρεμβολή στη διαμόρφωση των συσχετισμών εξουσίας μιας «αντισυστημικής», μέχρι τώρα, πολιτικής δύναμης (ΣΥΡΙΖΑ), και η διεκδίκηση μεριδίου άσκησης της κεντρικής πολιτικής από έναν αδοκίμαστο παίκτη («Ανεξάρτητοι Ελληνες») προσθέτουν αθροιστικά μιαν εντροπία στο υποσύστημα της Πολιτικής, καθώς αυξάνουν πολύτροπα το πολιτικό του πλεόνασμα και το απομακρύνουν έτσι από την αδράνεια του ισοζυγίου μηδενικού αθροίσματος στην οποία κινούνταν για πολλές δεκαετίες.

Απ' την άλλη, σε μαζικό - κοινωνικό επίπεδο, στους κόλπους του εκλογικού σώματος, οι κοινωνικές και αξιακές παρενέργειες της κρίσης λειτουργούν διαλυτικά στα μέχρι τώρα πρότυπα διαμόρφωσης σταθερών προσανατολισμών πολιτικής συμπεριφοράς και σε μία βασική προκείμενη αυτών των σταθερών προσανατολισμών, τη συνταύτιση των πολιτών μ' ένα κόμμα. Ενα 40% των πολιτών αποφάσισαν την εκλογική επιλογή τους τις δύο τελευταίες εβδομάδες πριν από την κάλπη και μόλις ένα 50% ένιωσε (λίγο ή πολύ) ταυτισμένο με την ψήφο του. Ορθολογικότητα ή ευθεία έκφραση μιας πανταχόθεν αίσθησης κενού στο κοινωνικό συμβόλαιο;

Και στα δύο αυτά επίπεδα, στο επίπεδο της πολιτικής ελίτ και σ' αυτό του εκλογικού σώματος, η πολιτική μοιάζει να αναδιπλασιάζει μιαν ατελεύτητη περιδίνηση στην κρίση. Που ξεκίνησε οικονομική για να καταλήξει μοιραία («οι αγορές προστάζουν», γαρ) σε κρίση ολική. Κάποιες δυνάμεις του πολιτικού συστήματος εγκαλούνται σήμερα απ' το ίδιο, ως φορείς του ακριβώς, να αναπροσδιορίσουν τα σημεία ισορροπίας του. Γιατί κάθε σύστημα απεχθάνεται το κενό. Το κενό του δημιουργείται πρωτίστως από την έλλειψη μέσου κέντρου βάρους μεταξύ αντίρροπων δυνάμεών του. Μέχρι σήμερα, για δεκαετίες, αυτό το μέσο κέντρο συστημικού βάρους το κάλυπτε το ΠΑΣΟΚ. Σήμερα, διαφαίνεται πόλωση μεταξύ του αριστερού και του δεξιού πόλου του πολιτικού συστήματος, επικαλυπτόμενη όμως από μία νέα, διάχυτη διαίρεση, «μνημόνιο - αντιμνημόνιο», που στοιχίζεται σε μια θολή ανασήμανση των ορίων εθνικού - υπερεθνικού. Οι λογαριασμοί εδώ θα πρέπει να γίνουν για την αριστερή ταυτότητα.

Ομως, την κυρίαρχη θέση στον καθορισμό αυτής της νέας ατζέντας τη διεκδικεί η ηγεσία της ΝΔ. Ηττημένη εθνολαϊκά στην κάλπη από δυνάμεις που αξίωσαν καθαρή και επιθετική έκφραση μιας «λαϊκής πατρίδας σε φόβο και απελπισία», πιεσμένη απ' τον θρυμματισμό μέρους της κληρονομιάς της που είναι το συστημικό μέσον του πολιτικού άξονα, καλεί τώρα σε σύμπηξη φιλελεύθερου ευρωπαϊκού μετώπου. Είναι προφανές ότι βρίσκεται γι' άλλη μια φορά ανάμεσα σε δύο μυλόπετρες, χωρίς όμως πλέον περιθώρια χρόνου «πολυσυλλεκτικής επιλογής». Απ' τη μια έχει τη φιλελεύθερη εκδοχή, με τη σφραγίδα Μέρκελ - Σαρκοζί και την περιφερειακή ένσταση Ραχόι.

Σε αυτή την εκδοχή και την υποβοηθητική ένστασή της, η ηγεσία της ΝΔ συμμαχεί με τις αστικές φιλελεύθερες εκπροσωπήσεις δυνάμεων προς το «κέντρο» του πολιτικού άξονα. Απ' την άλλη, διαλέγεται εμφυλιοπολεμικά με την αποτροπή του «σφυροδρέπανου και της αναρχίας», την παρεμπόδιση μιας «αστικής Βάρκιζας», το «κοκκινοπράσινο μέτωπο» του Αβέρωφ το 1982-1984, τον αντικομουνιστικό λόγο ενός κράτους έκτακτης ανάγκης. Φιλοευρωπαϊκή και φιλελεύθερη στη συστημική της εξαγγελία αυτές τις μέρες, η ηγεσία της ΝΔ μεταπλάθει με τον λόγο της μιαν ήδη υπαρκτή και πολυεπίπεδη πόλωση και κερματισμό του συστήματος σε διχασμό με άρωμα τραύματος απ' το παρελθόν. Βοηθά τον κ. Τσίπρα, κάνοντας καρικατούρα τον «εθνικόφρονα», μαζί και τον εναπομείναντα αστισμό.

Η ΝΔ βρίσκεται ανάμεσα στη φιλελεύθερη εκδοχή και στην εμφυλιοπολεμική ταυτότητα που μεταφέρει στον λόγο της

Του Τάκη Καφετζή.

Ο Τάκης Καφετζής είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

www.ethnos.gr