Φτωχοί, ως Έλληνες.

Όσα λεξικά και ν' ανοίξεις, στο λήμμα «φτώχεια» και «φτωχός», θα συναντήσεις την ίδια ερμηνεία, την ίδια εξήγηση. Ίσως με άλλα λόγια, άλλη απόδοση. Το νόημα, όμως, (θα) παραμένει το ίδιο.+

Φτώχεια είναι η χείριστη (και ανύπαρκτη) οικονομική κατάσταση, φτωχός είναι εκείνος που δεν διαθέτει χρήματα ούτε για τα προς το ζην, η φτώχεια έχει στέρηση, εξαθλίωση. Κι αυτό, κανένα λεξικό, καμία εγκυκλοπαίδεια δεν μπορεί να το αποδώσει, με καμία γνωστή, καταγεγραμμένη λέξη στον πλανήτη.

Η αλήθεια είναι ότι μεγάλο μέρος του πλανήτη αντιμετωπίζει κατάματα τη φτώχεια. Βέβαια, μπορείς να κοιτάξεις κάποιον, ίσια στα μάτια, στην περίπτωση που μπορείς να ανοίξεις τα δικά σου, στην περίπτωση που μπορείς να τα κρατήσεις ανοιχτά. Η πείνα, βλέπεις, που είναι ένα από τα αποτελέσματα της φτώχειας, σε κάνει να κλείνεις τα μάτια σου, τα βλέφαρά σου δεν υπακούουν. Η φτώχεια σε κάνει - κυριολεκτικά - να ατενίζεις με δυσκολία τον κόσμο γύρω σου.

Ο όρος «φτώχεια» δεν έκανε ποτέ παρέα με τα χρήματα και έτσι για τον φτωχό δεν υπάρχουν επαρκείς πόροι για την ικανοποίηση βασικών ανθρώπινων αναγκών του. Δεν μπορώ να πιστέψω αυτά που λένε οι ειδικοί παύλα ειδήμονες, ότι «το κατώφλι των βασικών αναγκών» - που οριοθετεί το όριο της φτώχειας - «διαφέρει από χώρα σε χώρα». Μου είναι ανθρωπίνως αδύνατον να δεχτώ - αυτό που κάποιοι ισχυρίζονται, τρώγοντας, ίσως, το προσούτο τους - ότι «υπάρχουν κάποιοι λαοί που έχουν μάθει να ζουν με τη φτώχεια και την ανέχεια». Η αλήθεια είναι ότι οι λαοί αυτοί, ποτέ, δεν είχαν άλλη επιλογή. Κανείς δεν τους έδωσε ποτέ την ευκαιρία να ζήσουν αλλιώς, να αφήσουν πίσω τους τη φτώχεια.

Μπορώ να δεχτώ, όμως, ότι η έννοια της φτώχειας μπορεί και χωρίζεται στην «απόλυτη φτώχεια» και στη «σχετική φτώχεια».

Ως απόλυτη φτώχεια, κατά την Παγκόσμια Τράπεζα, ορίζεται το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα.

Ως σχετική φτώχεια, ορίζεται το ποσοστό των ατόμων σε μια χώρα που ζει, ετησίως, με εισόδημα ίσο ή (τις περισσότερες φορές) μικρότερο των 5.000 δολαρίων.

Και κάπου εδώ έρχονται κι άλλοι αριθμοί, που δεν θυμίζουν τίποτε πια από τη γνωστή ρήση του Γεώργιου Παπανδρέου, του «Γέρου της Δημοκρατίας», «Όταν οι αριθμοί ευημερούν, οι άνθρωποι δυστυχούν». Πλέον, οι άνθρωποι συνεχίζουν να δυστυχούν, αλλά και οι αριθμοί είναι σε μια μόνιμη κατρακύλα. Ο Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) Γκάι Ράιντερ, έχει αναφέρει ότι - λόγω της κρίσης - ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 30 εκατομμύρια άτομα διεθνώς ή κατά 15%, μέσα σε μια τετραετία. Σήμερα, περίπου 75 εκατομμύρια άνθρωποι - από τους περισσότερους από 200 εκατομμύρια ανέργους - είναι νέοι, κάτω των 25 ετών. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, από αυτούς που έχουν την τύχη να έχουν μια απασχόληση, 900 εκατομμύρια δεν μπορούν να κερδίσουν αρκετά ώστε να βρίσκονται πάνω από το όριο της φτώχειας, όπερ του ενός δολαρίου την ημέρα.

Αντίστοιχα, προ της παγκόσμιας κρίσης, που υπήρχαν δισεκατομμύρια ανθρώπων που ξόδευαν αφειδώς χρήματα, είχε παρατηρηθεί μια νέα ασθένεια που λεγόταν «time poverty». Αυτή, ήταν η «νέα φτώχεια»: Όσοι είχαν χρήματα, δεν είχαν χρόνο να τα ξοδέψουν όπως πραγματικά ήθελαν και, εν τέλει, δεν μπορούσαν να περάσουν πραγματικά καλά. Επειδή, ως γνωστόν, με τα χρήματα μπορείς να αγοράσεις τα πάντα. Αλλά όχι τον χρόνο.

Σήμερα, που είναι 17 Οκτωβρίου, δηλαδή Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας, κάποιοι δεν μπορούν να ασχοληθούν άλλο με αριθμούς, με στατιστικές, με ποσοστά. Δεν προλαβαίνουν, ρε αδερφέ, όλα αυτά τους φαίνονται πολύ μακρινά, ξένα. Τι να σου πει το ότι, με βάση έκθεση του ΟΗΕ, ένα παιδί πεθαίνει - παγκοσμίως - κάθε τρία δευτερόλεπτα απ' τη φτώχεια, αν δεν είναι το δικό σου παιδί;

Γύρω μας υπάρχουν αναρίθμητες, παρόμοιες, αληθινές, ανθρώπινες ιστορίες, που είναι δίπλα μας, δίπλα σου. Είναι ζωές που καταγράφουν ένδεια, πενία, όπως αλλιώς και να λέγεται η φτώχεια. Υπάρχουν καθημερινές καταστάσεις με ανθρώπους που είναι πραγματικά φτωχοί και εκεί οι όποιες ερμηνείες παύουν, κάπου εκεί τελειώνουν τα λήμματα, εξαλείφονται οι στατιστικές και όλα μαζί θρυμματίζονται μέσα μια άδεια τσέπη. Και σε ένα ακόμα πιο άδειο στομάχι.

Αν θα ευχόμουν κάτι τη σημερινή ημέρα, αν θα ήθελα να γίνει κάτι πραγματικότητα, δεν θα ήταν «να εξαλειφθεί η φτώχεια» - αυτό δεν θα γίνει ποτέ, ας μην έχουμε αυταπάτες. Η ευχή μου θα ήταν να μπορέσουμε να βρούμε τη δύναμη να βοηθήσουμε - με όποιο τρόπο έχουμε - συνανθρώπους μας που είναι πραγματικά φτωχοί, που δεν μπορούν να ζήσουν. Που δεν μπορούν να ζήσουν επειδή δεν έχουν να φάνε, να πιούνε. Που δεν έχουν να φορέσουν ένα ρούχο της προκοπής και (θα) κρυώνουν. Κι όχι επειδή δεν έχουν λεφτά να πάρουν π.χ. το νέο γκάτζετ.

Βάζω δυνατά να ακούσω το «I need a dollar». Είναι το σάουντρακ της εποχής μας, είναι η μουσική υπόκρουση πάμπολλων ζωών που παλεύουν στο φάσμα της ανέχειας. Ας βοηθήσουμε όποιον μπορούμε δίπλα μας, άλλωστε κανείς, πια, δεν είναι βολεμένος στη ζωή του, όλο αυτό εύκολα ανατρέπεται. Αύριο μπορεί να είμαστε εμείς στη θέση του όποιου πραγματικά φτωχού. Αν το δεις κυνικά, ψυχρά και στις πραγματικές του διαστάσεις, όλοι μας είμαστε εν δυνάμει φτωχοί. Φτωχοί, ως Έλληνες...

του Σπύρου Σεραφείμ

www.protagon.gr